সামাজিকৰণ

১। সামাজিকৰণ মানে কি বুজা?

Ans: সামাজিকীকৰণ হৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সমাজৰ ভিতৰত কাৰ্যকৰীভাৱে আদান-প্ৰদান কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় মূল্যবোধ, নিয়ম, আচৰণ আৰু সামাজিক দক্ষতা শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে, তেওঁলোকৰ পৰিচয় গঢ়ে আৰু তেওঁলোকক তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ৰ সদস্য হিচাপে কাম কৰাত সহায় কৰে।


২। শিশুৰ সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাই কেনে ভূমিকা পালন কৰে?

Ans: শিশুসকলক আনৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰা, সামাজিক নিয়মবোৰ বুজা, আৰু সমালোচনামূলক চিন্তাধাৰা বিকাশ কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় জ্ঞান, দক্ষতা আৰু মূল্যবোধ প্ৰদান কৰি শিক্ষাই তেওঁলোকৰ সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে, যাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকক সমাজত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰা হয় আৰু তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত আৰু সামাজিক বিকাশৰ প্ৰচাৰ কৰা হয়।


৩। সামাজিকৰণৰ এটা সংজ্ঞা উল্লেখ কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণক সেই প্ৰক্ৰিয়া হিচাপে সংজ্ঞায়িত কৰা হয় যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ মূল্যবোধ, বিশ্বাস, নিয়ম আৰু আচৰণ শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকে সমাজৰ ভিতৰত কাৰ্যকৰীভাৱে কাম কৰিব পাৰে আৰু তেওঁলোকৰ পৰিচয় গঠন কৰিব পাৰে।


৪। শিশুৰ সামাজিকৰণত পৰিয়ালে কি ধৰণৰ ভূমিকা পালন কৰে?

Ans: পৰিয়ালটোৱে আৱেগিক সমৰ্থনৰ প্ৰাথমিক উৎস হৈ, অত্যাৱশ্যকীয় মূল্যবোধ আৰু নিয়মশিকোৱা, মডেলিং আচৰণ, আৰু সামাজিক আদান-প্ৰদানৰ বাবে প্ৰথম প্ৰসংগ প্ৰদান কৰি, যাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকৰ পৰিচয়, বিশ্বাস আৰু সামাজিক ভূমিকাৰ বুজাবুজি গঢ়ি তুলি শিশুৰ সামাজিকীকৰণত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।


৫। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়া হিচাপে শিক্ষাৰ এটা ভূমিকা লিখা।

Ans: সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া হিচাপে শিক্ষাৰ এটা ভূমিকা হৈছে শিক্ষাৰ্থীসকলৰ মাজত সামাজিক মূল্যবোধ আৰু নিয়ম প্ৰস্তুত কৰা, তেওঁলোকক দায়িত্ববোধ, কৰ্তৃত্বৰ প্ৰতি সন্মান, আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰত্যাশাৰ বুজাবুজি বিকশিত কৰাত সহায় কৰা, যি তেওঁলোকক সমাজত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে।


৬। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ এটা মাধ্যম উল্লেখ কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ এটা উপায় হৈছে ভাষা, কিয়নো ই যোগাযোগৰ সুবিধা দিয়ে, ব্যক্তিসকলক নিজকে প্ৰকাশ কৰিবলৈ সক্ষম কৰে, আৰু আনৰ সৈতে বাৰ্তালাপৰ জৰিয়তে সাংস্কৃতিক নিয়ম আৰু মূল্যবোধ শিকাত সহায় কৰে।


৭। সামাজিকৰণ মানে কি?

Ans: সামাজিকীকৰণহৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতি আৰু সমাজৰ বিশ্বাস, মূল্যবোধ, নিয়ম, ৰীতি-নীতি আৰু আচৰণ শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াটো শৈশৱৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয় আৰু গোটেই জীৱন অব্যাহত থাকে, ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ পৰিচয় বিকশিত কৰিবলৈ, সামাজিক ভূমিকা বুজিবলৈ, আৰু আনৰ সৈতে কাৰ্যকৰীভাৱে বাৰ্তালাপ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে। সামাজিকীকৰণ বিভিন্ন এজেণ্টৰ জৰিয়তে হয়, যেনে পৰিয়াল, শিক্ষা, সহকৰ্মী গোট, মাধ্যম আৰু সম্প্ৰদায়, ব্যক্তিসকলে নিজকে আৰু আনৰ সৈতে তেওঁলোকৰ সম্পৰ্ক কেনেদৰে অনুভৱ কৰে।


৮। Guskin আৰু Guskinৰ মতে সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়া মানে কি?

Ans: গুস্কিন আৰু গুস্কিনৰ মতে, সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াটোৱে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সমাজৰ ভিতৰত কাৰ্যকৰীভাৱে কাম কৰাৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয় নিয়ম, মূল্যবোধ আৰু আচৰণশিকা আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰাৰ প্ৰণালীবদ্ধ উপায়বোৰবুজায়। এই প্ৰক্ৰিয়াটোত সামাজিকীকৰণৰ বিভিন্ন এজেণ্ট অন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যেনে পৰিয়াল, বিদ্যালয়, সহকৰ্মী, আৰু মিডিয়া, যি ব্যক্তিৰ পৰিচয়, সামাজিক দক্ষতা, আৰু সামাজিক প্ৰত্যাশাবোৰ বুজাত সামূহিকভাৱে অৰিহণা যোগায়। গুস্কিন আৰু গুস্কিনে গুৰুত্ব দিয়ে যে সামাজিকীকৰণ হৈছে এক নিৰন্তৰ আৰু গতিশীল প্ৰক্ৰিয়া যি ব্যক্তিৰ বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে যিহেতু তেওঁলোকে গোটেই জীৱন বিভিন্ন সামাজিক প্ৰেক্ষাপট তৈয়াৰ কৰে।


৯। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দুটা তত্ত্বৰ কথা উল্লেখ কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দুটা তত্ত্ব হৈছে:

    1. সাংকেতিক আন্তঃক্ৰিয়াবাদ: এই তত্ত্বটোৱে কয় যে সামাজিকীকৰণ আনৰ সৈতে বাৰ্তালাপৰ জৰিয়তে হয়, য'ত ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সামাজিক প্ৰেক্ষাপটৰ ভিতৰত প্ৰতীক আৰু অৰ্থ সৃষ্টি আৰু ব্যাখ্যা কৰে। ই আত্ম-পৰিচয় গঢ়া আৰু সমাজত নিজৰ স্থান বুজাত ভাষা, ভঙ্গী আৰু সামাজিক ভূমিকাৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।

    2. সামাজিক শিক্ষণ তত্ত্ব: এলবাৰ্ট বান্দুৰাৰ দ্বাৰা বিকশিত, এই তত্ত্বই পৰামৰ্শ দিয়ে যে ব্যক্তিসকলে আনৰ পৰ্যৱেক্ষণ আৰু অনুকৰণৰ জৰিয়তে আচৰণ আৰু সামাজিক নিয়ম শিকে, বিশেষকৈ আদৰ্শ। ই শিক্ষণ প্ৰক্ৰিয়াত শক্তিশালীকৰণ আৰু শাস্তিৰ প্ৰভাৱৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে, সামাজিক অভিজ্ঞতাৰ জৰিয়তে সামাজিক আচৰণ কেনেদৰে আহৰণ আৰু পৰিৱৰ্তন কৰা হয় দেখুৱায়।


১০। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দুটা স্তৰৰ বিষয়ে লিখা।

Ans: সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত দুটা প্ৰাথমিক পৰ্যায় থাকে:

    1. প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণ: এই পৰ্যায়টো শৈশৱৰ আৰম্ভণিতে হয়, সাধাৰণতে পাৰিবাৰিক প্ৰেক্ষাপটৰ ভিতৰত। ই হৈছে আধাৰশিলা পৰ্যায় য'ত ব্যক্তিসকলে পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ সৈতে পোনপটীয়া বাৰ্তালাপৰ জৰিয়তে মৌলিক নিয়ম, মূল্যবোধ, ভাষা আৰু সামাজিক দক্ষতা শিকে। প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণে শিশুএটাৰ ব্যক্তিত্ব আৰু পৰিচয় আকাৰ দিয়ে, ভৱিষ্যতৰ সামাজিক আদান-প্ৰদান আৰু তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ বুজাবুজিৰ ভিত্তি স্থাপন কৰে।

    2. গৌণ সামাজিকীকৰণ: এই পৰ্যায়টো জীৱনৰ পিছৰ সময়ত ঘটে, কিয়নো ব্যক্তিসকলে পৰিয়ালৰ বাহিৰত বহল সামাজিক পৰিৱেশৰ সন্মুখীন হয়, যেনে বিদ্যালয়, সহকৰ্মী গোট, কৰ্মস্থান, আৰু মাধ্যম। গৌণ সামাজিকীকৰণে প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণৰ সময়ত স্থাপন কৰা আধাৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, ব্যক্তিসকলক নতুন ভূমিকাৰ সৈতে খাপ খোৱাত, সামাজিক প্ৰত্যাশা শিকাত, আৰু জটিল সামাজিক সম্পৰ্কবোৰ তৈয়াৰ কৰাত সহায় কৰে। ব্যক্তিসকলক সমাজত একত্ৰিত কৰা আৰু বিভিন্ন সামাজিক প্ৰেক্ষাপটৰ ভিতৰত কাম কৰাৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে এই পৰ্যায়টো গুৰুত্বপূৰ্ণ।


১১। সামাজিকৰণৰ বিভিন্ন মাধ্যমসমূহ কি কি?

Ans: বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ সামাজিক মাধ্যমৰ ভিতৰত আছে:

    1. ছ'চিয়েল নেটৱৰ্কিং ছাইট: ফেচবুক, লিংকডইন, আৰু ইনষ্টাগ্ৰামৰ দৰে প্লেটফৰ্ম যি ব্যৱহাৰকাৰীসকলক প্ৰ'ফাইল সৃষ্টি কৰিবলৈ, বন্ধু বা সহকৰ্মীৰ সৈতে সংযোগ কৰিবলৈ, আৰু ফটো, স্থিতি আপডেট, আৰু প্ৰবন্ধৰ দৰে সমল ভাগ বতৰা কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।

    2. মাইক্ৰ'ব্লগিং প্লেটফৰ্ম: টুইটাৰ আৰু টাম্বলাৰৰ দৰে সেৱা যি ব্যৱহাৰকাৰীসকলক চুটি বাৰ্তা বা আপডেট পোষ্ট কৰিবলৈ সক্ষম কৰে, প্ৰায়ে হেচটেগ আৰু ৰিটুইটৰ জৰিয়তে বাস্তৱ-সময়ৰ তথ্য আদান-প্ৰদান আৰু ব্যস্ততাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দি।


১২। সামাজিকৰণৰ কেইটামান সংজ্ঞা উল্লেখ কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণৰ কেইটামান সংজ্ঞা ইয়াত দিয়া হৈছে:

    1. জি.এইচ. মীড: সামাজিকীকৰণ হৈছে এনে এক প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সমাজৰ প্ৰতীক আৰু সামাজিক নিয়মবোৰ বুজিবলৈ আৰু ব্যাখ্যা কৰিবলৈ শিকে, তেওঁলোকৰ আত্ম-পৰিচয় আৰু সামাজিক ভূমিকা গঢ়ি তোলে।

    2. এৰিক এৰিকচন: সামাজিকীকৰণ হৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে আনৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰি, বিভিন্ন সামাজিক প্ৰেক্ষাপট তৈয়াৰ কৰি, আৰু সামাজিক মূল্যবোধক তেওঁলোকৰ জীৱনত একত্ৰিত কৰি তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত পৰিচয় আৰু সামাজিক দক্ষতা বিকাশ কৰে।

এই সংজ্ঞাবোৰে ব্যক্তিৰ পৰিচয় গঢ়া আৰু সমাজত তেওঁলোকৰ একত্ৰীকৰণৰ সুবিধা প্ৰদানত সামাজিকীকৰণৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে।


১৩। সামাজিকৰণৰ প্ৰধান স্তৰ কেইটা আৰু কি কি?

Ans: সামাজিকীকৰণৰ মুখ্য স্তৰবোৰৰ ভিতৰত আছে:

    1. প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণ: এয়া হৈছে সামাজিকীকৰণৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায় যি শৈশৱৰ আৰম্ভণিতে হয়, মুখ্যতঃ পৰিয়ালৰ ভিতৰত। এই স্তৰত, শিশুৱে মৌলিক নিয়ম, মূল্যবোধ আৰু আচৰণ শিকে যি তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ বিষয়ে তেওঁলোকৰ পৰিচয় আৰু বুজাবুজি গঠন কৰে।

    2. গৌণ সামাজিকীকৰণ: এই স্তৰটো জীৱনৰ পিছৰ সময়ত হয় আৰু ইয়াত পৰিয়ালৰ বাহিৰত সংঘটিত হোৱা সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াঅন্তৰ্ভুক্ত থাকে, যেনে বিদ্যালয়, সহকৰ্মী গোট, কৰ্মস্থান, আৰু সংবাদ মাধ্যমৰ জৰিয়তে। গৌণ সামাজিকীকৰণে ব্যক্তিসকলক নতুন ভূমিকাৰ সৈতে খাপ খোৱাত, তেওঁলোকৰ সামাজিক নেটৱৰ্ক সম্প্ৰসাৰিত কৰাত, আৰু প্ৰাপ্তবয়স্ক জীৱনৰ জটিলতাবোৰ নেভিগেট কৰাত সহায় কৰে।


১৪। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দুটা উপাদানৰ বিষয়ে উল্লেখ কৰা। 

Ans: সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ দুটা উপাদান হৈছে:

    1. সামাজিকীকৰণৰ এজেণ্ট: এইবোৰ হৈছে ব্যক্তি, গোট বা প্ৰতিষ্ঠান যি সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ সময়ত ব্যক্তিগত মনোভাৱ, বিশ্বাস আৰু আচৰণপ্ৰভাৱিত কৰে। মুখ্য এজেণ্টবোৰৰ ভিতৰত আছে পৰিয়াল, বিদ্যালয়, সহকৰ্মী, মাধ্যম আৰু ধৰ্মীয় সংগঠন। প্ৰতিজন এজেণ্টে সামাজিক নিয়ম আৰু প্ৰত্যাশাৰ বিষয়ে এজন ব্যক্তিৰ বুজাবুজি গঢ়াত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

    2. সামাজিক প্ৰেক্ষাপট: ই সামাজিকীকৰণ সংঘটিত হোৱা পৰিৱেশ বা পৰিস্থিতিক বুজায়, প্ৰক্ৰিয়াটোক প্ৰভাৱিত কৰা সাংস্কৃতিক, ঐতিহাসিক আৰু সামাজিক কাৰকবোৰ সামৰি লয়। সামাজিক প্ৰসংগই কি নিয়ম, মূল্যবোধ আৰু আচৰণৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয় বা প্ৰেৰণ কৰা হয় নিৰ্ধাৰণ কৰি সামাজিকীকৰণৰ বিষয়বস্তু কঢ়িয়াই আনে, যাৰ ফলত ব্যক্তিসকলে সমাজৰ ভিতৰত তেওঁলোকৰ ভূমিকা কেনেদৰে শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে।

একেলগে, এই উপাদানবোৰে সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ সুবিধাৰ বাবে আদান-প্ৰদান কৰে, ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ বিকাশত পথ প্ৰদৰ্শন কৰে আৰু তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ত একত্ৰিত হয়।


১৫। শিশুৰ সামাজিকৰণত পৰিয়ালৰ দুটা ভূমিকা উল্লেখ কৰা।

Ans:শিশুৰ সামাজিকীকৰণত পৰিয়ালৰ দুটা ভূমিকা হৈছে:

    1. আৱেগিক সমৰ্থন আৰু সুৰক্ষা: পৰিয়ালবোৰে এক লালন-পালনৰ পৰিৱেশ প্ৰদান কৰে য'ত শিশুৱে আৱেগিক সমৰ্থন আৰু স্নেহ প্ৰাপ্ত কৰে। নিৰাপত্তাৰ এই অনুভূতিয়ে শিশুসকলক তেওঁলোকৰ পৰিচয় অন্বেষণ কৰিবলৈ আৰু ভয় নকৰাকৈ সামাজিক আদান-প্ৰদানৰ বিষয়ে শিকিবলৈ, স্বাস্থ্যকৰ আৱেগিক বিকাশ আৰু স্থিতিস্থাপকতা বৃদ্ধি কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।

    2. মূল্যবোধ আৰু নিয়মৰ প্ৰেৰণ: শিশুসকলক মূল মূল্যবোধ, বিশ্বাস আৰু সামাজিক নিয়ম প্ৰদান কৰাত পৰিয়ালবোৰে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। প্ৰত্যক্ষ নিৰ্দেশনা, মডেলিং আচৰণ, আৰু প্ৰত্যাশা শক্তিশালী কৰাৰ জৰিয়তে, পৰিয়ালবোৰে শিশুসকলক তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিত কি গ্ৰহণযোগ্য আৰু প্ৰত্যাশিত শিকায়, তেওঁলোকৰ নৈতিক কম্পাচ গঠন কৰে আৰু সমাজত তেওঁলোকৰ আচৰণক পথ প্ৰদৰ্শন কৰে।

শিশুসকলক তেওঁলোকৰ পৰিচয় বিকশিত কৰাত আৰু তেওঁলোকৰ সামাজিক পৃথিৱীখন কাৰ্যকৰীভাৱে পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰাৰ বাবে এই ভূমিকাবোৰ অত্যাৱশ্যকীয়।


১৬। শিশুৰ সামাজিকৰণত বিদ্যালয়ৰ দুটা ভূমিকা উল্লেখ কৰা।

Ans: শিশুৰ সামাজিকীকৰণত বিদ্যালয়ৰ দুটা ভূমিকা হৈছে:

    1. শৈক্ষিক আৰু জ্ঞানীয় বিকাশ: বিদ্যালয়বোৰে শিশুসকলক জ্ঞান আহৰণ কৰিবলৈ আৰু গুৰুত্বপূৰ্ণ চিন্তা ৰ দক্ষতা বিকাশ কৰিবলৈ এক সংগঠিত পৰিৱেশ প্ৰদান কৰে। আনুষ্ঠানিক শিক্ষাৰ জৰিয়তে, শিক্ষাৰ্থীসকলে কেৱল বিষয়-নিৰ্দিষ্ট সমলই নহয়, লগতে তথ্য কেনেদৰে বিশ্লেষণ, মূল্যাঙ্কন আৰু প্ৰয়োগ কৰিব লাগে শিকে, যি তেওঁলোকৰ বৌদ্ধিক বিকাশ আৰু ভৱিষ্যতৰ সুযোগৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয়।

    2. সামাজিক দক্ষতা আৰু সহকৰ্মীৰ আদান-প্ৰদান: বিদ্যালয়বোৰে এক সামাজিক পৰিৱেশ হিচাপে কাম কৰে য'ত শিশুৱে তেওঁলোকৰ সহকৰ্মীসকলৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে, সহযোগিতা, দলবদ্ধ কাম আৰু যোগাযোগৰ দৰে সামাজিক দক্ষতা বৃদ্ধি কৰে। গোট কাৰ্যকলাপ, ক্ৰীড়া, আৰু সহযোগিতামূলক প্ৰকল্পৰ জৰিয়তে, শিক্ষাৰ্থীসকলে সামাজিক গতিশীলতা তৈয়াৰ কৰিবলৈ, বন্ধুত্ব গঢ়িবলৈ, আৰু বিভিন্ন দৃষ্টিভংগী বুজিবলৈ শিকে, যিবোৰ তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত আৰু সামাজিক বিকাশৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ।

শিশুৰ শৈক্ষিক সামৰ্থ্য আৰু সামাজিক দক্ষতা গঢ়ি তোলা, সমাজত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰাত এই ভূমিকাবোৰ মৌলিক।


১৭। সামাজিকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা।

Ans: কেইবাটাও গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্যৰ জৰিয়তে সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাই এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে:

    1. জ্ঞান আৰু দক্ষতাৰ প্ৰেৰণ: শিক্ষাই শিক্ষাৰ্থীসকলক সমাজত কাম কৰাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় জ্ঞান আৰু দক্ষতা প্ৰদান কৰে। সংগঠিত পাঠ্যক্ৰমৰ জৰিয়তে, শিক্ষাৰ্থীসকলে কেৱল শৈক্ষিক বিষয়ই নহয় কিন্তু ব্যৱহাৰিক দক্ষতাও শিকে যি তেওঁলোকক ভৱিষ্যতৰ কেৰিয়াৰ আৰু দায়িত্বৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে। এই জ্ঞানে ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ চাৰিওফালৰ পৃথিৱীখন বুজাত আৰু অৱগত সিদ্ধান্ত লোৱাত সহায় কৰে।

    2. সামাজিক নিয়ম আৰু মূল্যবোধ: শৈক্ষিক প্ৰতিষ্ঠানবোৰে সামাজিক নিয়ম আৰু মূল্যবোধ প্ৰেৰণ কৰাৰ এক মাধ্যম হিচাপে কাম কৰে। বিদ্যালয়বোৰে শিক্ষাৰ্থীসকলক সাংস্কৃতিক প্ৰত্যাশা, নৈতিক আচৰণ, আৰু নাগৰিক দায়বদ্ধতাৰ বিষয়ে শিকায়। ইতিহাস, সাহিত্য আৰু সামাজিক অধ্যয়নৰ পাঠৰ জৰিয়তে, শিশুৱে নাগৰিক হিচাপে তেওঁলোকৰ অধিকাৰ আৰু কৰ্তব্যৰ বিষয়ে শিকে, তেওঁলোকৰ সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতি এক আন্তৰিকতা আৰু দায়বদ্ধতাৰ অনুভূতি বৃদ্ধি কৰে।

    3. সামাজিক দক্ষতাৰ বিকাশ: শিক্ষাই শিশুসকলক তেওঁলোকৰ পাৰিবাৰিক গোটৰ বাহিৰত সহকৰ্মী আৰু প্ৰাপ্তবয়স্কসকলৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰাৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰে, যাৰ ফলত গুৰুত্বপূৰ্ণ সামাজিক দক্ষতা বিকাশত সহায় হয়। গোটৰ কাম, আলোচনা, আৰু পাঠ্যক্ৰমৰ বাহিৰৰ কাৰ্যকলাপৰ জৰিয়তে, শিক্ষাৰ্থীসকলে যোগাযোগ, সহযোগিতা আৰু বিবাদ সমাধান কৰিবলৈ শিকে। সম্পৰ্ক গঢ়া, সহানুভূতি আৰু বিভিন্ন দৃষ্টিভংগী বুজা, ভৱিষ্যতৰ সামাজিক পৰিৱেশৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰাৰ বাবে এই সামাজিক আদান-প্ৰদানবোৰ অত্যাৱশ্যকীয়।

সামগ্ৰিকভাৱে, শিক্ষা হৈছে সামাজিকীকৰণৰ এক মৌলিক কাৰক যি ব্যক্তিসকলক সমাজৰ দক্ষ, সামাজিকভাৱে দায়িত্বশীল সদস্য হিচাপে গঢ় দিয়াত সহায় কৰে।



১৮। সামাজিকৰণৰ অৰ্থ আৰু সংজ্ঞা আলোচনা কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণৰ অৰ্থ

সামাজিকীকৰণ হৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতি আৰু সমাজৰ মূল্যবোধ, নিয়ম, বিশ্বাস আৰু আচৰণ শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে। ব্যক্তিগত পৰিচয় আৰু সামাজিক দক্ষতাৰ বিকাশৰ বাবে ই অত্যাৱশ্যকীয়, ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ সামাজিক পৰিৱেশ কাৰ্যকৰীভাৱে পৰিচালনা কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে। সামাজিকীকৰণ পৰিয়াল, বিদ্যালয়, সহকৰ্মী আৰু মাধ্যমকে ধৰি বিভিন্ন এজেণ্টৰ জৰিয়তে হয়, আৰু ই ব্যক্তিসকলে নিজকে আৰু আনৰ সৈতে তেওঁলোকৰ সম্পৰ্ক কেনেদৰে অনুভৱ কৰে তাক প্ৰভাৱিত কৰে।

সামাজিকীকৰণৰ সংজ্ঞা

    1. জি.এইচ. মীড: সামাজিকীকৰণ হৈছে এনে এক প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সমাজৰ প্ৰতীক আৰু সামাজিক নিয়মবোৰ বুজিবলৈ আৰু ব্যাখ্যা কৰিবলৈ শিকে, তেওঁলোকৰ আত্ম-পৰিচয় আৰু সামাজিক ভূমিকা গঢ়ি তোলে।

    2. এৰিক এৰিকচন: সামাজিকীকৰণ হৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে আনৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰি আৰু সামাজিক মূল্যবোধক তেওঁলোকৰ জীৱনত একত্ৰিত কৰি তেওঁলোকৰ ব্যক্তিগত পৰিচয় আৰু সামাজিক দক্ষতা বিকাশ কৰে।

    3. পিটাৰ এল বাৰ্জাৰ: সামাজিকীকৰণ হৈছে এনে এক প্ৰক্ৰিয়া যাৰ দ্বাৰা ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সমাজৰ সাংস্কৃতিক নিয়মবোৰ শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে, যাৰ ফলত তেওঁলোকে সেই সমাজৰ ভিতৰত দক্ষ সদস্য হিচাপে কাম কৰিবলৈ সক্ষম হয়।

    এই সংজ্ঞাবোৰে ব্যক্তিৰ পৰিচয় গঢ়া আৰু সমাজত তেওঁলোকৰ একত্ৰীকৰণৰ সুবিধা প্ৰদানত সামাজিকীকৰণৰ তাৎপৰ্য কঢ়িয়াই আনিছে।


১৯। সামাজিকৰণ কি? সামাজিকৰণৰ প্ৰধান অভিকৰণসমূহৰ ভূমিকা আলোচনা কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণ কি?

সামাজিকীকৰণ হৈছে জীৱনজোৰা প্ৰক্ৰিয়া যাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতি আৰু সমাজৰ মূল্যবোধ, নিয়ম, বিশ্বাস আৰু আচৰণ শিকে আৰু আভ্যন্তৰীণ কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াটো শৈশৱৰ আৰম্ভণিতে আৰম্ভ হয় আৰু গোটেই জীৱন অব্যাহত থাকে, ব্যক্তিগত পৰিচয়, সামাজিক দক্ষতা, আৰু আনৰ সৈতে কাৰ্যকৰীভাৱে বাৰ্তালাপ কৰাৰ সামৰ্থ্য গঠন কৰে। সামাজিকীকৰণ বিভিন্ন এজেণ্টৰ জৰিয়তে হয়, যি ব্যক্তিসকলক সামাজিক প্ৰত্যাশা বুজা আৰু তেওঁলোকৰ সামাজিক আত্মবিকাশত পথ প্ৰদৰ্শন কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

সামাজিকীকৰণৰ মুখ্য এজেণ্টৰ ভূমিকা

    1. পৰিয়াল:

        * পৰিয়ালটো হৈছে সামাজিকীকৰণৰ প্ৰাথমিক এজেণ্ট আৰু সাধাৰণতে প্ৰথম পৰিৱেশ য'ত শিশুৱে তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ বিষয়ে শিকে। পৰিয়ালৰ সদস্যসকলে শিশুসকলক মৌলিক নিয়ম, মূল্যবোধ, ভাষা আৰু সামাজিক দক্ষতা শিকায়। পোনপটীয়া বাৰ্তালাপ, আৱেগিক সমৰ্থন, আৰু মডেলিং আচৰণৰ জৰিয়তে, পৰিয়ালবোৰে শিশুৰ পৰিচয় আৰু নৈতিক বুজাবুজি গঠন কৰে, ভৱিষ্যতৰ সামাজিক আদান-প্ৰদানৰ আধাৰ শিৰোনাম স্থাপন কৰে।

    2. বিদ্যালয়সমূহ:

        * বিদ্যালয়সমূহে আনুষ্ঠানিক শিক্ষা প্ৰদান কৰি আৰু অত্যাৱশ্যকীয় শৈক্ষিক আৰু সামাজিক দক্ষতা শিকাই সামাজিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। বিদ্যালয়ত, শিশুৱে অনুশাসন, সহযোগিতা আৰু কৰ্তৃত্বৰ প্ৰতি সন্মান শিকে। তেওঁলোকে বিভিন্ন দৃষ্টিভংগী আৰু মূল্যবোধৰ সন্মুখীন হয়, যি তেওঁলোকক সমালোচনামূলক চিন্তা আৰু সামাজিক সজাগতা বিকাশত সহায় কৰে। পাঠ্যক্ৰমৰ বাহিৰৰ কাৰ্যকলাপ আৰু সহকৰ্মীৰ বাৰ্তালাপে তেওঁলোকৰ সামাজিক দক্ষতা আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰে আৰু দলবদ্ধ কামত উদগনি দিয়ে।

    3. সহকৰ্মী গোটসমূহ:

        * শিশুডাঙৰ হোৱাৰ লগে লগে সমবয়সীয়া গোটবোৰ ক্ৰমান্বয়ে প্ৰভাৱশালী হৈ পৰে। এই গোটবোৰে পৰিয়ালৰ বাহিৰত সামাজিক বাৰ্তালাপৰ সুযোগ প্ৰদান কৰে আৰু সামাজিক দক্ষতা আৰু পৰিচয় বিকাশৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ। বন্ধুত্ব আৰু গোটকাৰ্যকলাপৰ জৰিয়তে, শিশুৱে সামাজিক গতিশীলতা নেভিগেট কৰিবলৈ, সম্পৰ্ক গঢ়িবলৈ, আৰু সামঞ্জস্য আৰু স্বকীয়তা বুজিবলৈ শিকে। সহকৰ্মীৰ প্ৰভাৱই কৈশোৰৰ সময়ত মনোভাৱ আৰু আচৰণত গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।

    3. মিডিয়া:

        * দূৰদৰ্শন, ইণ্টাৰনেট আৰু ছ'চিয়েল মিডিয়া প্লেটফৰ্মকে ধৰি সংবাদ মাধ্যমসমূহে তথ্য, সাংস্কৃতিক নিয়ম আৰু সামাজিক প্ৰত্যাশা প্ৰদান কৰি সামাজিকীকৰণ গঢ়ি তোলাত এক শক্তিশালী ভূমিকা পালন কৰে। মিডিয়া এক্সপোজাৰে শিশুৰ বাস্তৱতাৰ ধাৰণাপ্ৰভাৱিত কৰে, তেওঁলোকৰ মূল্যবোধ আৰু আচৰণ গঠন কৰে। ই আদৰ্শ আৰু সাংস্কৃতিক আখ্যানৰ উৎস হিচাপেও কাম কৰে যি ব্যক্তিগত পৰিচয় আৰু সামাজিক নিয়মক প্ৰভাৱিত কৰে।

    4. ধৰ্মীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহ:

        * ধৰ্মীয় প্ৰতিষ্ঠানবোৰে নৈতিক মূল্যবোধ, নৈতিকতা আৰু সম্প্ৰদায়ৰ অনুভূতি প্ৰদান কৰি সামাজিকীকৰণত অৰিহণা যোগায়। ধৰ্মীয় কাৰ্যকলাপ আৰু শিক্ষাত অংশগ্ৰহণৰ জৰিয়তে ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য, আধ্যাত্মিক বিশ্বাস আৰু সামাজিক দায়বদ্ধতাৰ বিষয়ে শিকে। ধৰ্মই প্ৰায়ে ব্যক্তিৰ বিশ্বদৃষ্টিভংগী কঢ়িয়ায় আৰু বিভিন্ন সামাজিক প্ৰেক্ষাপটত তেওঁলোকৰ আচৰণক নিৰ্দেশনা দিয়ে।

সাৰাংশত, সামাজিকীকৰণ হৈছে একাধিক এজেণ্টৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত এক জটিল প্ৰক্ৰিয়া যি ব্যক্তিৰ পৰিচয়, বিশ্বাস আৰু সামাজিক দক্ষতা গঢ়ি তুলিবলৈ একেলগে কাম কৰে, তেওঁলোকক সমাজত সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰে।


২০। সামাজিকৰণৰ স্তৰসমূহ আলোচনা কৰা।

Ans: সামাজিকীকৰণৰ স্তৰ

সামাজিকীকৰণ বিভিন্ন স্তৰত হয়, প্ৰতিটোৱে ব্যক্তি এজনৰ পৰিচয়, মূল্যবোধ আৰু সামাজিক দক্ষতা বিকাশত অৰিহণা যোগায়। সামাজিকীকৰণৰ প্ৰাথমিক স্তৰবোৰৰ ভিতৰত আছে:

    1. প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণ:

        * বৰ্ণনা: এয়া হৈছে সামাজিকীকৰণৰ প্ৰাৰম্ভিক পৰ্যায়, যি সাধাৰণতে শৈশৱৰ আৰম্ভণিতে হয়, মুখ্যতঃ পাৰিবাৰিক গোটৰ ভিতৰত। ই শিশুএটাৰ ব্যক্তিত্ব আৰু তেওঁলোকৰ সংস্কৃতিৰ বুজাবুজি গঢ়াত আধাৰশিলা।

        * ভূমিকা: এই স্তৰত, শিশুৱে পৰিয়ালৰ সদস্যসকলৰ সৈতে পোনপটীয়া বাৰ্তালাপৰ জৰিয়তে মৌলিক নিয়ম, মূল্যবোধ, ভাষা আৰু আচৰণ শিকে। পিতৃ-মাতৃ বা যত্ন লওঁতাৰ পৰা আৱেগিক সমৰ্থন, স্নেহ আৰু নিৰ্দেশনাই শিশুসকলক সুৰক্ষাৰ অনুভূতি বিকশিত কৰাত সহায় কৰে, যি তেওঁলোকৰ আৱেগিক আৰু সামাজিক বিকাশৰ বাবে অত্যাৱশ্যকীয়।

    2. গৌণ সামাজিকীকৰণ:

        * বৰ্ণনা: এই স্তৰটো জীৱনৰ পিছৰ সময়ত হয় কিয়নো ব্যক্তিসকলে পৰিয়ালৰ বাহিৰৰ সামাজিক পৰিৱেশৰ এক বিস্তৃত পৰিসৰৰ সৈতে আদান-প্ৰদান কৰে, যেনে বিদ্যালয়, সহকৰ্মী গোট, কৰ্মস্থান, আৰু মিডিয়া।

        * ভূমিকা: প্ৰাথমিক সামাজিকীকৰণৰ সময়ত স্থাপন কৰা আধাৰৰ ওপৰত গৌণ সামাজিকীকৰণ গঢ়ি উঠে। ই ব্যক্তিসকলক নতুন ভূমিকাৰ সৈতে খাপ খোৱা, সামাজিক প্ৰত্যাশা শিকা, আৰু জটিল সামাজিক সম্পৰ্ক বোৰ তৈয়াৰ কৰাত সহায় কৰে। ব্যক্তিসকলক সমাজত একত্ৰিত কৰাৰ বাবে আৰু প্ৰাপ্তবয়স্কহোৱাকে ধৰি বিভিন্ন সামাজিক প্ৰেক্ষাপটৰ বাবে প্ৰস্তুত কৰাৰ বাবে এই স্তৰটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।

    3. তৃতীয় স্তৰৰ সামাজিকীকৰণ:

        * বৰ্ণনা: এই স্তৰটোৱে প্ৰাপ্তবয়স্ক অৱস্থাত হোৱা সামাজিকীকৰণক বুজায় কিয়নো ব্যক্তিসকলে নতুন অভিজ্ঞতা, ভূমিকা আৰু পৰিৱেশৰ সন্মুখীন হয়। ই বিভিন্ন প্ৰসঙ্গত ঘটিব পাৰে, যেনে পেছাদাৰী পৰিৱেশ, সম্প্ৰদায়, বা জীৱনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনাৰ জৰিয়তে।

        * ভূমিকা: সামাজিক স্থিতি, সম্পৰ্ক আৰু দায়বদ্ধতাৰ পৰিৱৰ্তনৰ সৈতে খাপ খোৱাৰ বাবে তৃতীয় স্তৰৰ সামাজিকীকৰণ গুৰুত্বপূৰ্ণ। এই স্তৰে ব্যক্তিসকলক সমাজত তেওঁলোকৰ নিৰন্তৰ একত্ৰীকৰণ আৰু সফলতাৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় নতুন দক্ষতা, মনোভাৱ আৰু আচৰণ শিকিবলৈ অনুমতি দিয়ে।

    4. আগতীয়া সামাজিকীকৰণ:

        * বিৱৰণ: এই স্তৰত ভৱিষ্যতৰ ভূমিকা বা স্থিতিৰ বাবে প্ৰস্তুতি কৰা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। এয়া প্ৰায়ে কৈশোৰৰ সময়ত হয় যেতিয়া ব্যক্তিসকলে প্ৰাপ্তবয়স্কৰ ভূমিকাৰ বাবে অন্বেষণ আৰু প্ৰস্তুতি আৰম্ভ কৰে, যেনে কেৰিয়াৰৰ পছন্দ বা পাৰিবাৰিক জীৱনত।

    * ভূমিকা: আগতীয়া সামাজিকীকৰণে ব্যক্তিসকলক ভৱিষ্যতৰ ভূমিকাৰ সৈতে সম্পৰ্কিত প্ৰত্যাশা আৰু আচৰণ বিকশিত কৰাত সহায় কৰে। ই তেওঁলোকক নতুন সামাজিক প্ৰেক্ষাপটলৈ মসৃণভাৱে পৰিৱৰ্তন কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় দক্ষতা আৰু জ্ঞান আহৰণ কৰিবলৈ অনুমতি দিয়ে।

    5. পুনৰ সামাজিকীকৰণ:

        * বৰ্ণনা: যেতিয়া ব্যক্তিসকলে তেওঁলোকৰ জীৱনত গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন কৰে যাৰ বাবে তেওঁলোকে পুৰণি আচৰণবোৰ শিকিব লাগে আৰু নতুন আচৰণ গ্ৰহণ কৰিব লগা হয় তেতিয়া পুনৰ সামাজিকীকৰণ হয়। এইটো বিভিন্ন প্ৰসঙ্গত হ'ব পাৰে, যেনে নতুন দেশলৈ যোৱা, নতুন চাকৰিএটাত প্ৰৱেশ কৰা, বা বিবাহ বা পিতৃত্বৰ দৰে জীৱনৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ঘটনাৰ অভিজ্ঞতা লোৱা।

        * ভূমিকা: এই স্তৰত এজনব্যক্তিৰ সামাজিক আচৰণ, নিয়ম আৰু মূল্যবোধ সলনি কৰাৰ এক ইচ্ছাকৃত প্ৰচেষ্টা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। ই প্ৰত্যাহ্বানজনক হ'ব পাৰে, কিয়নো ইয়াৰ বাবে প্ৰায়ে ব্যক্তিসকলে নতুন প্ৰত্যাশাৰ সৈতে খাপ খাব লাগে আৰু বিভিন্ন সামাজিক পৰিস্থিতিত তেওঁলোকৰ পৰিচয় পুনৰ নিৰ্ধাৰণ কৰিব লাগে।

উপসংহাৰ

    শেষত, সামাজিকীকৰণৰ স্তৰবোৰে বিভিন্ন অভিজ্ঞতা সামৰি লয় যি এজন ব্যক্তিৰ শৈশৱৰ পৰা প্ৰাপ্তবয়স্ক হোৱালৈকে বিকাশত অৰিহণা যোগায়। প্ৰতিটো স্তৰে পৰিচয়, মূল্যবোধ আৰু সামাজিক দক্ষতা গঢ়ি তোলাত এক সুকীয়া ভূমিকা পালন কৰে, ব্যক্তিসকলক তেওঁলোকৰ সামাজিক পৰিৱেশবোৰ গোটেই জীৱনকাৰ্যকৰীভাৱে পৰিচালনা কৰাত সহায় কৰে।