আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্য | অধ্যায় | Chapter 6 | Class 12 Geography Solution Assamese | HS 2nd Year Geography Notes |
আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্য
অধ্যায়
____________________________
অনুশীলনী
1. নিম্নলিখিত বিকল্পবোৰৰ পৰা শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা।
(i) দুটা দেশৰ মাজত থকা বাণিজ্যিক কি নাম দিয়া হৈছে?
(a) আন্তঃবাণিজ্য (c) আন্তঃৰ্জাতিক বাণিজ্য
(b) বহিঃবাণিজ্য (d) স্থানীয় বাণিজ্য
উত্তৰঃ (c) আন্তঃৰ্জাতিক বাণিজ্য।
(ii) নিম্নলিখিত পোতাশ্ৰয়বোৰৰ মাজত কোনটো পোতাশ্ৰয় ভূ-ভাগেৰে পৰিবেষ্টিত হৈ আছে?
(a) বিশাখাপট্টনম (c) ইনোৰ
(b) মুম্বাই (d) হালদিয়া
উত্তৰঃ (a) বিশাখাপট্টনম।
(iii) ভাৰতৰ বেছিভাগ বৈদেশিক বাণিজ্য কিহৰ সহায়ত কঢ়িওৱা হয়।
(a) স্থলভাগ আৰু সাগৰ (c) সাগৰ আৰু আকাশ
(b) স্থলভাগ আৰু বায়ু (d) সাগৰ
উত্তৰঃ (c) সাগৰ আৰু আকাশ।
(iv) নিম্নলিখিত দেশসমূহৰ মাজত কোনখন দেশ ভাৰতৰ আটাইতকৈ প্ৰয়োজনীয় বাণিজ্য অংশীদাৰ (২০০৪-০৫)
(a) বৃটিছ যুক্তৰাজ্য (c) জাৰ্মানী
(b) চীনদেশ (d) আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ
উত্তৰঃ (d) আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ।
2. ৩০টা মান শব্দৰে নিম্নলিখিত প্ৰশ্নকেইটাৰ উত্তৰ লিখা।
(i) ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ প্ৰকৃতি বিগত বছৰবোৰ সলনি হৈছে। যদিও আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ মুঠ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে, আমদানিৰ মূল্য ৰপ্তানিতকৈ অধিক হৈ আছে। যোৱা কেইবছৰমানত বাণিজ্য ঘাটিও বৃদ্ধি পাইছে। ঘাটিৰ এই বৃদ্ধি কাৰণ হৈছে অশোধিত পেট্ৰ'লিয়ামৰ মূল্যবৃদ্ধি, যি ভাৰতৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য এক মুখ্য উপাদান। ভাৰতৰ মুঠ ৰপ্তানিত প্ৰাথমিক সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধি পাইছে, আনহাতে পেট্ৰ'লিয়াম সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধি পাইছে, নিৰ্মিত সামগ্ৰীৰ অংশ বিগত বছৰবোৰত স্থিৰ হৈ আছে।
(ii) বন্দৰ আৰু পোতাশ্ৰয়ৰ মাজত থকা প্ৰভেদ লিখা।
উত্তৰঃ বন্দৰ আৰু পোতাশ্ৰয়ৰ মাজত প্ৰভেদ হৈছে-
বন্দৰ হৈছে জাহাজ আৰু তেওঁলোকৰ কাৰ্গোৰ বাবে ব্যৱহৃত এটা বাণিজ্যিক পানীৰ সুবিধা। ইয়াত ক্ৰেইন, ফৰ্কলিফ্ট, ৱেৰহাউচ, আৰু ডক আছে, এটা বন্দৰে জাহাজৰ বাবে বহুতো সুবিধাজনক সুবিধা প্ৰদান কৰে।
পোতাশ্ৰয়ৰ হৈছে উপকূলীয় অঞ্চলৰ এটা অংশ য'ত জাহাজ আৰু অন্যান্য পানীৰ জাহাজবোৰ ৰখাই থোৱা হয় বা সংৰক্ষণ কৰা হয়। বন্দৰ এটা প্ৰাকৃতিক বা মানৱ-নিৰ্মিত হ'ব পাৰে।
(iii) পশ্চাৎভূমিৰ অৰ্থ ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ সাগৰ বা নৈৰ পাৰৰ অঞ্চলবোৰক পশ্চাৎভূমি বুলি কোৱা হয়।
(iv) ভাৰতে বিভিন্ন দেশৰ পৰা আমদানি কৰি থকা উল্লেখযোগ্য সামগ্ৰীবোৰৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ ২০০৯ - ২০১১ অনুসৰি ভাৰতৰ আমদানিৰ মুখ্য সামগ্ৰীবোৰ হৈছে- খাদ্য আৰু আনুষঙ্গীক সামগ্ৰী, সাৰ, কাগজ বোৰ্ড নিৰ্মাণ আৰু বাতৰি প্ৰিন্ট, মুলধনী সামগ্ৰী, ৰাসায়নিক পদাৰ্থ, মুক্তা, মূল্যৱান আৰু অৰ্থ মূল্যৱান শিল, সোণ আৰু ৰূপ।
(v) ভাৰতৰ পূব উপকূলত অৱস্থিত বন্দৰকেইটাৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতৰ পূূব উপকূল অৱস্থিত বন্দৰকেইটাৰ নাম-
১। কলকাতা বন্দৰ - পশ্চিম বংগ।
২। হলদিয়া বন্দৰ - পশ্চিম বংগ।
৩। পাৰাদ্বীপ বন্দৰ - উৰিষ্যা।
৪। বিশাখাপট্টনম বন্দৰ - অন্ধ্ৰ প্ৰদেশ।
৫। চেন্নাই বন্দৰ - তামিলনাডু।
৬। এন্নোৰ বন্দৰ - তামিলনাডু।
৭। তুতিকোৰিন বন্দৰ - তামিলনাডু।
3. ১৫০টা মান শব্দৰে নিম্নলিখিত প্ৰশ্নকেইটাৰ উত্তৰ লিখা।
(i) ভাৰতৰ ৰপ্তানি আৰু আমদানি কৰি থকা দ্ৰব্যবোৰ বৰ্ণনা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতত ৰপ্তানি বাণিজ্যৰ গঠনঃ ভাৰতৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যত সামগ্ৰীৰ গঠন বছৰ বছৰ ধৰি পৰিৱৰ্তন হৈ আহিছে। কৃষি আৰু আনুষঙ্গিক সামগ্ৰীৰ অংশ হ্ৰাস পাইছে আনহাতে পেট্ৰ'লিয়াম আৰু অশোধিত সামগ্ৰী আৰু অন্যান্য সামগ্ৰীৰ বৃদ্ধি পাইছে। ১৯৯৭-৯৮ৰ পৰা ২০০৩-০৪ বছৰখিনিত আকৰিক পদাৰ্থ, খনিজ আৰু নিৰ্মাণ শিল্পৰ দ্ৰব্যৰ মান বহুখিনি ধ্ৰুৱক হৈ আছে। পেট্ৰ'লজাত সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধি পোৱাৰ কাৰণ এনেধৰণৰ - পেট্ৰ'লৰ মূল্য দিনক দিনে বাঢ়ি থকা আৰু সেই অনুপাতে ভাৰতবৰ্ষত শোধনাগাৰৰ ক্ষমতাও বৃদ্ধি পোৱা। কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ ভিতৰত, পৰম্পৰাগত সামগ্ৰী যেনে- কফি, মচলা, চাহ, মাহজাতীয় শস্য আদিৰ ৰপ্তানি যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে যদিও ফুলৰ সাংস্কৃতিক সামগ্ৰী, সতেজ ফল, সামুদ্ৰিক সামগ্ৰী আৰু চেনী আদিত বৃদ্ধি পাইছে। ২০১০-১১ বৰ্ষত ভাৰতৰ মুঠ ৰপ্তানিৰ মূল্যৰ শতাংশ কেৱল উৎপাদন খণ্ডৰ আছিল। অভিযান্ত্ৰিক সামগ্ৰীবোৰে ৰপ্তানি তালিকাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিকাশ দেখুৱাইছে। চীন আৰু অন্যান্য পূব এছিয়াৰ দেশসমূহ আমাৰ মূখ্য প্ৰতিযোগী।ৰত্ন আৰু গহনাবোৰে ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ এক বৃহৎ অংশৰ অৰিহণা যোগায়।
ভাৰতত আমদানি বাণিজ্যৰ গঠনঃ যন্ত্ৰ আৰু সঁজুলি, বিশেষ তীখা, খোৱা তেল আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থই মুখ্যঃ আমদানিৰ বাস্কেট তৈয়াৰ কৰে। পেট্ৰ'লিয়াম সামগ্ৰীৰ যথেষ্ট বৃদ্ধি পাইছে। ইয়াক কেৱল ইন্ধন হিচাপে নহয়, ঔদ্যোগিক কেঁচামাল হিচাপেও ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ই বৰ্ধিত ঔদ্যোগিকৰণ আৰু উন্নত জীৱনধাৰণৰ গতি সূচায়। আন্তৰ্জাতিক বজাৰত বিক্ষিপ্ত মূল্যবৃদ্ধি ইয়াৰ আন এটা কাৰণ। ৰপ্তানি-মুখী ঔদ্যোদিক ঘৰুৱা খণ্ডত বৰ্ধিত চাহিদাৰ বাবে মূলধনী সামগ্ৰীৰ আমদানি স্থিৰ বৃদ্ধি হৈ আছে। অ-বৈদ্যুতিক যন্ত্ৰপাতি , পৰিবহন সঁজুলি, ধাতু আৰু যন্ত্ৰ সঁজুলিৰ নিৰ্মাতা আছিল মূলধনী সামগ্ৰীৰ মুখ্য সামগ্ৰী। খাদ্য আৰু আনুসঙ্গিক সামগ্ৰীৰ আমদানি হ্ৰাস পাইছিল। ভাৰতৰ আমদানি অন্যান্য মুখ্য সামগ্ৰীবোৰৰ ভিতৰত আছে মুক্তা আৰু অৰ্ধ মূল্যৱান শিল, সোণ আৰু ৰূপ, ধাতুৰ অৰ আৰু ধাতুৰ স্ক্ৰেপ, অ-লৌহ ধাতু, ইলেক্ট্ৰনিক সামগ্ৰী ইত্যাদি।
(ii) ভাৰতৰ আন্তৰ্জাতিক বাণিজ্যৰ পৰিবৰ্তনীয় প্ৰকৃতিৰ ওপৰত এটি টোকা লিখা।
উত্তৰঃ ১৯৫০-৫১ চনত, ভাৰতৰ বাহ্যিক বাণিজ্যৰ মূল আছিল ১,২১৪০ নিযুত টকা , যি ২০০৯-১০ বৰ্ষত ২২,০৯,২৭০ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি হৈছিল। বাণিজ্যৰ পৰিমাণ বৃদ্ধিৰ মূখ্য কাৰণ হৈছে উৎপাদন খণ্ড , চৰকাৰৰ উদাৰ নীতি আৰু বজাৰৰ বৈচিত্ৰতাৰ দ্বাৰা প্ৰস্তুত কৰা গতি। ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ প্ৰকৃতি বিগত বছৰবোৰত সলনি হৈছে যদিও আমদানি আৰু ৰপ্তানিৰ মুঠ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে, আমদানিৰ মূল্য ৰপ্তানিতকৈ অধিক হৈ আছে। যোৱা কেইবছৰমানত বাণিজ্য ঘাটিও বৃদ্ধি পাইছে। ঘাটিৰ এই বৃদ্ধিৰ কাৰণ হৈছে অশোধিত পেট্ৰ'লিয়ামৰ মূল্যবৃদ্ধি, যি ভাৰতৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ এক মূখ্য উপাদান।
ভাৰতৰ ৰপ্তানিৰ প্ৰকৃতি সলনিঃ ভাৰতৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যত সামগ্ৰীৰ গঠন বছৰ বছৰ ধৰি পৰিৱৰ্তন হৈ আহিছে। কৃষি আৰু আনুষঙ্গিক সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধি পাইছে আনহাতে পেট্ৰ'লিয়াম আৰু অশোধিত সামগ্ৰী আৰু অন্যান্য সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধি পাইছে। আবৱিক খনিজ আৰু নিৰ্মিত সামগ্ৰীৰ শ্বেয়াৰ ১৯৯৭-৯৮ চনৰ পৰা ২০০৩-০৪ চনলৈ মুখ্যতঃ স্থিৰ হৈ আছে । পেট্ৰ'লিয়াম সামগ্ৰীৰ অংশ বৃদ্ধিৰ কাৰণ হৈছে পেট্ৰ'লিয়াম মূল্য বৃদ্ধি হোৱাৰ লগতে ভাৰতৰ ক্ষোধন ক্ষমতা। পৰম্পৰাগত সামগ্ৰীৰ হ্ৰাস মূখ্যতঃ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰৰ প্ৰতিযোগিতাৰ বাবে হয় কৃষিজাত সামগ্ৰীৰ মাজত, পৰম্পৰাগত সামগ্ৰী যেনে কফি, মচলা, চাহ, মাহ জাতীয় শস্য আদিৰ ৰপ্তানি যথেষ্ট হ্ৰাস পাইছে যদিও ফুলৰ সাংস্কৃতিক সামগ্ৰী , সতেজ ফল, সামুদ্ৰিক সামগ্ৰী আৰু চেনী আদিত বৃদ্ধি হৈছে।
২০১০-১১ বৰ্ষত ভাৰতৰ মুঠ ৰপ্তানিৰ মূল্য ৬৮ শতাংশ কেৱল উৎপাদন খণ্ডৰ আছিল । অভিযান্ত্ৰিক সামগ্ৰীবোৰে ৰপ্তানি তালিকাত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিকাশ দেখুৱাইছে। চীন আৰু অন্যান্য পূব এছিয়াৰ দেশসমূহ আমাৰ মূখ্য প্ৰতিযোগী। ৰত্ন আৰু গহনাবোৰে ভাৰতৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ এক বৃহৎ অংশ অৰিহণা যোগায়।
Author : Pompi Hazarika
