সামষ্টিক অৰ্থনৈতিক ভাৰসাম্য আৰু আয় নিৰ্ণয়
১। MPC আৰু MPS ৰ মাজৰ সম্পৰ্ক লিখা। উত্তৰঃ MPC আৰু MPS ৰ যোগফল একৰ সৈতে সমান। অর্থাৎ MPC + MPS = 1
২। প্রান্তিক ভোগ প্ৰৱণতাৰ অৰ্থ লিখা। উত্তৰঃ সামগ্রিক আয়ৰ পৰিৱৰ্তনৰ লগত সামগ্রিক উপভোগৰ স্তৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ অনুপাতেই প্রান্তিক ভোগ প্রৱণতা।
৪। MPS ৰ মান শূন্য হ'লে, MPC ৰ মান কি?
উত্তৰঃ MPS + MPC 10+ MPC = 1 = MPC = 1 হ'ব।
৫। সামগ্রিক চাহিদা কি?
উত্তৰঃ এগ্ৰিগেট ডিমাণ্ড হৈছে এখন দেশৰ সকলো সামগ্ৰী আৰু সেৱাৰ মুঠ চাহিদা। ইয়াৰ ভিতৰত ঘৰুৱা ব্যৱহাৰ, বাণিজ্যিক বিনিয়োগ, চৰকাৰী ব্যৱহাৰ আৰু নিকা ৰপ্তানি (ৰপ্তানি - আমদানি) অন্তৰ্ভুক্ত। অৰ্থনীতিৰ মূল্যৰ স্তৰ, উৎপাদন আৰু নিবনুৱা সমস্যাৰ ওপৰত সামগ্ৰিক চাহিদাৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পৰে। ইয়াৰ বৃদ্ধি অৰ্থনৈতিক পুনৰুদ্ধাৰৰ সংকেত, যেতিয়া সংকোচনশীল পৰিস্থিতিত সামগ্ৰিক চাহিদা হ্ৰাস পায়।
৬। প্রান্তিক ভোগ প্ৰৱণতাৰ অৰ্থ লিখা।
উত্তৰঃ প্ৰান্তীয় ব্যৱহাৰৰ প্ৰৱণতা (MPC) হৈছে এক অৰ্থনৈতিক সূচক যিয়ে উপভোগৰ বাবে ব্যয় কৰা উদ্বৃত্ত আয়ৰ এককৰ অনুপাত জুখিব পাৰে। এমপিচি হৈছে নতুন আয়ৰ উপাদান, যিয়ে এজন ব্যক্তিৰ ব্যয়ত প্ৰভাৱ পেলায়।
যদি কোনো ব্যক্তিৰ আয় বাঢ়ি যায় আৰু সেই আয়ৰ এটা অংশ তেওঁ খৰচৰ বাবে ব্যয় কৰে, তেন্তে সেই ব্যয়ৰ অনুপাতক এম পি চি বুলি কোৱা হয়। যেনে, আয় বৃদ্ধি যদি ৫০ টকা হয়। ১০০ আৰু ৫০ টকা। সেই আয়ৰ ৮০ খৰচ হয়, এমপিচি ০.৮। এমপিচিয়ে অৰ্থনীতিত চাহিদা আৰু আয়ৰ মাজৰ সম্পৰ্ক বুজিবলৈ সহায় কৰে, আৰু উন্নয়ন, খৰচৰ সিদ্ধান্ত আৰু চৰকাৰী নীতিৰ প্ৰেক্ষাপটত ই গুৰুত্বপূৰ্ণ।৭। দামৰ কেবল দীর্ঘকালতহে তাৰতম্য ঘটে বুলি আমি কিয় ধৰি লওঁ?
উত্তৰঃ আমি ধৰি লৈছোঁ যে মূল্যৰ তাৰতম্য কেৱল দীৰ্ঘম্যাদীভাৱেহে হয় কাৰণ ইয়াৰ ভিত্তি হৈছে কিছুমান মৌলিক অৰ্থনৈতিক তত্ত্ব: ১) উৎপাদন আৰু খৰচ: যদিহে কোনো উৎপাদকৰ বাবে উৎপাদনৰ খৰচ আৰু প্ৰযুক্তি সুস্থিৰ নহয়, তেন্তে মূল্যৰ তাৰতম্য স্বাভাৱিক। যেতিয়া সময়ৰ লগে লগে উৎপাদন ব্যয় আৰু ভৰিৰ প্ৰযুক্তিৰ প্ৰভাৱ সলনি হয়, তেতিয়া দাম সলনি হয়। ২) বজাৰৰ অভ্যাস: গ্ৰাহকৰ চাহিদা আৰু আগ্ৰহৰ পৰিৱৰ্তনেও মূল্যৰ তাৰতম্যৰ সৃষ্টি কৰে। চাহিদা বৃদ্ধি বা হ্ৰাস হ’লে মূল্যৰ পৰিৱৰ্তন সাধাৰণ কথা। ৩) ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰিঘটনাঃ ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনা (যেনে বানপানী, যুদ্ধ) দীৰ্ঘকালীনভাৱে অৰ্থনীতিত প্ৰভাৱিত কৰে আৰু মূল্যৰ পৰিৱৰ্তন ঘটায়। ৪) প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ অভাৱো: কোনো সামগ্ৰীৰ বাবে সম্পদৰ অভাৱ বা অতিৰিক্ত লাভজনকতাৰ বাবে সময়ৰ লগে লগে মূল্যৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে। এই সকলোবোৰ কাৰণতে দীৰ্ঘকালীনভাৱেহে দাম বেলেগ বেলেগ হয়।
৮। মিতব্যয়িতাৰ সাঁথৰ (Paradox of thrift) কি ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ পেৰাডক্স অৱ থ্ৰিফ্ট হৈছে এনে এক অৰ্থনৈতিক তত্ত্ব যিয়ে দেখুৱাইছে যে ব্যক্তি বা পৰিয়ালৰ মিতব্যয়ীতা (অৰ্থাৎ অধিক সঞ্চয়ৰ চেষ্টা) একেলগে সামগ্ৰিক অৰ্থনীতিৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে। যেতিয়া বহুতে মিতব্যয়ীতাৰ বাবে ব্যয় হ্ৰাস কৰে, তেতিয়া ইয়াৰ ফলত সামগ্ৰিক চাহিদা হ্ৰাস পায়। তলত দিয়া দিশসমূহে এই সাঁথৰটোৰ ব্যাখ্যা কৰে: ১/ চাহিদা হ্ৰাস: সঞ্চয়ৰ স্বাৰ্থত যেতিয়া মানুহে খৰচ কমাব পাৰে তেতিয়া সামগ্ৰীৰ চাহিদা কমি যায়। ২) উৎপাদন হ্ৰাস: চাহিদা হ্ৰাস পালে উৎপাদকসকলে উৎপাদন কমি যায়, যাৰ ফলত চাকৰি আৰু আয় হ্ৰাস পায়। ৩) সঞ্চয়ৰ বিসংগতি: যদিও ব্যক্তিসকল মিতব্যয়ী অৰ্থাৎ অধিক সঞ্চয় কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, সামগ্ৰিকভাৱে চাবলৈ গ’লে সঞ্চয়ৰ পৰিমাণ কম হ’ব পাৰে, কাৰণ আয় হ্ৰাস পালে খৰচ আৰু সঞ্চয় দুয়োটা কম হয়। ঠিক তেনেদৰে মিতব্যয়ীতাৰ সাঁথৰটোৱে দেখুৱাইছে যে সঞ্চয়ৰ উদ্দেশ্যে ব্যৱহাৰ কমি গ’লে অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত সামগ্ৰিকভাৱে সমাজখনৰ বাবে অসুবিধাৰ সৃষ্টি হয়।
৯। পূর্ববর্তী আৰু পৰৱৰ্তী কি?
উত্তৰঃ পেৰাডক্স অৱ থ্ৰিফ্ট হৈছে এনে এক অৰ্থনৈতিক তত্ত্ব যিয়ে দেখুৱাইছে যে ব্যক্তি বা পৰিয়ালৰ মিতব্যয়ীতা (অৰ্থাৎ অধিক সঞ্চয়ৰ চেষ্টা) একেলগে সামগ্ৰিক অৰ্থনীতিৰ বাবে ক্ষতিকাৰক হ’ব পাৰে। যেতিয়া বহুতে মিতব্যয়ীতাৰ বাবে ব্যয় হ্ৰাস কৰে, তেতিয়া ইয়াৰ ফলত সামগ্ৰিক চাহিদা হ্ৰাস পায়। তলত দিয়া দিশসমূহে এই সাঁথৰটোৰ ব্যাখ্যা কৰে: ১/ চাহিদা হ্ৰাস: সঞ্চয়ৰ স্বাৰ্থত যেতিয়া মানুহে খৰচ কমাব পাৰে তেতিয়া সামগ্ৰীৰ চাহিদা কমি যায়। ২) উৎপাদন হ্ৰাস: চাহিদা হ্ৰাস পালে উৎপাদকসকলে উৎপাদন কমি যায়, যাৰ ফলত চাকৰি আৰু আয় হ্ৰাস পায়। ৩) সঞ্চয়ৰ বিসংগতি: যদিও ব্যক্তিসকল মিতব্যয়ী অৰ্থাৎ অধিক সঞ্চয় কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, সামগ্ৰিকভাৱে চাবলৈ গ’লে সঞ্চয়ৰ পৰিমাণ কম হ’ব পাৰে, কাৰণ আয় হ্ৰাস পালে খৰচ আৰু সঞ্চয় দুয়োটা কম হয়। ঠিক তেনেদৰে মিতব্যয়ীতাৰ সাঁথৰটোৱে দেখুৱাইছে যে সঞ্চয়ৰ উদ্দেশ্যে ব্যৱহাৰ কমি গ’লে অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে, যাৰ ফলত সামগ্ৰিকভাৱে সমাজখনৰ বাবে অসুবিধাৰ সৃষ্টি হয়।
১০। বিনিয়োগ চাহিদাৰ নিৰ্দ্ধাৰকবোৰ কি কি? ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ বিনিয়োগ চাহিদাৰ নিৰ্দ্ধাৰকবোৰ (Determinants of Investment Demand) বিভিন্ন কাৰকসমূহৰ সমাহাৰ, যিয়ে বিনিয়োগৰ পৰিমাণ আৰু দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰে: ১. প্ৰত্যাশিত লাভ: উচ্চ লাভৰ আশা বিনিয়োগ বৃদ্ধি কৰে। বিনিয়োগকাৰীসকলে যদি ভবিষ্যতে লাভৰ সলনি সম্ভাৱনা দেখুৱায়, তেন্তে তেওঁলোকে অধিক বিনিয়োগ কৰিব পাৰে। ২. সুদৰ হাৰ: নিম্ন সুদৰ হাৰৰ ক্ষেত্ৰত ঋণ গ্ৰহণ কৰা সস্তা হয়, যিয়ে বিনিয়োগৰ চাহিদা বৃদ্ধি কৰে। ৩. অৱকাঠামোগত পৰিস্থিতি: উন্নত অবকাঠামো (যেনে সড়ক, বিদ্যুৎ) বিনিয়োগক উৎসাহিত কৰে, কাৰণ ইয়াৰ দ্বাৰা উৎপাদন সুবিধা বৃদ্ধি পায়। ৪. চৰকাৰী নীতি: চৰকাৰী সহায়, কৰ সুবিধা আৰু অনুদান বিনিয়োগৰ ওপৰত গুৰুত্বপূর্ণ প্ৰভাৱ ফেলে। ৫. আন্তর্জাতিক পৰিস্থিতি: বাণিজ্যিক পৰিৱেশ, বিশ্বব্যাপী অৰ্থনৈতিক ঘটনা বিনিয়োগৰ ওপৰত প্ৰভাৱিত কৰে। এই সকলোবোৰ মিলি বিনিয়োগৰ পৰিমাণ আৰু দিশ নিৰ্ধাৰণ কৰে।
