অসমৰ প্ৰশাসনীয় বিভাগঃ
সময়ৰ লগে লগে ভৌগােলিকভাৱে অসমৰ বিস্তৃতিৰ যথেষ্ট পৰিবর্তন ঘটিছে । বৃটিছৰ শাসনকালত অসমখন যথেষ্ট ডাঙৰ আছিল । সেইসময়ত মেঘালয় আৰু নগালেণ্ডৰ উপৰি ছিলেটো ( বর্তমান বাংলাদেশৰ অন্তৰ্গত ) অসমৰ লগত আছিল । ১৮৯৫ চনত লুচাই পাহাৰাে ( বর্তমানৰ মিজোৰাম ) অসমৰ অন্তর্ভূক্ত হৈছিল । কিন্তু ১৯৪৭ চনত ভাৰত বিভাজনৰ সময়ত ছিলেট অংশটো অসমৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ পূর্ব পাকিস্তানৰ ( বর্তমান বাংলাদেশ ) লগ লাগিছিল । ফলত সেইসময়ত অসমত ১১ খন জিলা আছিল আৰু শ্বিলং আছিল অসমৰ ৰাজধানী । পিছলৈ ১৯৬৩ চনত নগালেণ্ড , ১৯৭০ চনত মেঘালয় আৰু ১৯৭১ চনত মিজোৰাম অসম ৰাজ্যৰ পৰা পৃথক হয় । ১৯৭৩ চনতে গুৱাহাটীৰ দিছপুৰত অসমৰ ৰাজধানী প্রতিষ্ঠা কৰা হয় । সেই ১৯৭১ চনৰ পৰা বৰ্তমানলৈকে ( ২০১৪ চনলৈকে ) অসমৰ মাটিকালি তথা ভৌগােলিক সীমা আৰু পৰিসৰ একেই আছে । অসমৰ বর্তমান মাটিকালি ৭৮,৪৩৮ বর্গকিলােমিটাৰ আৰু জনসংখ্যা -৩১.২০ নিযুত ( ২০১১ বৰ্ষৰ লােকপিয়ল অনুসৰি ) । কেৱল কিছুমান প্রসাশনিক সুবিধা - অসুবিধা আৰু ৰাজ্যখনত বসবাস কৰা বিভিন্ন জনগােষ্ঠীৰ আশা - আকাংক্ষা পূৰণ কৰিবলৈ ৰাজ্যখনৰ একে পৰিসৰতে নতুন নতুন জিলা গঠন কৰা হৈছে । বর্তমান অসমত সৰ্বমুঠ ৩৩ খন জিলা আছে । এই জিলা কেইখনৰ ভিতৰত ৭ খন ২০১৫-১৬ বৰ্ষত নতুনকৈ গঠন কৰা হৈছে । ( চিত্র ৪.১৬ আৰু তালিকা ৪.৩ ) এই ৩৩ খন জিলাৰ ভিতৰত ৪ খন যেনে — কোকৰাঝাৰ , চিৰাং , বাক্সা আৰু ওদালগুৰি বি টি এ ডি ( Bodoland Territorial Area Districts ) ৰ অন্তৰ্গত । বি টি এ ডি ২০০৩ চনত গঠিত হৈছিল । ২০১৫ বৰ্ষৰ আগলৈকে মাটিকালি হিচাপে কাৰ্বি আংলং জিলা ধৃহৎ ( ১০,৪৩৪ বর্গকিলােমিটাৰ ) আৰু কামৰূপ মহানগৰ জিলা আটাইতকৈ সৰু ( ৯৫৫ বর্গকিলােমিটাৰ ) জিলা আছিল । আনহাতে ২০১১ বৰ্ষৰ লােকপিয়লৰ ভিত্তিত জনসংখ্যা হিচাপে নগাওঁ জিলাৰ জনসংখ্যা সর্বোচ্চ ( ২.৮২ নিযুত ) আৰু ডিমা হাছাওৰ ধ্বনিম্ন ( ২.১৪ লাখ ) ।
তালিকা ৪.৩ঃ অসমৰ জিলা জিলা সদৰ মাটিকালি আৰু জনসংখ্যা
(১)
জিলাৰ নামঃ- ধুবুৰী
জিলা সদৰঃ- ধুবুৰী
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২,১৭৬
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ) ঃ- ১৯,৮৯,২৫৮
(২)
জিলাৰ নামঃ- কোকৰাঝাৰ
জিলা সদৰঃ- কোকৰাঝাৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩,২৯৬
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )ঃ- ৮,৮৭,১৪২
(৩)
জিলাৰ নামঃ- গোৱালপাৰা
জিলা সদৰঃ- গোৱালপাৰা
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,৮২৪
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )ঃ- ১০,০৮,১৮৩
(৪)
জিলাৰ নামঃ- বঙাইগাঁও
জিলা সদৰঃ- বঙাইগাঁও
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,০৯৩
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৭,৩৮,৮০৪
(৫)
জিলাৰ নামঃ- চিৰাং
জিলা সদৰঃ- কাজলগাঁও
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,৯২৩
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ) ৪,৮২,১৬২
(৬)
জিলাৰ নামঃ- বৰপেটা
জিলা সদৰঃ- বৰপেটা
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২,২৮২
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৬,৯৩,৬২২
(৭)
জিলাৰ নামঃ- নলবাৰী
জিলা সদৰঃ- নলবাৰী
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,০৫২
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ) ৭,৭১,৬৩৯
(৮)
জিলাৰ নামঃ- বাক্সা
জিলা সদৰঃ- মছলপুৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২,৪৭৭
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৯,৫০,০৭৫
(৯)
জিলাৰ নামঃ- কামৰূপ
জিলা সদৰঃ- আমিনগাঁও
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩,১০৫
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৫,১৭,৫৪২
(১০)
জিলাৰ নামঃ- কামৰূপ মহানগৰ
জিলা সদৰঃ- গুৱাটীৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৯৫৫
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১২,৫৩,৯৩৮
(১১)
জিলাৰ নামঃ- দৰং
জিলা সদৰঃ- মঙলদৈ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,৫৮৫
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১২,৫৩,৯৩৮
(১২)
জিলাৰ নামঃ- ওদালগুৰি
জিলা সদৰঃ-ওদালগুৰি
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২,০১২
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৮,৩১,৬৬৮
(১৩)
জিলাৰ নামঃ- শোণিতপুৰ
জিলা সদৰঃ-তেজপুৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৫,২০৪
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৯২৪,১১০
(১৪)
জিলাৰ নামঃ- লখিমপুৰ
জিলা সদৰঃ- লখিমপুৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২,২৭৭
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১০,৪২,১৩৭
(১৫)
জিলাৰ নামঃ- ধেমাজি
জিলা সদৰঃ- ধেমাজি
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩,২৩৭
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৬,৮৬,১৩৩
(১৬)
জিলাৰ নামঃ- নগাঁও
জিলা সদৰঃ- নগাঁও
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩,৯৭৩
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )২৮,২৩,৭৬৮
(১৭)
জিলাৰ নামঃ- মৰিগাওঁ
জিলা সদৰঃ- মৰিগাওঁ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,৫৫১
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৯,৫৭,৪২৩
(১৮)
জিলাৰ নামঃ- গোলাঘাট
জিলা সদৰঃ- গোলাঘাট
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩৫০২
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১,.০৬৬,৮৮৮
(১৯)
জিলাৰ নামঃ- যোৰহাট
জিলা সদৰঃ- যোৰহাট
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২৮৫১
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১০,৯২,২৫৬
(২০)
জিলাৰ নামঃ- শিৱসাগৰ
জিলা সদৰঃ- শিৱসাগৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ২৬৬৮
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ) ১১,৫১,০৫০
(২১)
জিলাৰ নামঃ- ডিব্ৰুগড়
জিলা সদৰঃ- ডিব্ৰুগড়
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩৩৮১
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৩,২৬,৩৩৫
(২২)
জিলাৰ নামঃ- তিনিচুকীয়া
জিলা সদৰঃ- চিনিচুকীয়া
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩৭৯০
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৩,২৭,৯২৯
(২৩)
জিলাৰ নামঃ- কাৰ্বি আংলং
জিলা সদৰঃ- ডিফু
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১০,৪৩৪
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )৯,৫৬,৩১৩
(২৪)
জিলাৰ নামঃ- ডিমা- হাছাও
জিলা সদৰঃ- হাফলং
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৪,৮৮৮
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )২২,১৪,১০২
(২৫)
জিলাৰ নামঃ- কৰিমগঞ্জ
জিলা সদৰঃ- কৰিমগঞ্জ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ১,৮০৯
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১২,২৮,৬৮৬
(২৬)
জিলাৰ নামঃ- কাছাৰ
জিলা সদৰঃ- শিলচৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)ঃ- ৩,৭৮৬
জনসংখ্যা (২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি )১৭,৩৬,৬১৭
(২৭)
জিলাৰ নামঃ- হাইলাকান্দি
জিলা সদৰঃ-হাইলাকান্দি
মাটিকালি(বৰ্গ কিঃ মিঃ) ১,৩২৭
জনসংখ্যা (২০১১বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি ) ৬,৫৯,২৯৬
(২৮)
জিলাৰ নামঃ- বিশ্বনাথ*
জিলা সদৰঃ-বিশ্বনাথ চাৰিআলি
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
(২৯)
জিলাৰ নামঃ- চৰাইদেউ*
জিলা সদৰঃ-সোণাৰি
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
(৩০)
জিলাৰ নামঃ-হোজাই*
জিলা সদৰঃ-শস্কৰদেৱ নগৰ
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
(৩১)
জিলাৰ নামঃ-মাজুলী**
জিলা সদৰঃ-গৰমূড়
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
(৩২)
জিলাৰ নামঃ-দক্ষিণ শালমাৰা - মানকাছাৰ*
জিলা সদৰঃ- হাটশিঙিমাৰী
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
(৩৩)
জিলাৰ নামঃ- পশ্চিম কাৰ্বি - আংলং*
জিলা সদৰঃ- হামৰেং
মাটিকালি (বৰ্গ কিঃ মিঃ)
সনসংখ্যা ২০১১ বৰ্ষৰ লোকপিয়ল অনুসৰি)
বি . দ্ৰঃ- * ২০১৫ চনৰ ১৫ আগষ্ট তাৰিখে উপৰােক্ত ৫ খন জিলা হিচাপে ঘােষণা কৰা হয় । বিশ্বনাথ জিলা ২৯ ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় । চৰাইদেউ জিলা ১৪ ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় । হােজাই জিলা ২০ ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় । দক্ষিণ শালমাৰা - মানকাছাৰ জিলা ৯ ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় । পশ্চিম কাৰ্বি আংলং জিলা ৯ ফেব্ৰুৱাৰী , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় । ** মাজুলী জিলা ৮ ছেপ্তেম্বৰ , ২০১৬ তাৰিখে উদ্ধোধন কৰা হয় আৰু ২০১১ চনৰ লােকপিয়লত এই জিলাসমূহৰ লােকপিয়লৰ তথ্য পােৱা নহ'ল ।
* ভৌগােলিক অবস্থান হিচাপে অসম পৃথিৱীৰ ২৮০৯ উত্তৰ অক্ষাংশৰ পৰা ২৭ ° ৫৮ উত্তৰ অক্ষাংশলৈ আৰু ৮৯ ° ৪১ পূর্ব দ্রাঘিমাংশৰ পৰা ৯৬ ° ০১ পূর্ব দ্রাঘিমাংশলৈ বিয়পি আছে ।
*অসমৰ ভাষা , ধর্ম , পৰম্পৰা আদি সাংস্কৃতিক উপাদানসমুহত পুব আৰু পশ্চিমৰ পৰা অসমলৈ প্রব্রজিত মানুহৰ সংমিশ্ৰণৰ প্ৰভাৱ দেখা যায় ।
*ব্রহ্মপুত্র উপত্যকাত অৱস্থিত গুৱাহাটী মহানগৰীক উত্তৰ - পূৰ্বাঞ্চলৰ দুৱাৰমুখ বা প্রৱেশদ্বাৰ বােলা হয় । অসমৰ ভূ - প্রকৃতি প্ৰধানকৈ চাৰিটা ভাগত ভগাব পাৰি–
( ক ) ব্রহ্মপুত্র উপত্যকা ,
( খ ) বৰাক উপত্যকা ,
( গ ) কাৰ্বি মালভূমি আৰু
( ঘ ) বৰাইল আৰু দক্ষিণৰ পৰ্বতৰাশি ।
*অসমৰ প্ৰধান ভূ - প্রাকৃতিক অঞ্চল ব্ৰহ্মপুত্ৰ উপত্যকা প্রায় ৭২০ কি.মি. দীঘল আৰু গড়ে প্রায় ৮০ কি.মি. বহল । এই উপত্যকাই অসমৰ মাটিকালিৰ প্রায় ৭২ শতাংশ অঞ্চল জুৰি আছে ।
*ব্রহ্মপুত্র নৈখন অসমত প্রায় ৬৪০ কি.মি. দীঘল আৰু গড়ে প্রায় ৬ ৰ পৰা ৮ কি.মি. পর্যন্ত বহল ।
* মাজুলী ব্ৰহ্মপুত্ৰৰ বুকুৰ এটা স্থায়ী বালিচৰ । ইয়াক পৃথিৱীৰ অন্যতম বৃহৎ নদী - দ্বীপ বুলি জনাজাত । বানপানী আৰু গৰাখহনীয়া মাজুলীৰ গুৰুতৰ সমস্যা ।
*বৰাক নদীখনে কাছাৰ জিলাৰ মাজেৰে হাইলাকান্দি আৰু কৰিমগঞ্জ জিলাৰ উত্তৰ সীমাইদি প্রায় ২২৫ কি.মি. দূৰত্ব বৈ গৈ বৰাক উপত্যকাৰ সৃষ্টি কৰিছে ।
* কপিলী উপত্যকাৰ দুয়ােপাৰে কাৰ্বি মালভূমি বিস্তৃত হৈ আছে । ইয়াৰে পূবৰ খণ্ডটোত ৰেংমা পাহাৰক লৈ কাৰ্বি আংলং জিলাৰ ডিফু আৰু বােকাজান মহকুমা দুটা বিস্তৃত হৈ আছে । পশ্চিমৰ খণ্ডটোৱে কার্বি আংলং জিলাৰ হামৰেণ মহকুমাটো সামৰি লৈছে ।
*অসম ভৌগােলিকভাৱে উপক্রান্তীয় মৌচুমী জলবায়ুৰ অন্তৰ্গত ।
*অসমৰ গ্ৰীষ্মকালৰ বৰষুণ বিশেষকৈ আদ্র দক্ষিণ - পশ্চিম মৌচুমী বতাহৰ শৈলােৎক্ষেপণ আৰু চক্রবাত প্রক্রিয়াৰ জৰিয়তে সৃষ্টি হয় ।
*গড় হিচাপে অসমৰ বায়ুমণ্ডলৰ উষ্ণতা শীতকালত ৭ ” চেন্টিগ্রেড আৰু গ্রীষ্মকালত ৩৫ ” চেন্টিগ্রেড পর্যন্ত হয় । ৰাজ্যখনত গড় হিচাপে প্রায় ২০০ চেমি , বৰষুণ হয় ।
*অসমত বর্ষাকালটোৱেই প্ৰকৃততে মৌচুমী কাল । জুন মাহৰ আৰম্ভণিৰ পৰা ছেপ্টেম্বৰ মাহৰ শেষলৈকে এই কালে বিৰাজ কৰে । অসমৰ বছৰি মুঠ বৰষুণৰ প্রায় ৭০ শতাংশ বৰষুণ এই সময়ছোৱাতে হয় ।
*অসমৰ মাটি চাৰিটা প্ৰকাৰত ভগাব পাৰি—
( ১ ) পলসুৱা মৃত্তিকা ,
( ২ ) গিৰিপদ মৃত্তিকা ,
( ৩ )পাহাৰীয়া মৃত্তিকা আৰু
( ৪ ) কংকৰ মৃত্তিকা ।
*মৃত্তিকা জীৱজগতৰ আধাৰ আৰু এবিধ মূল্যবান সম্পদ । ইয়াক অৱক্ষয়ৰ পৰা ৰােধ কৰি সংৰক্ষণ কৰাটো আমাৰ কর্তব্য ।
*অসমৰ অৰণ্যক পাচটা ভাগত ভগাব পাৰি—
( ক ) ক্রান্তীয় চিৰসেউজীয়া অৰণ্য ,
( খ) ক্ৰান্তীয় চিৰসেউজীয়া
( গ ) ক্রান্তীয় অৰ্ধচিৰসেউজীয়া
( ঘ ) ক্ৰান্তীয় আৰ্দ্ৰ পৰ্ণপাতী
( ঙ ) নৈপৰীয়া অৰণ্যআৰু
(চ) ক্ৰান্তীয় শুষ্ক পৰ্ণপাতী অৰণ্য ।
*অসমত মুঠতে ৫ খন ৰাষ্ট্ৰীয় উদ্যান আৰু ১৮ খন অভয়াৰণ্য আছে । এইসমূহ জৈৱ - বৈচিত্ৰৰ আধৰস্বৰূপ ।
*অসমৰ বৰ্তমান ৩৩ খন জিলাৰ ভিতৰত কোকৰাঝাৰ , চিৰাং , বাক্সা আৰু ওদালগুৰি বি টি এ চিৰ অন্তৰ্গত ।
*মাটিকালিৰ ভিত্তিত অসমৰ সর্ববৃহৎ জিলা হ’ল কাৰ্বি আংলং আৰু আটাইতকৈ সৰু জিলা হল কামৰূপ মহানগৰ । জনসংখ্যাৰ ভিত্তিত নগাঁও জিলাৰ জনসংখ্যা সর্বাধিক আৰু ডিমা - হাচাও জিলাৰ জনসংখ্যা সর্বনিম্ন ।
Type Sumit Patar-
Class 9 Social Science Geraphy
