Chapter 1 ଭାରତୀୟ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଆବିର୍ଭାବ
୧. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ।
(କ) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଶ୍ୱେତାଙ୍ଗମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା କିପରି ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଥିଲେ?
ଉତ୍ତର: ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଭାରତୀୟମାନେ ବହୁ ଭାବରେ ଅପମାନିତ ହେଉଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କୁ ଟ୍ରେନରେ ଅନ୍ତର୍ଗତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବସିବାକୁ ଦିଆଯାଉ ନଥିଲା। ମୁଣ୍ଡରେ ପାଗା ରଖିବା, ମୁଁହ ଧାଙ୍କିବା ଉପରେ ନିଷେଧ ଥିଲା। ସେମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଅଧିକାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି କରିବା ଅଧିକାର ନଥିଲା। ଶ୍ୱେତାଙ୍ଗ ଅଧିକାରୀମାନେ ସେମାନଙ୍କୁ ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀ ଓ ଶାରୀରିକ ଭାବେ ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଥିଲେ।
(ଖ) ‘ଚମ୍ପାରନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ’ରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭୂମିକା ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କର।
ଉତ୍ତର: ଚମ୍ପାରନ୍ ଆନ୍ଦୋଳନ ହେଉଛି ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭାରତରେ ପ୍ରଥମ ରାଜନୈତିକ ଆନ୍ଦୋଳନ। ସେ ଚାଷୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ହେଉଥିବା ନୀଳ ଶୋଷଣ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରି ଏକ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଫଳରେ ଇଂରେଜ ସରକାର ନୀଳ ଚାଷ ବ୍ୟବସ୍ଥା ବାତିଲ କରିଥିଲା। ଏହିଠାରୁ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦେଶର ନେତୃତ୍ୱ ନେବାରେ ସାକ୍ଷମ ମନ୍ତ୍ର ପ୍ରଦାନ କଲେ।
(ଗ) ଖେଡ଼ାଠାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କାହିଁକି ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଏହାର ଫଳ କ’ଣ ହୋଇଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ୧୯୧୮ ମସିହାରେ ଖେଡ଼ା ଜିଲ୍ଲା ଦୁର୍ଭିକ୍ଷରେ ପିଡିତ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ସରକାର ରାଜସ୍ୱ ଛାଡ଼ ଦେଉନଥିଲା। ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏହା ବିରୋଧରେ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ଏକତ୍ରିତ କରି ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ ସରକାର ଅନ୍ତତଃ ଦୁଃସ୍ଥ ଚାଷୀମାନଙ୍କୁ ଖାରାଜ ଛାଡ଼ ଦେଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଅହିଂସା ଦୃଢ଼ତାର ପ୍ରମାଣ ଦେଲା।
(ଘ) ଅହମ୍ମଦାବାଦ ଲୁଗା କାରଖାନା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ଭୂମିକା କ’ଣ ଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ଅହମ୍ମଦାବାଦରେ ଲୁଗା କାରଖାନା ଶ୍ରମିକମାନେ ମଜୁରୀ ବୃଦ୍ଧି ଦାବି କଲେ, କିନ୍ତୁ ମାଲିକମାନେ ଅସ୍ୱୀକାର କରିଥିଲେ। ଗାନ୍ଧିଜୀ ମଧ୍ୟସ୍ଥ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରି ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କୁ ଅନଶନ ଜନିତ ଅହିଂସା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ନେଇଯାଇଥିଲେ। ଅନ୍ତେ ମାଲିକମାନେ ଅନୁମତି ଦେଇ ମଜୁରୀ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲେ।
(ଡ) ରାଓଲାତ୍ ଆଇନ କ’ଣ ଏବଂ ଏହା ବିରୋଧରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କର ପ୍ରତିକ୍ରିୟା କିପରି ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ରାଓଲାତ୍ ଆଇନ ହେଉଛି ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ପ୍ରଣୀତ ଏକ ଅନ୍ୟାୟ ଆଇନ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ବିନା ବିଚାରରେ ଭାରତୀୟମାନେ ଗିରଫ ହେବା ନିୟମ ଥିଲା। ଏହା ବିରୋଧରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଏକ ଗଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ କଲେ। ଦେଶ ବ୍ୟାପୀ ହରତାଳ, ଧାରଣା ଓ ପ୍ରାର୍ଥନା ହେଲା। ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ ଘଟଣା ଘଟିଥିଲା ଓ ଏହା ଦେଶକୁ ଗଭୀର ମନୋବେଦନା ଦେଇଥିଲା।
୨. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ପ୍ରାୟ ୨0 ଗୋଟି ଶବ୍ଦରେ ଲେଖ ।
(କ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର କେଉଁ କେଉଁ ସ୍ଥାନକୁ ଯାଇଥିଲେ ଓ କ'ଣ ପାଇଁ ଯାଇଥିଲେ?
ଉତ୍ତର: ଗାନ୍ଧିଜୀ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଡରବନ, ପିଟରମାରିଟଜବର୍ଗ, ଜୋହାନେସବର୍ଗକୁ ଯାଇଥିଲେ ଏବଂ ଆଇନ ଚାଲାଇବା ପାଇଁ।
(ଖ) ଗାନ୍ଧିଜୀ ଭାରତୀୟମାନେଂକୁ ଅତ୍ୟାଚାର ବିରୋଧରେ ସଚେତନ କରିବା ପାଇଁ କ’ଣ କରିଥିଲେ?
ଉତ୍ତର: ସେ “ନଟାଲ୍ ଇଂଡିଆନ୍ କଂଗ୍ରେସ୍” ଗଠନ କରି, ପ୍ରଚାର ଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ଦ୍ୱାରା ସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିଥିଲେ।
(ଗ) ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହର ପ୍ରୟୋଗ କରିଥିଲେ?
ଉତ୍ତର: ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୮୯୩ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ।
(ଘ) ତିନିକାଠିଆ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ’ଣ?
ଉତ୍ତର: ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁଯାୟୀ ଚାଷୀମାନେ ତାଙ୍କ ଜମିର ୩/୨ ଅଂଶରେ ନୀଳ ଚାଷ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହୁଅଥିଲେ।
(ଡ) ନୀଳର ଚାହିଦା ହ୍ରାସ ପାଇବାରେ ଚମ୍ପାରନ୍ ଚାଷୀମାନେ କିପରି ଶୋଷିତ ହେଲେ?
ଉତ୍ତର: ନୀଳ ଚାହିଦା କମିବା ପରେ ଇଂରେଜମାନେ ଅଧିକ ଅଭିଜାନା ଦେଖି ଚାଷୀଙ୍କୁ ଅନ୍ୟାୟ ମୁଳ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ।
(ଚ) ଖେଡ଼ା ସତ୍ୟାଗ୍ରହ କ’ଣ ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ଦୁର୍ଭିକ୍ଷ ହୋଇଥିବା ସତ୍ତ୍ୱେ ରାଜସ୍ୱ ଛାଡ଼ ନ ମିଳିବାରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଖେଡ଼ାରେ ସତ୍ୟାଗ୍ରହ ଆରମ୍ଭ କଲେ।
(ଛ) ଅହମ୍ମଦାବାଦ ଲୁଗା କଳର ଶ୍ରମିକମାନଙ୍କର କାହିଁକି ମାଲିକମାନଙ୍କ ସହିତ କଳହ ଆରମ୍ଭ ହେଲା?
ଉତ୍ତର: ମଜୁରୀ କମିଦିଆଯିବା ଓ ବୃଦ୍ଧି ଅସ୍ୱୀକାର କରାଯିବାରେ ଶ୍ରମିକମାନେ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ହୋଇ ଆନ୍ଦୋଳନ କଲେ।
(ଜ) ‘ରାଓଲାତ୍ ଆଇନ’ କ’ଣ ଥିଲା?
ଉତ୍ତର: ଏହି ଆଇନ ଦ୍ୱାରା ସରକାର ବିନା ବିଚାର ଭାରତୀୟଙ୍କୁ ଗିରଫ କରି କାରାବାସ ଦେଇପାରୁଥିଲେ।
(ଝ) ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଗଣ ସତ୍ୟାଗ୍ରହକୁ ଆନିବେସାନ୍ତ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେଉଁ ନେତାମାନେ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ?
ଉତ୍ତର: ଏଦୁଇଜୀ ୱାଚା, ଶ୍ରୀନିବାସ ଶାସ୍ତ୍ରୀ, ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ବାନାର୍ଜି, ତେଜ ବାହାଦୁର ସାପ୍ରୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ।
୩. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।
(କ) ୧୮୯୪ରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଦ୍ବାରା କେଉଁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର: ୧୮୯୪ ମସିହାରେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାର ଡରବନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଜୀ "ନଟାଲ୍ ଇଂଡିଆନ୍ କଂଗ୍ରେସ୍" ନାମକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଠନ କରିଥିଲେ। ଏହି ସଂଗଠନ ଦ୍ୱାରା ସେ ଭାରତୀୟମାନେଂକ ଅଧିକାର ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ କରିଥିଲେ।
(ଖ) ‘ଇଣ୍ଡିଆନ ଓପିନିଅନ୍' ସମ୍ବାଦପତ୍ର କିଏ ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର: ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧିଜୀ ୧୮୯୮ ମସିହାରେ ‘ଇଣ୍ଡିଆନ ଓପିନିଅନ୍’ ସମ୍ବାଦପତ୍ର ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ। ଏହି ପତ୍ର ଦ୍ୱାରା ସେ ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ଅଧିକାର ଓ ସମସ୍ୟାଗୁଡ଼ିକୁ ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଚାର କରିଥିଲେ।
(ଗ) ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ କିଏ ‘ମହାତ୍ମା’ ଆଖ୍ୟା ଦେଇଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର:ଗୁରୁ ରବୀନ୍ଦ୍ରନାଥ ଠାକୁର ମୋହନଦାସ କରମଚାନ୍ଦ ଗାନ୍ଧୀଙ୍କୁ ‘ମହାତ୍ମା’ ଉପାଧି ଦେଇଥିଲେ। ସେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ନିଷ୍କାମ ତ୍ୟାଗ ଓ ଜନସେବା ଭାବନାକୁ ସ୍ୱୀକାର କରି, ଏହି ଗଭୀର ଆଦର ଜଣାଇଥିଲେ।
(ଘ) କାହାର ନିମନ୍ତ୍ରଣ କ୍ରମେ ଗାନ୍ଧିଜୀ ଚମ୍ପାରନ୍ ଯାଇଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର: ଗାନ୍ଧିଜୀ ରାଜକୁମାର ଶୁକ୍ଳଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣ କ୍ରମେ ଚମ୍ପାରନ୍ ଯାଇଥିଲେ। ଶୁକ୍ଳଜୀ ଏକ ନୀଳଚାଷୀ ଥିଲେ ଓ ସେ ଚମ୍ପାରନ୍ର ଚାଷୀମାନଙ୍କ ଉପରେ ଇଂରେଜମାନଙ୍କ ଅନ୍ୟାୟ ଓ ଶୋଷଣ ବିଷୟରେ ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କୁ ଅବଗତ କରି, ସେଠାରେ ଯିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ।
(ଙ) ଖେଡ଼ା ଆନ୍ଦୋଳନରେ କିଏ ମହାତ୍ମାଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ସହଯୋଗୀ ଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର: ଖେଡ଼ା ଆନ୍ଦୋଳନରେ ମହାତ୍ମା ଗାନ୍ଧୀଙ୍କ ମୁଖ୍ୟ ସହଯୋଗୀ ଥିଲେ ବଲ୍ଲଭଭାଇ ପଟେଲ। ସେ ଚାଷୀମାନଙ୍କ ସହ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କ ଗଢ଼ି ତାଙ୍କର ଅଧିକାର ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ସକ୍ରିୟ ଭୂମିକା ନିବାହ କରିଥିଲେ।
(ଚ) ପ୍ଲେଗ ବୋନସ୍ କ'ଣ ?
ଉତ୍ତର:
(ଛ) ଜାଲିଆନାଓ୍ବାଲାବାଗ୍ ହତ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ କେବେ ସଂଘଟିତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର:
(A) ଜେନେରାଲ ଡାୟାର୍ କିଏ ଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର:
(ଝ) "କୌଣସି ପ୍ରକାରରେ । ପ୍ରକାରରେ ଭାରତୀୟମାନେ ସରକାରଙ୍କର ପୈଶାଚିକ ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପାପ” ଏହା କିଏ କହିଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର:
(ଞ) ଜାଲିଆନ୍ସାଲାବା ସ୍ୱାଲାବାଗ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡପରେ ଗାନ୍ଧିଜୀ କେଉଁ ଉପାଧୂ ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର:
