BA 1st Semester Geography Chapter 5 Question Answer | জীৱ ভূগোল বিজ্ঞান পাঠটোৰ প্ৰশ্ন উত্তৰ
জীৱ ভূগোল বিজ্ঞান
--------------------------------------------------
১) জীৱ ভূগোল বিজ্ঞান বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ জীৱ ভূগোল বিজ্ঞান হৈছে জীৱ আৰু ইহঁতৰ পৰিৱেশৰ মাজৰ সম্পৰ্কৰ অধ্যয়ন। ইয়াত বিভিন্ন জীৱৰ বিতৰণ, ইহঁতৰ বাসস্থান আৰু প্ৰজাতিৰ পৰিৱৰ্তন বিশ্লেষণ কৰা হয়। জৈৱ-ভূগোলৰ মূল বিন্দুসমূহ হ'ল-
1. জীৱৰ বিতৰণ: পৃথিৱীৰ বিভিন্ন অঞ্চলত প্ৰজাতিবোৰ কেনেকৈ অৱস্থিত আৰু ইহঁতৰ বিস্তাৰ কেনেকৈ হয়।
2. পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ: বতৰ, জলবায়ু, ভূ-প্ৰকৃতি আৰু অন্যান্য পৰিৱেশগত কাৰকে জীৱৰ বৃদ্ধি আৰু বিকাশত কেনে প্ৰভাৱ পেলায়।
3. জৈৱ বৈচিত্ৰ্য: বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক আৰু প্ৰজাতিৰ গঠন আৰু বিৱৰ্তন।
4. ইতিহাসঃ ভূতাত্ত্বিক পৰিৱৰ্তন আৰু মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ পৰিৱৰ্তন।
জৈৱ-ভূগোল মানৱ জীৱনৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ, কিয়নো ইয়াৰ দ্বাৰা পৰিৱেশ, সংৰক্ষণ, প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ব্যৱস্থাপনাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ তথ্য পোৱা যায়।
২) জীৱ ভূগোল বিজ্ঞানৰ পৰিসৰ সম্পৰ্কে লিখা ?
উত্তৰঃ জীৱভূগোল হৈছে জীৱমণ্ডলৰ বিতৰণ, পৰিৱেশ আৰু প্ৰকৃতিৰ বিভিন্ন দিশৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা বিজ্ঞান। ইয়াৰ পৰিসৰ বহল আৰু ইয়াত বিভিন্ন দিশ সামৰি লোৱা হৈছে। জৈৱ-ভূগোলৰ প্ৰধান ক্ষেত্ৰসমূহ হ’ল-
1.) জীৱৰ বিতৰণ:
- বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱৰ অৱস্থান আৰু ইয়াৰ বৈশিষ্ট্যৰ অধ্যয়ন। ই স্থানীয়, আঞ্চলিক, আৰু বিশ্ব পৰ্যায়ত হ’ব পাৰে।
2/ পৰিৱেশৰ প্ৰভাৱ:
- জলবায়ু, ভূ-ৰূপ, মাটি, জলসম্পদ আৰু অন্যান্য পৰিৱেশগত কাৰকে জীৱৰ বৃদ্ধি আৰু বিতৰণত কেনে প্ৰভাৱ পেলায়।
3/ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য:
- বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক, প্ৰজাতিৰ গঠন, আৰু প্ৰজাতিৰ বিৱৰ্তনৰ অধ্যয়ন। ই প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষাত সহায় কৰে।
4/ ভূতাত্ত্বিক সময়:
- পৃথিৱীৰ ইতিহাসত জীৱৰ পৰিৱৰ্তন আৰু পৰিৱেশৰ সৈতে ইয়াৰ সম্পৰ্ক। বিভিন্ন সময়ত প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি আৰু উত্থানৰ কাৰণ বিশ্লেষণ।
5/ মানুহৰ কাৰ্যকলাপঃ
- মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত পৰিৱেশ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ, যেনে নগৰায়ন, কৃষি, আৰু ঔদ্যোগীকৰণ।
6) আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক প্ৰভাৱঃ
- প্ৰজাতিৰ ওপৰত আভ্যন্তৰীণ আৰু বাহ্যিক (জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগ, আৰু মানুহৰ কাৰ্যকলাপ) প্ৰভাৱৰ বিশ্লেষণ।
7) সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশ ব্যৱস্থাপনা:
- প্ৰজাতিৰ সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ বাবে বিভিন্ন কৌশল আৰু নীতিৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
জীৱ আৰু ইহঁতৰ পৰিৱেশৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বুজিবলৈ জীৱভূগোল এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ক্ষেত্ৰ, যিয়ে বিজ্ঞান, পৰিৱেশ আৰু অৰ্থনীতিৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰে।
৩) জীৱ ভূগোল অধ্য়য়নৰ গুৰুত্ৱ সম্পৰ্কে লিখা ?
উত্তৰঃ জৈৱ ভূগোল অধ্যয়নৰ গুৰুত্ব বহুবিধ আৰু ই পৰিৱেশ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। ইয়াৰ কিছুমান মূল গুৰুত্ব হ’ল-
1) জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ:
- জৈৱ ভূগোলই বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ বিতৰণ আৰু ইয়াৰ বাসস্থানৰ বিষয়ে বুজাবুজি প্ৰদান কৰে, যিয়ে প্ৰজাতি সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষাৰ বাবে ফলপ্ৰসূ নীতি গ্ৰহণ কৰাত সহায় কৰে।
2/ পৰিৱেশ বিশ্লেষণ:
- ই পৰিৱেশৰ বিভিন্ন উপাদানৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বিশ্লেষণ কৰি জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, ভূ-ৰূপ আৰু অন্যান্য প্ৰাকৃতিক প্ৰক্ৰিয়াৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰে।
3/ প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ ব্যৱস্থাপনাঃ
- জৈৱ ভূগোলই আমাক প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ (যেনে বনাঞ্চল, মীনপালন, আৰু পানী) ফলপ্ৰসূ ব্যৱস্থাপনাৰ বিষয়ে অৱগত কৰে, যিয়ে বহনক্ষম উন্নয়ন নিশ্চিত কৰাত সহায় কৰে।
4/ বৈজ্ঞানিক গৱেষণাঃ
- ই বিভিন্ন বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰত (যেনে পৰিৱেশ বিজ্ঞান, পৰিৱেশ বিজ্ঞান, উদ্ভিদ বিজ্ঞান) গৱেষণাৰ ভিত্তি প্ৰদান কৰে, যিয়ে নতুন তথ্য আৰু গৱেষণাৰ পথ মুকলি কৰে।
5/ মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ প্ৰভাৱঃ
- নগৰায়ন, কৃষি, ঔদ্যোগীকৰণ আদি মানুহৰ কাৰ্যকলাপৰ ফলত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত পৰা প্ৰভাৱ বুজিবলৈ জৈৱ ভূগোল অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
6) সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱঃ
- বিভিন্ন অঞ্চলত জীৱৰ বিতৰণ আৰু পৰিৱেশৰ অৱস্থাই স্থানীয় লোকসকলৰ জীৱনশৈলী আৰু অৰ্থনীতিত প্ৰভাৱ পেলায়। জৈৱ-ভূগোলৰ অধ্যয়নে এই কাৰকসমূহৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বুজিবলৈ সহায় কৰে।
7) বিভিন্ন দুৰ্যোগৰ ভৱিষ্যদ্বাণী:
- জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু অন্যান্য প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগে প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তি আৰু পৰিৱেশৰ অৱক্ষয়ৰ ভৱিষ্যদ্বাণী কৰে, যিটো প্ৰতিৰোধমূলক ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰাত সহায়ক।
এইদৰে পৰিৱেশ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বুজিবলৈ জৈৱ-ভূগোলৰ অধ্যয়ন অতি প্ৰয়োজনীয় আৰু ই আমাক ভৱিষ্যতৰ বাবে এখন বহনক্ষম পৃথিৱী গঢ়ি তোলাত সহায় কৰে।
৪) পৃথিৱীৰ উৎপত্তি কিমান বছৰৰ আগতে হোৱা বুলি অনুমান কৰিব পাৰি ?
উত্তৰঃ বিজ্ঞানীসকলৰ মতে পৃথিৱীৰ উৎপত্তি প্ৰায় ৪.৫ বিলিয়ন (৪৫ নিযুত) বছৰৰ আগৰ কথা। সৌৰজগতৰ অন্যান্য গ্ৰহৰ লগতে ই গঠন হৈছিল। এই সময়ছোৱা বিভিন্ন ভৌতিক আৰু ৰাসায়নিক পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা বিশেষকৈ ইউৰেনিয়াম-থ’ৰিয়াম ডেটিং আৰু অন্যান্য তেজস্ক্রিয় পদ্ধতিৰ দ্বাৰা নিৰ্ণয় কৰা হৈছে। আমাৰ সৌৰজগতৰ গঠন আৰু পৃথিৱীৰ বিৱৰ্তনৰ ইতিহাস বুজিবলৈ এই সময়কাল গুৰুত্বপূৰ্ণ।
৫) জৈৱ বৈচিত্ৰৰ উৎপত্তি সম্পৰ্কে লিখা ?
উত্তৰঃ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ উৎপত্তি হৈছে পৃথিৱীৰ জীৱৰ বিকাশ আৰু বিৱৰ্তনৰ এক জটিল প্ৰক্ৰিয়া। ইয়াত বিভিন্ন প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদ প্ৰজাতি, ইহঁতৰ জিনীয় বৈচিত্ৰ্য আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বৈচিত্ৰ্যৰে গঠিত। জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ উৎপত্তিৰ বিষয়ে কিছুমান মূল কথা হ’ল-
1./ জীৱনৰ উত্থান:
- প্ৰ’ট’জ’ৱাৰ সৃষ্টিঃ প্ৰায় ৩.৫ৰ পৰা ৪ বিলিয়ন বছৰ আগতে প্ৰথম প্ৰ’ট’জ’য়া (যেনে বেক্টেৰিয়া)ৰ জন্ম হৈছিল। প্ৰথম জীৱবোৰ এককোষী আৰু অতি সহজ আছিল।
2./ বিৱৰ্তন প্ৰক্ৰিয়া:
- বিৱৰ্তন তত্ত্বঃ জীৱবিজ্ঞানী চাৰ্লছ ডাৰউইনৰ বিৱৰ্তন তত্ত্ব অনুসৰি পৰিৱৰ্তনৰ জৰিয়তে প্ৰজাতিবোৰে পৰিৱেশৰ লগত খাপ খাই পৰিছে। এই প্ৰক্ৰিয়াৰ ফলত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ সৃষ্টি হৈছে।
3. / জিনীয় তাৰতম্য:
- জিনীয় পৰিৱৰ্তন: জিনীয় পৰিৱৰ্তন, মিউটেচন আৰু অন্যান্য প্ৰক্ৰিয়াৰ দ্বাৰা জীৱৰ বৈচিত্ৰ্য বৃদ্ধি পায়। ই প্ৰজাতিৰ অভিযোজন আৰু নতুন প্ৰজাতিৰ সৃষ্টিত সহায় কৰে।
4./ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ অৱদান:
- বৈচিত্ৰময় পৰিৱেশ তন্ত্ৰ: অৰণ্য, মৰুভূমি, নদী, মহাসাগৰ আদি বিভিন্ন পৰিৱেশ তন্ত্ৰই বিভিন্ন ধৰণৰ জীৱক সমৰ্থন কৰে, যাৰ ফলত জৈৱ বৈচিত্ৰ্য বৃদ্ধি পায়।
5./ ভূতাত্ত্বিক পৰিৱৰ্তন:
- ভূমিকম্প আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন: পৃথিৱীৰ ইতিহাসত ভূমিকম্প, আগ্নেয়গিৰিৰ কাৰ্যকলাপ, জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বাবে বিভিন্ন জীৱ-জন্তুৰ উত্থান আৰু বিলুপ্তি ঘটিছে।
6./ মানুহৰ কাৰ্যকলাপঃ
- মানুহৰ প্ৰভাৱঃ ঔদ্যোগীকৰণ, কৃষি, নগৰায়নৰ জৰিয়তে মানুহৰ কাৰ্যকলাপে জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পেলাইছে, যাৰ ফলত কিছুমান প্ৰজাতিৰ বিলুপ্তিৰ লগতে নতুন প্ৰজাতিৰ উত্থান ঘটিব পাৰে।
জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ উৎপত্তি এক অবিৰত প্ৰক্ৰিয়া, পৰিৱেশ, সময় আৰু বিভিন্ন প্ৰাকৃতিক আৰু মানৱীয় কাৰকৰ সংমিশ্ৰণৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত। পৃথিৱীৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ স্বাস্থ্য আৰু স্থিৰতাৰ বাবে ই অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ।
৬)ভাৰতবৰ্ষৰ জৈৱ বিচিত্ৰতাৰ বিষয়ে লিখা ?
উত্তৰঃ ভাৰতৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য বিশ্বৰ ভিতৰতে অন্যতম বৃহৎ আৰু বৈচিত্ৰ্যপূৰ্ণ। বিভিন্ন প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ, জলবায়ু আৰু ভূ-প্ৰকৃতিৰ বাবে দেশখন বৈচিত্ৰময় জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰে চহকী। ইয়াত কিছুমান মূল কথা উল্লেখ কৰা হ’ল:
1.প্ৰজাতিৰ তাৰতম্য:
- উদ্ভিদঃ ভাৰতবৰ্ষত প্ৰায় ৪,০০০ বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদ আছে, ইয়াৰে বহুবিধৰ ঔষধি, খাদ্য আৰু অৰ্থনৈতিক মূল্য আছে। ভাৰতীয় উদ্ভিদ বিশ্বৰ ভিতৰতে ঔষধি উদ্ভিদৰ সৰ্ববৃহৎ উৎস।
- প্ৰাণী: ভাৰতত প্ৰায় ৯৫০ প্ৰজাতিৰ স্তন্যপায়ী প্ৰাণী, ৬৫০ প্ৰজাতিৰ চৰাই, ৬০০ প্ৰজাতিৰ পখিলা আৰু ৩০০০ প্ৰজাতিৰ মাছ আছে।
2) জলবায়ুৰ তাৰতম্য:
- ভাৰতৰ জলবায়ু অঞ্চলভেদে ভিন্ন হয়, যেনে উপকূলীয়, পাহাৰীয়া, মৰুভূমি, আৰু বনাঞ্চল। ই বিভিন্ন ধৰণৰ পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ বিকাশ ঘটায়।
3. বৈশিষ্ট্যযুক্ত পৰিৱেশ তন্ত্ৰ:
- বনাঞ্চলঃ ভাৰতৰ বনাঞ্চল (যেনে চেগুন বনাঞ্চল, মিশ্ৰিত বনাঞ্চল, আৰু বনাঞ্চল) বহু প্ৰজাতিৰ প্ৰাণীৰ বাসস্থান। তাত থকা উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগতৰ বৈচিত্ৰ্য অনন্য।
- মৰুভূমিঃ থাৰ মৰুভূমি আৰু অন্যান্য মৰুভূমি অঞ্চল বিভিন্ন প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ বাবে উপযোগী।
4/ জলজ পৰিৱেশ:
- ভাৰতৰ নদী, হ্ৰদ, উপকূলীয় অঞ্চল (যেনে গংগা, ব্ৰহ্মপুত্ৰ, প্ৰম্পি) সমূহে বিভিন্ন ধৰণৰ জলজ প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদক সমৰ্থন কৰে।
5/ সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টা:
- ভাৰত চৰকাৰে কৰ্ণাটক আৰু কেৰালাৰ দৰে বিভিন্ন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু অভয়াৰণ্য স্থাপন কৰিছে, যিবোৰে প্ৰজাতিৰ সুৰক্ষা আৰু সংৰক্ষণত সহায় কৰে।
6/ মানৱ প্ৰভাৱঃ
- কিন্তু নগৰায়ন, কৃষি, ঔদ্যোগীকৰণ আদি মানৱীয় কাৰ্যকলাপৰ ফলত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰতি ভাবুকি আহি পৰিছে। বহুতো প্ৰজাতি বিলুপ্তিৰ পথত।
ভাৰতৰ জৈৱ বৈচিত্ৰ্য কেৱল পৰিৱেশৰ বাবেই নহয়, মানৱ জীৱনৰ বাবেও অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইয়াৰ সুৰক্ষা আৰু সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত সকলোৰে সহযোগিতাৰ প্ৰয়োজন।
৭) পৰিস্থিতি তন্ত্ৰ সম্পৰ্কে টোকা লিখা ?
উত্তৰঃ পৰিৱেশ তন্ত্ৰ বোলিলে বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ (জীৱ) আৰু ইয়াৰ গঠনকাৰী (অজীৱ) সমূহে একেলগে কাম কৰি এক সুকীয়া ব্যৱস্থা গঠন কৰে। ইয়াত একাধিক আন্তঃসম্পৰ্কীয় উপাদান থাকে, যিবোৰে ইটোৱে সিটোৰ লগত ক্ৰিয়া কৰে।
পৰিস্থিতিগত কৌশলৰ মূল দিশসমূহ:
1. জীৱিত উপাদানসমূহ:
- উদ্ভিদ, প্ৰাণী, আৰু অণুজীৱ (বেক্টেৰিয়া, ভেঁকুৰ আদি)। খাদ্য চক্ৰ আৰু অন্যান্য সম্পৰ্কৰ জৰিয়তে ইজনে সিজনৰ লগত সংযুক্ত হৈ থাকে।
2. অজীৱিত পদাৰ্থ:
- ভূমি, পানী, বায়ু, জলবায়ু। পৰিৱেশৰ অৱস্থা আৰু জীৱনৰ বাবে প্ৰয়োজনীয়।
3. খাদ্য চক্ৰ:
- পৰিৱেশ তন্ত্ৰত খাদ্য উৎপাদক (উদ্ভিদ), গ্ৰাহক (জীৱ-জন্তু), আৰু পচনকাৰী (বেক্টেৰিয়া আৰু ভেঁকুৰ) পৰস্পৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।
4. জলবায়ুৰ প্ৰভাৱ:
- জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, উষ্ণতা, বৰষুণৰ ফলত পৰিৱেশ আৰু তাত বাস কৰা জীৱৰ ওপৰত প্ৰভাৱ পৰে।
5. সাৱধানতা আৰু বিপদসমূহ:
- ব্যৱস্থাৰ স্থিৰতা আৰু স্বাস্থ্য জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। বনাঞ্চল ধ্বংস আৰু প্ৰদূষণ আদি মানুহৰ কাম-কাজে ইয়াক বিপদত পেলাব পাৰে।
6. পৰিসৰ আৰু মাত্ৰা:
- পৰিৱেশ তন্ত্ৰই বহু ৰূপ আৰু স্থান ল’ব পাৰে, যেনে পুখুৰী, অৰণ্য বা বৃহৎ সাগৰ।
পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ এই উপাদানসমূহে একেলগে কাম কৰি পৰিৱেশৰ ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰি জীৱনৰ বাবে এক সুস্থ স্থান সৃষ্টি কৰে।
(উত্তৰসমূহ পাবলৈ Membership ল'ব লাগিব)
(For Paid User)
(সকলো পাঠৰ Paid উত্তৰবোৰ চাব পাৰিব)
