Chapter 10 -

ভাৰতবৰ্ষ আৰু ইয়াৰ প্ৰতিবেশী দেশসমূহৰ উন্নয়নৰ তুলনামূলক অভিজ্ঞতা

অতি চমু প্ৰশ্ন আৰু উত্তৰ (Regenerated Format)

১। ২০০৫ চনত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ জনসংখ্যা কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১১০.৫ কোটি

  • পাকিস্তান – ১৬.২ কোটি

২। ২০০৭-০৮ চনত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ GDP (মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদন) উন্নয়নৰ হাৰ কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৯%

  • পাকিস্তান – ৮%

৩। ভাৰত আৰু পাকিস্তানত জীৱিকা নিৰ্বাহৰ মুখ্য উৎস কি?
উত্তৰঃ কৃষি।

  • ভাৰতত ৫৭% লোক আৰু পাকিস্তানত ৪০% লোক কৃষিত জড়িত।

৪। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মুঠ মাটিকালি কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৩২.৯ লাখ কিঃমিঃ

  • পাকিস্তান – ৮.০৩ লাখ কিঃমিঃ

৫। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ বার্ষিক হাৰ কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১.৭%

  • পাকিস্তান – ২.৪%

৬। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ স্বাক্ষৰতাৰ হাৰ কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৬৫%

  • পাকিস্তান – ৪২%

৭। ২০০৫ চনৰ মানৱ উন্নয়ন সূচক (HDI) অনুসৰি ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ মান কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ০.৬১৯

  • পাকিস্তান – ০.৫৫১

৮। ২০০৭-০৮ GDP বৃদ্ধি হাৰৰ পুনৰ উল্লিখন অনুসৰি –
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৯%

  • পাকিস্তান – ৮%

৯। ২০০৭ চনৰ HDI ৰেপৰ্টত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ স্থান কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১২৮তম

  • পাকিস্তান – ১৩৬তম

১০। ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ GDP ত আটাইতকৈ বেছি অৱদান দিয়া খণ্ডটো কোনটো?
উত্তৰঃ সেৱা খণ্ড (যেনে – বীমা, বেংক, পৰিবহণ আদি)।

১১। বৈদেশিক বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত আৰু পাকিস্তানৰ তুলনা দিয়া।
উত্তৰঃ

  • সামগ্ৰীৰ আমদানিত ভাৰত পাকিস্তানতকৈ ৪ গুণ

  • ৰপ্তানিত ৫ গুণ আগবঢ়া।
    সঁচাকৈয়ে, ভাৰত আগবঢ়া।

১২। ২০০৫ চনত ভাৰত আৰু চীনৰ জনসংখ্যা কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১১০.৫ কোটি

  • চীন – ১৩০.৮ কোটি

১৩। ২০০৮ চনত ভাৰত আৰু চীনৰ GDP উন্নয়নৰ হাৰ কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৯%

  • চীন – ১০%

১৪। চীনৰ জীৱিকা নিৰ্বাহৰ মুখ্য উৎস কি?
উত্তৰঃ উদ্যোগ আৰু নিৰ্মাণ খণ্ড।

১৫। ভাৰত আৰু চীনত কিমান শতাংশ লোক কৃষিত নিযুক্ত?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৫৭%

  • চীন – ৪৯%

১৬। ভাৰত আৰু চীনৰ মুঠ ভূমি কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৩২.৯ লাখ কিঃমিঃ

  • চীন – ৯৬ লাখ কিঃমিঃ

১৭। যোৱা ১০ বছৰত ভাৰত আৰু চীনৰ জনসংখ্যা বৃদ্ধিৰ হাৰ কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১.৭% প্রতি বছৰ

  • চীন – ১% প্রতি বছৰ

১৮। ভাৰত আৰু চীনৰ স্বাক্ষৰতা হাৰ কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৬৫%

  • চীন – ৮৩%

১৯। কোনখন দেশক ‘গোলকীয় কাৰখানা’ (Global Factory) বুলি কোৱা হয়?
উত্তৰঃ চীন।

২০। উদ্যোগত কোনখন দেশ আগবঢ়া – ভাৰত নে চীন?
উত্তৰঃ চীন।

২১। ২০০৪-০৫ চনত নিবনুৱাৰ হাৰ কিমান আছিল?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ৮.৩৫%

  • চীন – ৪.২%

২২। ভাৰত আৰু চীনৰ বৈদেশিক বাণিজ্যৰ হাৰ কিমান?
উত্তৰঃ

  • ভাৰত – ১%

  • চীন – ৮%
    অতএব, চীন বৰ্তমান বৈদেশিক বাণিজ্যত যথেষ্ট আগবঢ়া।

চমু আৰু দীঘল প্রশ্ন উত্তৰ

১. মানৱ উন্নয়ণৰ বিভিন্ন সূচকসমূহ উল্লেখ কৰা।

উত্তৰঃ মানৱ উন্নয়ণৰ বিভিন্ন সূচকসমূহ তলত দিয়া হৈছে—
(ক) মানৱ উন্নয়ন সূচক (HDI)।
(খ) জন্মৰ সময়ত জীৱনৰ প্রত্যাশিত আয়ু।
(গ) প্রাপ্তবয়স্ক স্বাক্ষৰতাৰ হাৰ।
(ঘ) শিশুমৃত্যুৰ হাৰ।
(ঙ) দৰিদ্ৰতা সীমাৰেখাৰ তলত বাস কৰা লোকৰ সংখ্যা।
(চ) জনমূৰিখিনি আয়।

২. পাকিস্তানত নিম্ন উন্নয়নৰ হাৰ আৰু দৰিদ্ৰতাৰ পুনৰ উত্থানৰ কাৰণসমূহ লিখা।

উত্তৰঃ পাকিস্তানত নিম্ন উন্নয়নৰ হাৰ আৰু দৰিদ্ৰতাৰ পুনৰ বৃদ্ধি পাবৰ কাৰণসমূহ হ’ল—
(ক) মুদ্ৰাস্ফীতিৰ উচ্চ হাৰ।
(খ) ব্যক্তিগতীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ বেছি তীব্ৰতা।
(গ) বৈদেশিক ঋণৰ সুদ পৰিশোধৰ চাপ।
(ঘ) ২০০৫ চনৰ বিধ্বংসী ভূমিকম্প।
(ঙ) কৃষি খণ্ডৰ ওপৰত অধিক নির্ভরতাবোৰ।

৩. পাকিস্তানে গ্ৰহণ কৰা উন্নয়নমূলক আঁচনি সমূহ কেনেকুৱা?

উত্তৰঃ পাকিস্তানে ১৯৭০ আৰু ১৯৮০ দশকত নিজৰ অৰ্থনৈতিক নীতিত সলনি আনিছিল।
তেওঁলোকে ব্যক্তিগতীকৰণক উৎসাহ দিছিল আৰু পশ্চিমীয়া দেশ তথা আন্তর্জাতিক সংস্থাৰ পৰা আৰ্থিক সহায় লাভ কৰিছিল।
এই আঁচনিসমূহৰ জৰিয়তে, পাকিস্তানে নতুন বিনিয়োগক আদৰিছিল আৰু নিজৰ নীতি-নির্দেশনা সমূহ পুনঃসংগঠিত কৰিছিল।

৪. চীনৰ দ্ৰুত অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ কাৰকসমূহ উল্লেখ কৰা।

উত্তৰঃ চীনৰ দ্ৰুত অৰ্থনৈতিক উন্নয়নৰ মূল কাৰকসমূহ হ’ল—
(ক) উদ্যোগীকৰণৰ তীব্ৰ গতি।
(খ) আধুনিকীকৰণ ব্যৱস্থা।
(গ) সাংগঠনিক পৰিৱর্তন।
(ঘ) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় হস্তক্ষেপৰ অভাব।
(ঙ) ক্ষুদ্ৰ উদ্যোগৰ সংস্কাৰ।
(চ) বিকেন্দ্রীকৃত প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থা।

৫. চীনত গ্ৰহণ কৰা ‘এটি সন্তানৰ নীতি’ৰ তাৎপর্য কি?

উত্তৰঃ ‘এটি সন্তানৰ নীতি’ চীনৰ জনসংখ্যা নিয়ন্ত্ৰণৰ এক কৌশল আছিল। ইয়াৰ ফলত—
১. লিংগ অনুপাতৰ হ্ৰাস ঘটিল, অর্থাৎ ছোৱালীৰ সংখ্যা কমি গ’ল।
২. বৃদ্ধ জনসংখ্যাৰ অনুপাত বৃদ্ধি পালে।

৬. যোৱা দুটা দশকত ভাৰত আৰু চীনৰ অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধিৰ গতিধাৰা সন্দর্ভত মতামত দিয়া।

উত্তৰঃ মুঠ ঘৰুৱা উৎপাদনৰ (%) খণ্ডভিত্তিক অৱদান তলত দিয়া হৈছে—

খণ্ডভাৰতচীন
কৃষি২৩%১৫%
উদ্যোগ২৬%৫৩%
সেৱা৫১%৩২%
বিশ্লেষণঃ

(ক) কৃষি খণ্ডত ভাৰতৰ অংশ চীনতকৈ বেছি।
(খ) উদ্যোগ খণ্ডত চীন আগবঢ়া।
(গ) সেৱা খণ্ডত ভাৰতৰ অগ্ৰগতি চীনতকৈ বেছি।

৭. তলৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ ভাৰত, পাকিস্তান আৰু চীন অনুসৰি সজোৱা।

বৈশিষ্ট্যভাৰতপাকিস্তানচীন
এটি সন্তানৰ নীতি——✅
নিম্ন প্ৰজনন হাৰ——✅
অধিক নগৰীকৰণ——✅
মিশ্ৰ অৰ্থব্যৱস্থা✅——
অতি উচ্চ প্ৰজনন হাৰ—✅—
বৃহৎ জনসংখ্যা✅—✅
জনবসতিৰ অধিক ঘনত্ব✅——
নির্মাণ খণ্ড–জনিত বৃদ্ধি——✅
সেৱা খণ্ড–জনিত বৃদ্ধি✅✅—

৮. ভাৰত, পাকিস্তান, আৰু চীনৰ জনসংখ্যা-সম্পৰ্কীয় সূচকসমূহ উল্লেখ কৰা।
সূচকভাৰতপাকিস্তানচীন
জনসংখ্যা (কোটি)১১০.৫১৬.২১৩০.৮
জনসংখ্যা ঘনত্ব (প্ৰতি বৰ্গ কি.মি.)৩৫৮১৯৩১৩৮
বাৎসরিক বৃদ্ধিৰ হাৰ (%)১.৭%২.৪%১%
লিংগ অনুপাত (২০০১)৯৩৩৯২২৯৩৭
নগৰীকৰণ (%)২৮%৩৪%৩৬%
জীৱনৰ আয়ু (বছৰত)৬৩৬৩৭২
স্বাক্ষৰতাৰ হাৰ (২০০১)৬৫%৪২%৮৩%