প্ৰকৃতি আৰু পৰিসৰ



অনুশীলনী


1. নিম্নলিখিত চাৰিটা বিকল্পৰ পৰা শুদ্ধ উত্তৰটো বিচাৰি উলিওৱা।

(i) নিম্নলিখিত উক্তিসমুহৰ কোনটোৱে ভুগোলক বৰ্ণনা নকৰে:-

a) এক সন্মিলিত শিক্ষনীয় বিষয়,

b) মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ মাজৰ আন্ত:সম্বন্ধৰ অধ্যয়ন,

c) দ্বৈতভাৱধাৰাত পৰাভুত, 

d) প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ উন্নয়নৰ বাবে বৰ্ত্তমান সময়ত প্ৰাসঙ্গিকতা নাই ।

উত্তৰঃ d) প্ৰযুক্তিবিদ্যাৰ উন্নয়নৰ বাবে বৰ্ত্তমান সময়ত প্ৰাসঙ্গিকতা নাই ।


(ii) নিম্নলিখিত কোনটো ভৌগলিক তথ্যৰ উৎস নহয়:-

a) পৰিভ্ৰমণকাৰীৰ টোকা,    

b) পুৰনি মানচিত্ৰ,

c) চন্দৰ পৰা লোৱা শৈল পদাৰ্থৰ নমুনা,

d) পৌৰাণিক মহাকাব্য।

 উত্তৰঃ c) চন্দ্ৰৰ পৰা লোৱা শৈল পদাৰ্থৰ নমুনা ।


(iii)নিম্নলিখিত কোনটো, মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ মাজত থকা আন্ম:প্ৰক্ৰিয়াৰ বাবে বহু প্ৰয়োজনিয় কাৰক:-

a) মানুহৰ বুদ্ধি,           b) মানব চেতনা,

c) প্ৰযুক্তি,                    d) মানুহৰ ভাতৃত্ববোধ।

 উত্তৰঃ c) প্ৰযুক্তি 


(iv) নিম্নলিখিত কোনটো মানৱ ভূগোলৰ বিচাৰপদ্ধতি নহয়ঃ-

a)  আঞ্চলিক বৈষম্য,       b) স্থানিক সংগঠন,

c)  পৰিমাপন বিপ্লব,        d) অন্বেষণ আৰু বৰ্ণনা।

উত্তৰঃ c)পৰিমাপন বিপ্লৱ


2. নিম্নলিখিত প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ, 30টা মান শব্দেৰ লিখা।

(i) মানৱ ভূগোলৰ সংজ্ঞা দিয়া।

উত্তৰঃ ভূ-পৃষ্ঠ আৰু মানৱ সমাজৰ মাজত থকা সম্পৰ্কৰ সংশ্লেষিক অধ্যয়নেই হল মানৱ ভোগোল ।- ৰাটজেল

    বিৰামহীন মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ, সালসলনি হৈ থকা সম্পৰ্কৰ অধায়নকে মানৱ ভূগোল বোলে ।- এলেন চি চেম্পল ।


(ii) মানৱ ভূগোলৰ কিছুমান উপক্ষেত্ৰৰ নাম লিখা।

উত্তৰঃ আচৰণবাদী ভোগোল, সমাজ যথাৰ্থৰ ভোগোল, অৱকাশ ভোগোল, সাংস্কৃতিক ভোগোল, লিংগ ভোগোল, ঐতিহাসিক ভোগোল, চিকিৎসা ভোগোল, নিৰ্ভাচন সম্বন্ধীয় ভূগোল, সামৰিক ভূগোল, সম্পদ ভোগোল, কৃষি ভূগোল, উদ্যোগ ভূগোল, বজাৰ ভোগোল, পৰ্যটন ভোগোল, আন্তৰ্জাতিক ভোগোল ।


(iii) মানৱ ভূগোল কেনেভাবে আন সমাজ বিজ্ঞানৰ লগত জড়িত?

উত্তৰঃ সাধাৰণতে মানৱ ভোগোলে মানুহ আৰু পৰিৱেশৰ সম্পৰ্কৰ ওপৰত অধ্যয়ন কৰে ।মানৱ ভোগোল অধ্যয়নৰ লগত বহুতো প্ৰায়োগিক আৰু শৈক্ষিক বিষয় জড়িত হৈ থাকে। বিশেষকৈ মানুহৰ কামৰ লগত জড়িত হোৱাৰ বাবে সমাজ বিজ্ঞানৰ বহুতো সূত্ৰ,ব্যাখ্যা আদি পোনপতীয়াকৈ জড়িত হৈ পৰে। এনেদৰেই মানৱ ভোগোল সমাজবিজ্ঞানৰ বিভিন্ন তত্ত্বৰ লগত জড়িত ।

 

3. নিম্নলিখিত প্ৰশ্নকোইটাৰ উত্তৰ-১৫০টা মান শব্দৰে লিখা।

(i) মানৱ প্ৰকৃত্যায়ন ব্যাখ্যা কৰা।

উত্তৰঃ মানৱ প্ৰকৃত্যান বুলিলে সাধাৰণতে আদিম যুগত প্ৰকৃতিয়ে যি দিছিল আৰু যেনেকৈ দিছিল মানুহে নিজৰ জীৱন তেনেদৰে আগবঢ়াই নিছিল। মানুহে সকলো কামতে প্ৰকৃতিৰ উপৰত নিৰ্ভৰ কৰিব লগা হৈছিল যাৰ ফলত তেওঁলোকৰ জীৱন ধাৰনৰ পদ্ধতি ইমান উন্নত নাছিল। উদাহৰনস্বৰূপে প্ৰকৃতিৰ আৱদান বৰষুণ, কিয়নো আদিম যুগৰ মানুহে কৃষি কৰ্ম কৰাৰ আগত বৰষুণল জাকলৈ বাট চাই থাকিব লগা হৈছিল। আৰু তেওঁলোকে প্ৰকৃতিৰ অবদান বৰষুণ জাকো ভগবানৰ দান বুলি ভাবিছিল। গতিকে উপৰৰ উদাহৰণটোৰ পৰা দেখা যায় আদিম অবস্থাত প্ৰকৃতিয়ে মানুহক নিয়ন্ত্ৰন কৰি ৰাখিছিল আৰু ইয়াকে মানৱে প্ৰকৃত্যায়ন বুলি কোৱা হয়।    

(ii) মানৱ ভূগোলৰ পৰিসৰৰ ওপৰত এটা টোকা লিখা।

উত্তৰঃ  যিটো শাখাত মানুহৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰা হয় তাকে মানৱ ভোগোল বোলে ।

    পৃথিৱীৰ অঞ্চলভেদে প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ একে নহয় । সেইহিচাপে সমস্যাবোৰো বেলেগ বেলেগ । এনে সমস্যাবোৰ নানানতা কৌশলৰে সমাধান কৰাই মানৱ ভোগোলৰ কাম ।প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশে মানুহৰ জীৱনৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায় । প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশে মানুহৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলায় । প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ দ্ধাৰা মানুহৰ অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক  ক্ৰিয়াকলাপ প্ৰভাৱিত হয় । এনেকুৱা বিষয়সমূহ যুক্তিৰে অধ্যয়ন কৰাই মানৱ ভোগোলৰ মূল উদ্দেশ্য ।

        মানুহৰ ক্ৰিয়া-কলাপ আৰু প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশৰ মাজৰ সম্পৰ্ক মানৱ ভোগোলৰ মূল বিষয় বস্তু । যিহেতু মানুহ গতিশীল আৰু পৰিৱেশ পৰিৱৰ্তনশীল গতিকে মানৱ ভোগোল হৈছে গতিশীল মানৱ আৰু পৰিৱৰ্তনশীল প্ৰাকৃতিক সম্পৰ্কক অধ্যয়ন কৰা। মানৱ ভোগোলৰ ওপৰত বিভিন্ন ভোগোলবিদে বিভিন্ন সংজ্ঞা আগবঢ়াইছে তাৰে ভিতৰত দুটামান তলত উল্লেখ কৰা হল - 

    (১)ভূ-পৃষ্ঠ আৰু মানৱ সমাজৰ মাজত থকা সম্পৰ্কৰ সাংশ্লেষিক অধ্যয়নেই হল মানৱ ভোগোল ।

   (২)বিৰামহীন মানুহ আৰু অস্থিৰ পৃথিৱীৰ,সালসলনি হৈ থকা সম্পৰ্কৰ অধ্যয়নকে মানৱ ভোগোল বোলে ।

    (৩)আমাৰ পৃথিৱীত প্ৰভূত্ব বিস্তাৰ কৰি থকা প্ৰাকৃতিক নিয়মৰ বহু সংশ্লেষিক জ্ঞানৰ পৰা উৎপত্তি লাভ কৰা ধাৰণা সমূহ আৰু ইয়াত বসবাস কৰি থকা জীৱৰ মাজৰ সম্পৰ্ক ।


Impotent Answer:

প্ৰশ্নঃ জনসংখ্যা বিতৰণত প্ৰভাৱ পেলোৱা ভৌগোলিক কাৰক সমূহৰ বিষয়ে লিখা?

উত্তৰঃ (ক) পানীঃ জীৱন ধাৰণৰ বাবে পানী এক অপৰিহাৰ্য কাৰক। মানুহে পানী বিভিন্ন কাৰ্যত ব্যৱহাৰ কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপেঃ ৰন্ধাবঢ়া কামত, জীৱজন্তুৰ পালন কৰোতো, কৃষি কৰ্মত আৰু উদ্যোগ সমূহত আৰু নৌ-পৰিবহনত পানীৰ অৱশ্যক। এইবিলাক কাৰণতে নদীৰ উপত্যকাবোৰ, পৃথিৱীৰ আটাইতকৈ বেছি ঘন বসতিপূৰ্ণ অঞ্চলত পৰিণত।

            (খ) জলবায়ুঃ জলবায়ু মানুহৰ বাবে এক অপৰিহাৰ্য অংগ কিয়নো অত্যাধিক গৰম অথবা শীতল জলবায়ুত মানুহে বসবাস কৰিবলৈ মুঠেও আৰামদায়ক নহয়। আৰামদায়ক জলবায়ু মুক্ত অঞ্চলবোৰ য'ত ঋতুভেদে বতৰৰ বেছি প্ৰভেদ নাথাকে, মানুহক বেছিকৈ আকৰ্ষণ কৰে। আটাইতকৈ বেছি বৃষ্টিপাত যুক্ত অঞ্চল আথবা চৰম ভাবাপন্ন জলবায়ু যুক্ত অঞ্চল বোৰত মানুহৰ বসতি কম হয়।

            (গ) মাটিঃ  মাটি কৃষি আৰু আন আনুষ্ঠানিক কামৰ বাবে সাৰুৱা মাটিৰ প্ৰয়োজন। সাৰুৱা মাটিয়ে যিহেতু বিস্তিত কৃষিকাৰ্যত সহায় কৰিব পৰে। সেয়েহে এনে মাটিযুক্ত অঞ্চলবোৰত বসতি ঘন হয়।




Post ID : DABP006439