Chapter 1
আমাৰ পৃথিৱী
অনুশীলনী - ১
১. তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) সূৰ্যৰ পৰিয়ালটোৰ নাম কি?
উত্তৰঃ সূৰ্যৰ পৰিয়ালটোৰ নাম হ'ল- সৌৰজগত (Solar System)।
(খ) পৃথিৱীৰ উপগ্ৰহটোৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ উপগ্ৰহটোৰ নাম হৈছে চন্দ্ৰ।
২. সৌৰজগতৰ গ্ৰহকেইটাৰ নাম সূৰ্যৰপৰা দূৰত্ব অনুসৰি একাদিক্রমে লিখা।
উত্তৰঃ সূৰ্যৰপৰা দূৰত্ব অনুসৰি সৌৰজগতৰ আঠ’টা গ্ৰহৰ নাম হ’ল-
(ক) বুধ (Mercury)।
(খ) শুক্র (Venus)।
(গ) পৃথিৱী (Earth)।
(ঘ) মংগল (Mars)।
(ঙ) বৃহস্পতি (Jupiter)।
(চ) শনি (Saturn)।
(ছ) ইউৰেনাচ (Uranus)।
(জ) নেপচুন (Neptune)।
৩. চন্দ্ৰটো সূৰ্যৰ তুলনাত বহুগুণে সৰু হ'লেও পৃথিৱীৰপৰা দুয়োটাকে কিয় সমান দেখি?
উত্তৰঃ চন্দ্ৰটো সূৰ্যৰ তুলনাত বহুগুণে সৰু যদিও পৃথিৱীৰ যথেষ্ট ওচৰত থকা বাবে পৃথিৱীৰপৰা চন্দ্ৰ আৰু সূর্য দুয়োটাকে আকাৰত প্ৰায় সমান যেন দেখি।
অনশীলনী-২
তলৰ তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া-
(ক) বৃহৎ পৃথিবীৰ ক্ষুদ্ৰ আর্হিটো কি?
উত্তৰঃ বৃহৎ পৃথিৱীৰ ক্ষুদ্ৰ আর্হিটো হ’ল- ‘গোলক’।
(খ) পৃথিৱীৰ পৰিধি কিমান?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ পৰিধি প্ৰায় ৪০,০০০ কিলোমিটাৰ।
(গ) পৃথিৱীয়ে কোন দিশৰপৰা কোন দিশলৈ ঘূৰে?
উত্তৰঃ পৃথিৱীয়ে পশ্চিম দিশৰপৰা পূব দিশলৈ ঘূৰে।
(ঘ) পৃথিৱীৰ মেৰুদণ্ড কাক বোলে?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ দুয়ো মেৰু সংযোগ কৰি এডাল ৰেখা কল্পনা কৰা হৈছে। পৃথিৱীৰ কেন্দ্ৰৰে পাৰ হৈ যোৱা এই ৰেখাডালকে পৃথিৱীৰ মেৰুদণ্ড বোলে।
২. পৃথিৱীৰ দুই মেৰু আৰু বিষুবৰেখা দেখুৱাই এটা গোলকৰ ছবি আঁকা।
অনুশীলনী–৩
(ক) অক্ষৰেখা কাক বোলে?
উত্তৰ: পৃথিৱীৰ ওপৰত পূব-পশ্চিম দিশলৈ কল্পনা কৰা বৃত্তাকাৰ ৰেখাবোৰক অক্ষৰেখা বোলে।
(খ) বিষুবৰেখাৰ কৌণিক মান কিমান?
উত্তৰ: বিষুবৰেখাৰ কৌণিক মান ০°।
(গ) সুমেৰু আৰু কুমেৰুৰ কৌণিক মান কিমান?
উত্তৰ: সুমেৰুৰ কৌণিক মান ৯০° উত্তৰ অক্ষাংশ আৰু কুমেৰুৰ কৌণিক মান ৯০° দক্ষিণ অক্ষাংশ।
২. বিষুবৰেখাৰ বিষয়ে বর্ণনা কৰা।
উত্তৰ: বিষুবৰেখা হৈছে পৃথিৱীৰ মাজভাগেৰে গ'ল কল্পিত এক বৃত্তাকাৰ ৰেখা। ই উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলার্ধক সমানে বিভক্ত কৰে। ই অক্ষৰেখাসকলৰ ভিতৰত আটাইতকৈ ডাঙৰ আৰু ইয়াৰ কৌণিক মান ০°।
৩. এটা গোলকৰ ছবি আঁকি তাত প্রধান অক্ষৰেখা কেইডাল দেখুওৱা।
উত্তৰ: এই প্রশ্নৰ বাবে এখন গোলকৰ ছবি আঁকি তাত বিষুবৰেখা, ক্ৰান্তি ৰেখাবোৰ, মেঘ ৰেখা, সুমেৰু আৰু কুমেৰু অক্ষৰেখা চিহ্নিত কৰিব লাগিব। আপোনাৰ অনুৰোধ থাকিলে মই ইমেজ আকাৰত প্ৰদান কৰিব পাৰো।)
অনুশীলনী–৪
(ক) দ্রাঘিমাৰেখা কাক বোলে?
উত্তৰ: উত্তৰ মেৰুৰ পৰা দক্ষিণ মেৰুলৈ একে দূৰত্বত অৱস্থিত আৰু একে কেন্দ্ৰত লগ হোৱা কল্পিত অর্ধবৃত্তৰেখাসকলক দ্রাঘিমাৰেখা বোলে।
(খ) দ্রাঘিমাংশ কি?
উত্তৰ: পৃথিৱীৰ যিকোনো স্থান মুখ্য দ্রাঘিমাৰেখাৰ পৰা পূব বা পশ্চিম দিশে কিমান দূৰত্বত আছে, সেই কৌণিক দূৰত্বক দ্রাঘিমাংশ বোলে।
(গ) পৃথিৱীৰ পূব আৰু পশ্চিম- এই দুয়ো দিশে মুঠ কিমানডাল দ্রাঘিমাৰেখা কল্পনা কৰা হৈছে?
উত্তৰ: পৃথিৱীৰ পূব আৰু পশ্চিম দিশে ১৮০টাকৈ মুঠ ৩৬০টা দ্রাঘিমাৰেখা কল্পনা কৰা হৈছে।
(ঘ) মুখ্য দ্রাঘিমাৰেখা কাক বোলে?
উত্তৰ: যি দ্রাঘিমাৰেখাটোৱে গ্ৰিনউইচ চহৰখনৰ মাজেৰে গৈছে তাক মুখ্য দ্রাঘিমাৰেখা (০° দ্রাঘিমা) বোলে।
২. দ্রাঘিমাৰেখাৰ বিষয়ে বর্ণনা কৰা।
উত্তৰ: দ্ৰাঘিমাৰেখাবিলাক হৈছে উত্তৰ মেৰুৰ পৰা দক্ষিণ মেৰুলৈ কল্পিত অর্ধবৃত্ত। এই ৰেখাবোৰে পৃথিৱী পূব-পশ্চিম ভাগত বিভক্ত কৰে আৰু সময় গণনাৰ ক্ষেত্ৰত অতি গুৰুত্বপূর্ণ।
৩. অক্ষৰেখা আৰু দ্রাঘিমাৰেখাৰ মাজৰ পাৰ্থক্য লিখা।
উত্তৰ: দিশ অক্ষৰেখা দ্রাঘিমাৰেখা
দিশ পূব-পশ্চিম উত্তৰ-দক্ষিণ
সংখ্যা ১৮১ (০°–৯০°N/S) ৩৬০ (০°–১৮০°E/W)
উদ্দেশ্য অক্ষাংশ নির্ণয় দ্রাঘিমাংশ আৰু সময় গণনা
অনুশীলনী–৫
(ক) 'NASA'ৰ সম্পূৰ্ণ ৰূপটো কি?
উত্তৰ: NASA = National Aeronautics and Space Administration।
(খ) সূৰ্যই কাৰ চাৰিওফালে পৰিভ্ৰমণ কৰে?
উত্তৰ: সূৰ্যই নিজ কক্ষপথেৰে হাতীপটি তাৰকাৰাজ্য (Milky Way Galaxy) ৰ কেন্দ্ৰৰ চাৰিওফালে পৰিভ্ৰমণ কৰে।
(গ) পৃথিৱীক নিজ মেৰুদণ্ডত এপাক ঘূৰিবলৈ কিমান সময় লাগে?
উত্তৰ: ২৪ ঘণ্টা সময় লাগে।
(ঘ) অপসূৰ আৰু অনুসুৰ কাক বোলে?
উত্তৰ: পৃথিৱী সূৰ্যৰ পৰা আটাইতকৈ দূৰত্বত থকা অৱস্থাটো অপসূৰ আৰু আটাইতকৈ ওচৰৰ অৱস্থাটো অনুসুৰ বুলি কোৱা হয়।
(ঙ) পৃথিৱীয়ে সূৰ্যৰ চাৰিওফালে এপাক ঘূৰিবলৈ কিমান সময় লাগে?
উত্তৰ: ৩৬৫ দিন ৬ ঘণ্টা সময় লাগে।
২. আহ্নিক গতি কাক বোলে। ইয়াৰ দুটা ফলাফল লিখা।
উত্তৰ: পৃথিৱী নিজ মেৰুদণ্ডত ঘূৰা গতিক আহ্নিক গতি বোলে।
ফলাফলঃ
১. দিন-ৰাতিৰ সৃষ্টি হয়।
২. সময় গণনা সম্ভৱ হয়।
৩. বার্ষিক গতি কাক বোলে? ইয়াৰ দুটা ফলাফল লিখা।
উত্তৰ: পৃথিৱী সূৰ্যৰ চাৰিওফালে পৰিভ্ৰমণ কৰা গতিক বার্ষিক গতি বোলে।
ফলাফলঃ
১. ঋতু পৰিবৰ্তন ঘটে।
২. দিন-ৰাতিৰ দৈৰ্ঘ্য সলনি হয়।
৪. পৃথিৱীৰ দুটা ভিন্ন অঞ্চলত কিয় একে সময়তে দিন-ৰাতি নহয়?
উত্তৰ: পৃথিৱী নিজ অক্ষে ঘূৰা বাবে একেটা সময়ত পৃথিৱীৰ এটা অঞ্চল সূৰ্যৰ পোহৰ পায় আৰু আনটো অন্ধকাৰত থাকে, এই কাৰণে পৃথিৱীৰ দুটা ভিন্ন অঞ্চলত একে সময়ত দিন-ৰাতি নহয়।
পাঠ ১
সৌৰজগতত আমাৰ পৃথিৱী
১) সৌৰজগত বুলিলে কি বুজা ?
উত্তৰঃ সূৰ্যক কেন্দ্ৰ কৰি পৃথিৱীৰ সৈতে অন্য, গ্ৰহ, উপগ্ৰহ, ধুমকেতু, উল্কা আৰু গ্ৰহাণুপুঞ্জক লৈ সৃষ্টি হোৱা সূৰ্যৰ পৰিয়ালটোকে সৌৰজগত বোলে।
(খ) সূৰ্যৰ পৰা দূৰত্ব অনুসৰি একাদিক্ৰমে গ্ৰহবোৰৰ নাম লিখা।
উত্তৰঃ বুধ,শুক্ৰ,পৃথিৱী,মঙ্গল,বৃহস্পতি,শনি,ইউৰেনাচ আৰু নেপচুন।
(গ) সূৰ্য কি? সূৰ্যৰ বিষয়ে চমুকৈ লিখা।
উত্তৰঃ সূৰ্য এটা উত্তপ্ত নক্ষত্ৰ। সূৰ্যৰ ওপৰিভাগৰ উত্তাপ প্ৰায় ৬০০০ ডিগ্ৰী চেলচিয়াছ।সূৰ্যৰ আনুমানিক বয়স ৬০০ কোটি বছৰ বুলি বিজ্ঞানীসকলে ঠাৱৰ কৰিছে। সূৰ্য শক্তিৰ উৎস আৰু ইয়াৰ বাবেই পৃথিৱীত জীৱৰ অস্তিত্ব ৰক্ষা পৰিছে। পৃথিৱীত হোৱা দিন ৰাতি, ঋতু পৰিবৰ্তন, বতৰৰ সাল সলনি এই সকলোবোৰৰ কাৰণ সূৰ্য।
২) উত্তৰ দিয়া-
(ক) নিজৰ পোহৰ থকা তৰাবোৰক কি বুলি
কোৱা হয়?
উত্তৰঃ নক্ষত্ৰ।
(খ) ৰাতিৰ আকাশত গ্ৰহবোৰক কিহে পোহৰাই ৰাখে?
উত্তৰঃ নক্ষত্ৰ ।
(গ)
আমি তাপ আৰু পোহৰ পোৱা নক্ষত্ৰটোৰ নাম কি ?
উত্তৰঃ সূৰ্য।
(ঘ) ৰাতিৰ আকাশত তীব্ৰভাৱে গতি কৰি ধ্বংস হোৱা উজ্জ্বল পিণ্ডবোৰক কি বুলি জনা যায়?
উত্তৰঃ উল্কাপিণ্ড।
(৩) পাঠৰ
চিত্ৰ-থকা সৌৰজগতৰ চিত্ৰখন পযৱেক্ষণ কৰি তলৰ প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ লিখা-
 |
| আমাৰ সৌৰজগত |
(ক) সৌৰজগতৰ আটাইতকৈ দূৰত থকা গ্ৰহটোৰ নাম কি ?
উত্তৰঃ নেপচুন।
(খ) ইউৰেনাচ গ্ৰহটো কোন দুটা গ্ৰহৰ মাজত অৱস্থিত?
উত্তৰঃ শনি আৰু নেপচুন।
(গ) সূৰ্যৰ পৰা পৃথিৱীৰ অৱস্থান কেই নম্বৰ স্থানত?
উত্তৰঃ তৃতীয়।
(ঘ)সৌৰজগতৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ গ্ৰহটোৰ নাম কি?
উত্তৰঃ বৃহস্পতি।
(ঙ) গ্ৰহাণুপুঞ্জবোৰ কোন গ্ৰহৰ মাজত দেখা যায়?
উত্তৰঃ মঙ্গল আৰু বৃহস্পতি।
(৪) শুদ্ধ
উত্তৰটো লিখা-
(ক) পৃথিৱীৰ যমজ বুলি কোনটো গ্ৰহক কোৱা হয় ?
(১) বুধ
(২) শুক্ৰ
(৩) মঙ্গল
(৪) শনি
উত্তৰঃ (২) শুক্ৰ।
(খ) সৌৰজগতত অস্থায়ীভাৱে ভুমুকি মৰা
উজ্জ্বল বাষ্পপিণ্ডবোৰ হল-
(১)ধুমকেতু
(২)গ্ৰহাণুপুঞ্জ
(৩)উপগ্ৰহ
(৪)নক্ষত্ৰ
উত্তৰঃ (১) ধুমকেতু।
Last Update by Dipawali Bora (02.05.2022)
Check by - Mukesh Borah
-------------------------------
বেলেগ ধৰণৰ প্ৰশ্ন উত্তৰ পাবলৈ এই লিংক টোত ক্লিক কৰক
Click Here Might Learn
-------------------------------
Post Id: DABP000776
