পাঠ-৯
পৰিৱেশ প্ৰদূষণ
👉Click Here YouTube Video
👉Text Books PDF
👉MCQ Answer
১। উত্তৰ লিখা
(ক) পৰিৱেশ প্ৰদূষণ মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ পৰিৱেশ প্ৰদূষণ মানে হৈছে প্ৰাকৃতিক পৰিবেশ ময়লা-অপদ্ৰব্য, ধোঁৱা, বিষাক্ত বস্তু বা আন অপকাৰী পদাৰ্থে দুষিত হোৱাটো। ই মানুহ, জন্তু আৰু গছ-গছনিত বেয়া প্ৰভাৱ পেলায়।
(খ) প্ৰদূষণ কেই প্ৰকাৰৰ আৰু কি কি?
উত্তৰঃ প্ৰদূষণৰ প্ৰকাৰ আৰু তাত অন্তৰ্ভুক্ত বিষয়সমূহ
প্ৰদূষণ মূলত পাঁচ প্ৰকাৰৰ হয়ঃ
1️⃣ বায়ু প্ৰদূষণ (Air Pollution)
- গাড়ীৰ ধোঁৱা, কল-কাৰখানাৰ ধোঁৱা
- ধূলি, ধোঁৱা আৰু বিষাক্ত গেছ (যেনে: কাৰ্বন মন’অক্সাইড, সালফাৰ ডাইঅক্সাইড)
- ধূমপান আৰু জ্বলোৱা পদাৰ্থৰ ধোঁৱা
2️⃣ জল প্ৰদূষণ (Water Pollution)
- নৰ্দমাৰ পানী, কল-কাৰখানাৰ বর্জ্য
- প্লাষ্টিক, কিটনাশক আৰু তেলৰে পানী নষ্ট হোৱাটো
- নদী-সাগৰত আবর্জনা আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থ পেলোৱা
3️⃣ মাটিৰ প্ৰদূষণ (Soil Pollution)
- অধিক কীটনাশক আৰু ৰাসায়নিক ব্যৱহাৰ
- প্লাষ্টিক, ধাতুৰ টুকুৰা, ইলেক্ট্ৰনিক বর্জ্য
- কল-কাৰখানাৰ বিষাক্ত পদাৰ্থ মাটিত পেলোৱা
4️⃣ ধ্বনি প্ৰদূষণ (Noise Pollution)
- গাড়ীৰ হৰ্ণ, কল-কাৰখানাৰ শব্দ
- উচ্চস্বৰত মাইক, বাজা আৰু সাউণ্ড সিষ্টেম
- বিমান আৰু বিভিন্ন মেচিনৰ শব্দ
5️⃣ আলো প্ৰদূষণ (Light Pollution)
- অতিৰিক্ত কৃত্ৰিম পোহৰে আকাশ অন্ধকাৰ কৰা
- বাহিৰৰ অধিক উজ্জ্বল আলো যিয়ে জীৱ-জন্তুৰ ওপৰত বেয়া প্ৰভাৱ পেলায়
- নিশা অধিক আলো থাকিলেহে টোপনিৰ সমস্যা হয়
(গ) বায়ু প্ৰদূষণৰ দুটা কাৰণ লিখা।
উত্তৰঃ বায়ু প্ৰদূষণৰ দুটা কাৰণ:
1️⃣ গাড়ী আৰু কল-কাৰখানাৰ ধোঁৱা – গাড়ী আৰু কল-কাৰখানাৰ পৰা ওলোৱা ধোঁৱাত বিষাক্ত গেছ থাকে, যিয়ে বায়ুক নোংৰা কৰে।
2️⃣ জ্বলোৱা পদাৰ্থ (কুইলা, কাঠ, প্লাষ্টিক) – কুইলা, কাঠ, প্লাষ্টিক বা অন্য পদাৰ্থ জ্বলোৱাৰ ফলত ধোঁৱা আৰু বিষাক্ত গেছ ওলাই বায়ু প্ৰদূষণ কৰে।
(ঘ) পানী প্রদূষণে কি কি দিশত প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে যিকোনো দুটা দিশ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ পানী প্ৰদূষণে প্ৰভাৱ পেলাব পৰা দুটা দিশ:
1️⃣ মানুহৰ স্বাস্থ্য – প্ৰদূষিত পানী খালে নানা ৰোগ (যেনে: ডায়াৰিয়া, কলেৰা, টাইফয়েড) হ’ব পাৰে।
2️⃣ জীৱ-জন্তু আৰু উদ্ভিদ – নদী, হ্ৰদ বা সাগৰত প্ৰদূষিত পানী মিশ্ৰিত হ’লে মাছ আৰু জলজ জীৱ-জন্তুৰ মৃত্যু হ’ব পাৰে, লগতে উদ্ভিদৰ বৃদ্ধিতো বাধা দিব পাৰে।
(ঙ) মাটি প্ৰদূষণৰ দুটা কাৰণ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ মাটি প্ৰদূষণৰ দুটা কাৰণ:
1️⃣ প্লাষ্টিক আৰু অন্যান্য অপদ্ৰব্য পেলোৱা – প্লাষ্টিক, ধাতুৰ টুকুৰা, আৰু অন্যান্য অজিৰ্ণ হোৱা বস্তু মাটিত পেলালে মাটি প্ৰদূষিত হয়।
2️⃣ অধিক কীটনাশক আৰু ৰাসায়নিক ব্যৱহাৰ – খেতি-বাতিত অধিক পৰিমাণে কীটনাশক আৰু ৰাসায়নিক ব্যৱহাৰ কৰিলে মাটিৰ গুণ নষ্ট হয় আৰু ই উৰ্বৰতা হেৰুৱায়।
(চ) পৰিৱেশত শব্দ প্ৰদূষণ কেনেদৰে সৃষ্টি হয়?
উত্তৰঃ শব্দ প্ৰদূষণ সেই অৱস্থাত হয় যেতিয়া অতিৰিক্ত আৰু অবাঞ্ছিত শব্দ পৰিৱেশত বিয়পি পৰে আৰু মানুহৰ স্বাস্থ্য, জন্তু-জানৱৰ আৰু প্ৰাকৃতিক পৰিবেশত বেয়া প্ৰভাৱ পেলায়।
শব্দ প্ৰদূষণ সৃষ্টি হোৱাৰ কাৰণসমূহ:
1️⃣ গাড়ীৰ হৰ্ণ আৰু যান-বাহনৰ শব্দ – ৰাস্তা-ঘাটত গাড়ী, বাছ, ট্ৰাক আদিৰ হৰ্ণৰ অতিমাত্ৰা ব্যৱহাৰ শব্দ প্ৰদূষণ সৃষ্টি কৰে।
2️⃣ কল-কাৰখানাৰ মেচিনৰ শব্দ – কল-কাৰখানাত চলা বৃহৎ মেচিন, জেনাৰেটৰ, আৰু অন্যান্য যন্ত্ৰৰ শব্দে পৰিবেশত শব্দ প্ৰদূষণ কৰে।
3️⃣ উচ্চস্বৰত মাইক আৰু সাউণ্ড সিষ্টেম – বিয়া, মেলা, পূজা-পাৰ্বণ বা অনুষ্ঠানত উচ্চস্বৰত মাইক আৰু সাউণ্ড সিষ্টেম ব্যৱহাৰ কৰিলে ই শব্দ প্ৰদূষণৰ সৃষ্টি কৰে।
২। খালী ঠাই পূৰ কৰা
(ক) পৰিৱেশ প্ৰদূষিত কৰা পদাৰ্থবোৰক প্ৰদূষক বুলি কোৱা হয়। কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড গেছৰ পৰিমাণ বাঢ়ি যায়।
(খ) ইন্ধন জ্বলালে বায়ুমণ্ডলত বিষাক্ত গেছ উৎপন্ন হয়।
(গ) কৃষি কাৰ্যত ৰাসায়নিক সাৰৰ সলনি জৈৱিক সাৰ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে।
(ঘ) শব্দ প্ৰদূষণৰ ফলত মানুহৰ শ্ৰৱণ শক্তি কমি যাব পাৰে।
(ঙ) পৰিৱেশৰ সকলোবোৰ উপাদান সংৰক্ষণ কৰি ৰখা আমাৰ সকলোৰে দায়িত্ব।
৩।তলৰ বাক্যবোৰ শুদ্ধকৈ লিখা—
(ক) যান-বাহনৰপৰা নিৰ্গত হোৱা ধোঁৱাই বায়ু প্ৰদূষিত নকৰে।
উত্তৰঃ যান-বাহনৰ পৰা নিৰ্গত হোৱা ধোঁৱাই বায়ু প্ৰদূষিত কৰে।
(খ) উদ্যোগৰ ওচৰে পাজৰে গছপুলি ৰোপণ কৰিব নালাগে।
উত্তৰঃ উদ্যোগৰ ওচৰে পাজৰে গছপুলি ৰোপণ কৰিব লাগে।
(গ) সৌৰশক্তিৰ পৰিৱৰ্তে কয়লা, পেট্ৰ'ল আদি ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে।
উত্তৰঃ সৌৰশক্তিৰ পৰিৱৰ্তে কয়লা, পেট্ৰ'ল আদি ইন্ধন হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিব নালাগে।
(ঘ) পুনৰাৱৰ্তন প্ৰক্ৰিয়াৰে পৰিৱেশ প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব নোৱাৰি।
উত্তৰঃ পুনৰাৱৰ্তন প্ৰক্ৰিয়াৰে পৰিৱেশ প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব পাৰি।
(ঙ) বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰিব নালাগে।
উত্তৰঃ বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰিব লাগে।
৪। বায়ু প্ৰদূষণ ৰোধ কৰাৰ বাবে ল'ব পৰা দুটা ব্যৱস্থা উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ বায়ু প্ৰদূষণ ৰোধ কৰাৰ বাবে ল'ব পৰা দুটা ব্যৱস্থা:
1️⃣ অধিক গছ ৰোপণ কৰা – গছপুলিয়ে বায়ুৰ পৰা কাৰ্বন ডাইঅক্সাইড শোষণ কৰি পৰিবেশ সুস্থ কৰি ৰাখে।
2️⃣ পৰিষ্কাৰ আৰু নবীকৰণযোগ্য শক্তি ব্যৱহাৰ কৰা – সৌৰশক্তি, বতাহশক্তি আৰু বিদ্যুতীয় বাহন ব্যৱহাৰ কৰিলে ধোঁৱা আৰু বিষাক্ত গেছৰ নিৰ্গমন কমিব।
৫। পানী প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব পৰা যিকোনো তিনিটা ব্যৱস্থা উল্লেখ কৰা ।
উত্তৰঃপানী প্ৰদূষণ ৰোধ কৰাৰ বাবে তিনিটা ব্যৱস্থা:
1️⃣ আবর্জনা আৰু ৰাসায়নিক পদাৰ্থ পানীত নেপেলোৱা – প্লাষ্টিক, কীটনাশক, আৰু কল-কাৰখানাৰ বর্জ্য পানীত পেলালে পানী প্ৰদূষিত হয়, গতিকে সেইবোৰ নিৰ্দিষ্ট ঠাইত নিক্ষেপ কৰিব লাগে।
2️⃣ বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ আৰু ব্যৱহাৰ কৰা – বৰষুণৰ পানী সংৰক্ষণ কৰি পৰিষ্কাৰ পানীৰ যোগান ধৰিব পাৰি, যিয়ে পানীৰ অপচয় কমাব আৰু প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব।
3️⃣ নদী-নালা আৰু পুখুৰী পৰিষ্কাৰ কৰি ৰখা – পানীৰ উৎসবোৰ নিয়মিত পৰিষ্কাৰ কৰিলে প্ৰদূষণ কমি যায় আৰু পানী সুস্থ থাকে।
৬। মাটি প্ৰদূষণ কেনেদৰে ৰোধ কৰিব পাৰি লিখা।
উত্তৰঃ মাটি প্ৰদূষণ ৰোধ কৰাৰ উপায়:
1️⃣ প্লাষ্টিক আৰু অপদ্ৰব্য মাটিত নেপেলোৱা – প্লাষ্টিক, ধাতুৰ টুকুৰা আৰু ইলেক্ট্ৰনিক বর্জ্য মাটিত পেলালে ই নষ্ট নহয়, যিয়ে মাটি প্ৰদূষিত কৰে। গতিকে এইবোৰ পুনৰ ব্যৱহাৰ বা পুনৰাৱৰ্তন কৰিব লাগে।
2️⃣ জৈৱিক সাৰ আৰু প্ৰাকৃতিক কীটনাশক ব্যৱহাৰ কৰা – অধিক ৰাসায়নিক সাৰ আৰু কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰে মাটিৰ উৰ্বৰতা নষ্ট কৰে। গতিকে গাবৰু সাৰ, কেঁচু সাৰ আদি প্ৰাকৃতিক উপায় ব্যৱহাৰ কৰা উচিত।
3️⃣ নিয়মিত বন সংৰক্ষণ কৰা – বননি ধ্বংস হ’লে মাটিৰ ক্ষয় হয় আৰু মাটি প্ৰদূষণ বৃদ্ধি পায়। গতিকে অধিক গছ ৰোপণ কৰি বন সংৰক্ষণ কৰিব লাগে।
4️⃣ কল-কাৰখানাৰ বিষাক্ত বর্জ্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰা – কল-কাৰখানাৰ ৰাসায়নিক বর্জ্য মাটিত পেলালে মাটিৰ গুণ নষ্ট হয়, গতিকে সেইবোৰ সঠিকভাবে নিৰ্মূল কৰিব লাগে।
5️⃣ পুনৰাৱৰ্তনযোগ্য বস্তু ব্যৱহাৰ কৰা – কাগজ, প্লাষ্টিক, আৰু আন ধাতৱ পদাৰ্থ পুনৰ ব্যৱহাৰ কৰিলে মাটিত অপদ্ৰব্য কম পৰি মাটি প্ৰদূষণ ৰোধ কৰিব পাৰি।
৭। শব্দ প্ৰদূষণৰ ফলত কি কি সমস্যাৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে?
উত্তৰঃ শব্দ প্ৰদূষণৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা সমস্যাসমূহ:
1️⃣ শ্ৰৱণ শক্তি কমি যোৱা – অত্যাধিক শব্দৰ কাৰণে কাণৰ সমস্যা সৃষ্টি হয় আৰু দীৰ্ঘদিন থাকিলে শ্ৰৱণ শক্তি কমি যাব পাৰে।
2️⃣ মূৰফুটনি আৰু মানসিক চাপ – উচ্চ শব্দে মানুহৰ টোপনিৰ ব্যাঘাত ঘটায়, যাৰ ফলত মানসিক চাপ, দুশ্চিন্তা আৰু মূৰফুটনিৰ সমস্যা দেখা দিব পাৰে।
3️⃣ হৃদৰোগৰ সমস্যাৰ সৃষ্টি – অতিমাত্ৰা শব্দৰ প্ৰভাৱত ৰক্তচাপ বৃদ্ধি পায়, যিয়ে হৃদৰোগৰ আশংকা বৃদ্ধি কৰে।
4️⃣ শিশু আৰু ছাত্র-ছাত্রীৰ পঢ়াশুনিত অসুবিধা – অধিক শব্দৰ পৰিৱেশত মনোযোগ কেন্দ্ৰীভূত নোহোৱাৰ বাবে পঢ়াশুনিত সমস্যা হয়।
5️⃣ জন্তু-জানৱৰৰ ওপৰত বেয়া প্ৰভাৱ – উচ্চ শব্দৰ ফলত চৰাই আৰু অন্য জন্তু-জানৱৰ ভয় খায়, অভ্যাস বদলায় আৰু কেতিয়াবা প্ৰজনন প্ৰক্ৰিয়াতো ব্যাঘাত ঘটে।
ANSWER AND EDIT BY : KRISHNA SAIKIA
