Chapter 4 -
দৰিদ্ৰতা
১। দৰিদ্ৰতাৰ সংজ্ঞা দিয়া।
উত্তৰ: দৰিদ্ৰতা হৈছে সমাজৰ তেনে এক সমস্যা, য’ত মানুহৰ এখন অংশ জীৱনৰ ন্যূনতম প্ৰয়োজনীয় সুবিধা (খাদ্য, বাসস্থান, শিক্ষা, স্বাস্থ্য) পৰা বঞ্চিত হয় আৰু এনে অৱস্থা দীৰ্ঘকাল থাকিলে দেশটো দৰিদ্ৰতাৰ চক্ৰত পৰে।
২। দৰিদ্ৰতা সীমা ৰেখা (Poverty Line) কি?
উত্তৰ: দৰিদ্ৰতা সীমা ৰেখা হৈছে আয়ৰ তলৰ এটা সীমা, যাৰ ওপৰত থকা লোকক ধনী আৰু তলৰ লোকক দুখীয়া হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
৩। আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা (Relative Poverty) কি?
উত্তৰ: আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা হৈছে এনে দৰিদ্ৰতা, য’ত ব্যক্তি বা গোটটোৰ ভোগবিলাসৰ পৰিমাণ আনসকলৰ তুলনাত যথেষ্ট কম থাকে।
৪। সম্পর্কিত দৰিদ্ৰতা (Comparative Poverty) কি?
উত্তৰ: সম্পর্কিত দৰিদ্ৰতা হৈছে দুখন দেশ বা দুজন ব্যক্তিৰ মাজত আয় বা জীৱন মানৰ তুলনাৰ মাধ্যমেৰে দুখীয়াৰ অৱস্থা চিনাক্ত কৰা।
৫। ভাৰতত দৰিদ্ৰতাৰ হিসাব কি ভিত্তিত কৰা হয়?
উত্তৰ:
(ক) উপভোগ ব্যয়ৰ ভিত্তিত।
(খ) কেলৰি গ্ৰহণৰ ভিত্তিত।
৬। ভাৰতত দৰিদ্ৰতা সীমা ৰেখা নিৰ্ধাৰণৰ উপভোগ ব্যয়ৰ পৰিমাণ কিমান?
উত্তৰ:
-
গ্ৰাম্য অঞ্চলতঃ ২২৯ টকা (প্ৰতি মাহ)।
-
নগৰ অঞ্চলতঃ ২৬৪ টকা (প্ৰতি মাহ)।
৭। কেলৰি গ্ৰহণৰ ভিত্তিত দৰিদ্ৰতা সীমা ৰেখা কিমান?
উত্তৰ:
-
গ্ৰাম্য অঞ্চলতঃ ২৪০০ কেলৰি (প্ৰতি ব্যক্তি, প্ৰতি দিন)।
-
নগৰ অঞ্চলতঃ ২১০০ কেলৰি (প্ৰতি ব্যক্তি, প্ৰতি দিন)।
(দ্ৰষ্টব্য: আপুনি আগত ১৪০০ কেলৰি লিখা আছে, যিটো ঠিক নহয়। সঠিক তথ্য অনুসৰি গ্ৰাম্য অঞ্চলত প্ৰয়োজন হয় ২৪০০ কেলৰি।)
৮। আয়ৰ অসমতা বুলিলে কি বুজা যায়?
উত্তৰ: সমাজত বিভিন্ন লোকৰ মাজত আয় আৰু সম্পদৰ বণ্টনত হোৱা বৈষম্যক আয়ৰ অসমতা বোলে।
৯। দৰিদ্ৰতা দূৰীকৰণ আঁচনিৰ মূল লক্ষ্য কি?
উত্তৰ: দুখীয়াক আত্মনির্ভৰশীল কৰা আৰু তেওঁলোকক মজুৰি ভিত্তিক নিয়োগৰ সুবিধা আগবঢ়োৱা।
১০। ১৯৯৯-২০০০ আৰু ২০০৪-০৫ চনত দৰিদ্ৰতা সীমা ৰেখাৰ তলত থকা লোকৰ শতাংশ কিমান আছিল?
উত্তৰ:
-
১৯৯৯-২০০০ চনতঃ ২৬%
-
২০০৪-২০০৫ চনতঃ ২২%
চমু আৰু দীঘল প্ৰশ্নৰ উত্তৰ (Regenerated Version)
অধ্যায়ঃ দারিদ্ৰতা (Class 10 Social Science – Assamese Medium)
১. ‘কামৰ বাবে খাদ্য’ কাৰ্যসূচী বুজাই দিয়া।
উত্তৰঃ
‘কামৰ বাবে খাদ্য’ (Food for Work Programme) কাৰ্যসূচী ১৯৬১-৬৬ চনৰ তৃতীয় পঞ্চবার্ষিক পৰিকল্পনাত আৰম্ভ কৰা হৈছিল। এই আঁচনিখনৰ উদ্দেশ্য আছিল দুখীয়াসকলক খাদ্যৰ বিনিময়ত কাম দিয়াৰ জৰিয়তে আয় আৰু কৰ্মসংস্থানৰ সুবিধা বৃদ্ধি কৰা।
২. গাঁও আৰু নগৰ অঞ্চলত স্ব-নিয়োগৰ এটা উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ
-
গাঁও অঞ্চলত: ক্ষুদ্ৰ আৰু কুটিৰ শিল্প (যেনে- তন্তু, বাঁহ-কাঠৰ কাম)।
-
নগৰ অঞ্চলত: নৈমিত্তিক শ্রমিক, দোকানী, নাপিত, মুচি আদি।
৩. আয় উপাৰ্জনকাৰী পৰিসম্পদ সৃষ্টিয়ে কেনেদৰে দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস কৰিব পাৰে?
উত্তৰঃ
আয় আৰু কৰ্মসংস্থানে দুখীয়াসকলৰ জীৱন মান উন্নত কৰে। দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস কৰিবলৈ চৰকাৰে বিভিন্ন আয় সৃষ্টিমূলক আঁচনি আৰম্ভ কৰিছে, যেনে—
-
REGP (গ্ৰামীণ নিয়োগ সৃষ্টি আঁচনি),
-
PMRY (প্ৰধানমন্ত্ৰী ৰোজগাৰ যোজনা),
-
SJSRY (স্বর্ণজয়ন্তী চহকী ৰোজগাৰ যোজনা)।
এই আঁচনিসমূহে দুখীয়াসকলক আত্মনির্ভৰশীল কৰি তোলে।
৪. দৰিদ্ৰতা হ্ৰাসৰ বাবে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা ত্রি-মাত্ৰিক ব্যৱস্থা ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ
দৰিদ্ৰতা হ্ৰাসৰ বাবে চৰকাৰে তিনিটা দিশৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে—
-
অর্থনৈতিক বৃদ্ধি: GDP আৰু আয়ৰ বৃদ্ধি।
-
বিশেষ আঁচনি: আয়-কেন্দ্ৰিক দৰিদ্ৰতা হ্ৰাস আঁচনি।
-
মৌলিক সেৱা: খাদ্য, শিক্ষা, স্বাস্থ্য আৰু পানী যোগানৰ সুবিধা।
৫. বয়োজ্যেষ্ঠ, দৰিদ্ৰ আৰু নিঠৰুৱা মহিলাসকলৰ বাবে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা আঁচনি উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ
-
বয়োজ্যেষ্ঠ লোক: ৰাষ্ট্ৰীয় সামাজিক সাহাৰ্য আঁচনি (NSAP)
-
দৰিদ্ৰ লোক: সম্পূৰ্ণ গ্রামীণ ৰোজগাৰ আঁচনি (SGRY)
-
মহিলাসকল: গ্ৰাম্য অঞ্চলৰ মহিলা আৰু শিশু উন্নয়ন আঁচনি (DWCRA)
৬. নিয়োগহীনতা আৰু দৰিদ্ৰতাৰ মাজত সম্পর্ক ব্যাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ
নিয়োগহীনতা বা অর্ধনিয়োগ হোৱাত মানুহে নিয়মীয়াকৈ আয় কৰিব নোৱাৰে, ফলত দৰিদ্ৰতালৈ ঠেল খায়। বিশেষকৈ গাঁও আৰু নগৰ দুয়োটাই অঞ্চলতে এই সমস্যা দৰিদ্ৰতাৰ মূল কাৰণ হিচাপে দেখা যায়।
৭. আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা আৰু পৰম দৰিদ্ৰতাৰ মাজত পাৰ্থক্য বুজাই দিয়া।
উত্তৰঃ
-
আপেক্ষিক দৰিদ্ৰতা: এটি সমাজৰ ভিতৰত ন্যূনতম প্ৰয়োজন (যেনে– কেল’ৰি বা আয়) পূৰণ নকৰা অৱস্থা।
-
পৰম দৰিদ্ৰতা: এটা দেশ আন এখন ধনবান দেশৰ তুলনাত কিমান দৰিদ্ৰ, সেই তুলনামূলক ধাৰণা। উদাহৰণস্বৰূপে, ভাৰত আমেৰিকাৰ তুলনাত দৰিদ্ৰ, কিন্তু বাংলাদেশৰ তুলনাত ধনী।
৮. এখন গাঁৱত দৰিদ্ৰতা কমাবলৈ কিবা পৰামৰ্শ দিয়া।
উত্তৰঃ
(ক) জনসংখ্যা নিয়ন্ত্রণ,
(খ) শিক্ষা আৰু কৌশল উন্নয়ন,
(গ) ঋণমুক্তি ব্যৱস্থা,
(ঘ) গঠনমূলক পুঁজিৰ সৃষ্টি,
(ঙ) আয়-সম্পত্তিৰ সমবিতৰণ।
৯. গ্ৰাম্য আৰু নগৰীয়া দৰিদ্ৰতাৰ পাৰ্থক্য বুজাই দিয়া। গাঁওৰ দারিদ্ৰতা নগৰলৈ সলনি হৈছে বুলি কোৱা কথাষাৰ কি সঁচা?
উত্তৰঃ
-
গ্ৰাম্য দৰিদ্ৰতা: কৃষিকেন্দ্ৰিক, আয়ৰ অভাৱ, ঋণগ্রস্ততা।
-
নগৰীয়া দৰিদ্ৰতা: গাঁওৰ পৰা নগৰলৈ উদ্বাস্তুৰ পৰিস্ফুটন।
১৯৯০-২০০০ দশকৰ ভিতৰত গাঁওত দৰিদ্ৰতাৰ হ্ৰাস আৰু নগৰত বৃদ্ধিৰ ধাৰা পৰিলক্ষিত হৈছিল, সেয়ে কোৱা যায় গাঁওৰ দৰিদ্ৰতা নগৰলৈ স্থানান্তৰ হৈছে।
১০. ভাৰতত দৰিদ্ৰতাৰ মূল কাৰণসমূহ কি?
উত্তৰঃ
-
অর্থনৈতিক বিকাশৰ অভাব
-
জনসংখ্যা বৃদ্ধি
-
ঔপনিবেশিক শোষণ
-
নিয়োগৰ অভাব
-
কৃষি ব্যৱস্থাৰ অনগ্ৰসৰতা
-
মূলধনৰ ঘাট
-
অজ্ঞতা, জাতিগত বৈষম্য, নিৰক্ষৰতা আদি সামাজিক কাৰক
১১. দারিদ্ৰতা দূৰীকৰণৰ বাবে পৰামৰ্শ দিয়া।
উত্তৰঃ
-
জনসংখ্যা নিয়ন্ত্রণ
-
মুদ্রাস্ফীতি ৰোধ
-
অধিক বিনিয়োগ
-
ক্ষুদ্ৰ-কুটিৰ উদ্যোগ উন্নয়ন
-
আয়ৰ বৈষম্য হ্ৰাস
১২. দারিদ্ৰতা দূৰীকৰণৰ আঁচনিসমূহৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ
-
জৱাহৰ ৰোজগাৰ যোজনা (JRY)
-
প্রধানমন্ত্রী ৰোজগাৰ যোজনা (PMRY)
-
স্বৰ্ণজয়ন্তী গ্ৰাম স্ব-ৰোজগাৰ যোজনা (SGSY)
-
সম্পূৰ্ণ গ্রামীণ ৰোজগাৰ আঁচনি (SGRY)
-
MGNREGA (মহাত্মা গান্ধী ৰাষ্ট্ৰীয় গ্ৰামীণ কৰ্ম নিশ্চয়তা আঁচনি)
