Chapter 2 -

Organism and Biodiversity (জীৱ আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্য)


অনুশীলনী 1. শুদ্ধ উত্তৰৰ গোলটো সম্পূৰ্ণকৈ পূৰ কৰা
(i) উদ্ভিদৰ তলৰ কোনটো প্রক্রিয়াত পখিলাই উদ্ভিদক সহায় কৰে? (a) অভিযোজন (b) খাদ্য প্রস্তুতকৰণ (c) প্রজনন (d) শ্বাস-প্রশ্বাস
উত্তৰঃ(c) প্রজনন
ii. ডালিম গছ এবিধ - (a) বৃক্ষ (b) গুল্ম (c) তৃণ (d) আৰোহী লতা
উত্তৰঃ (b) গুল্ম
iii তলৰ কোনবিধ জলজ উদ্ভিদ নহয়? (a) পদুম (b) খৰিকাজাঁই
(c) পুনি (d) ভেট উত্তৰঃ (c) পুনি

(iv) চৰাইৰ ডেউকা হ'ল- (a) পাখিৰ ৰূপান্তৰ (b) আগঠেঙৰ ৰূপান্তৰ
(c) পিছঠেঙৰ ৰূপান্তৰ (d) (a) আৰু (b) দুয়োটাই উত্তৰঃ (d) (a) আৰু (b) দুয়োটাই

(v) ঠাণ্ডা ঠাইত থকা জন্তুবোৰৰ দেহত দীঘল নোমৰ কাৰ্য কি? (a) ই দেহক তাপৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে। (b) ই দেহক বৰষুণৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে। (c) ই দেহক শীতৰ প্রকোপৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে। (d) ই দেহক আঘাতৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে। উত্তৰঃ (c) ই দেহক শীতৰ প্রকোপৰ পৰা সুৰক্ষা দিয়ে।

2. খালী ঠাই পূৰ কৰা। (i) বীজপত্র_____ ৰ ভিতৰত থাকে।
উত্তৰঃ বীজৰ
(ii) জালৰ দৰে সিৰাবিন্যাস _________ উদ্ভিদৰ চৰিত্ৰ।
উত্তৰঃ দ্বিবীজপত্ৰী
(iii) উটৰ কুঁজটোত ______ জমা হৈ থাকে।
উত্তৰঃ চর্বি 
(iv) পৰ্বতীয়া অঞ্চলৰ গছৰ আকৃতি________ ৰ দৰে।
উত্তৰঃ শংকু
(v) ফোপোলা হাড় _________ৰ এক চৰিত্ৰ।
উত্তৰঃ চৰাইৰ
    
৩. চুটি উত্তৰ লিখা:
i. আবাসস্থল কাক বোলে?
উত্তৰ: আবাসস্থল ক'লে সেই পৰিবেশ বা ঠাইটো বুজায় য'ত এটা জীৱ প্ৰাকৃতিকভাৱে বাস কৰে, খাদ্য লাভ কৰে, সন্ততি উৎপাদন কৰে আৰু জীৱন কটাই।

উদাহৰণস্বৰূপে:

  • জলজ প্ৰাণীৰ বাবে পানী (যেনে মাছৰ আবাসস্থল হৈছে নদী বা পুখুৰী)।

  • বাঘৰ বাবে জংঘল।

  • উটৰ বাবে মৰুভূমি।

(ii) জৈৱ বৈচিত্র্য মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ জৈৱ বৈচিত্র্য (Biodiversity) মানে হৈছে পৃথিৱীৰ বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদ, প্ৰাণী আৰু অণুজীৱ, সেইবোৰৰ জীৱন পদ্ধতি, পৰস্পৰৰ সম্পর্ক আৰু বাসস্থানবোৰৰ বৈচিত্র্য।

উদাহৰণ:

  • উদ্ভিদৰ বিভিন্ন প্ৰজাতি — বাঁহ, ডালিম, আম ইত্যাদি।

  • প্ৰাণীৰ বিভিন্ন প্ৰজাতি — বাঘ, হাতী, মাছ, চৰাই ইত্যাদি।

  • অণুজীৱ — ব্যাকটেৰিয়া, ফাংগাছ ইত্যাদি।

(iii) কেকটাছে মৰুভূমিত জীয়াই থাকিবলৈ কি দৰে অভিযোজন কৰে?

উত্তৰ: কেকটাছে মৰুভূমিত জীয়াই থাকিবলৈ কেইবিধ ধৰণে অভিযোজন (adaptation) কৰে, যাৰ ফলত ই শুকান আৰু গৰম পৰিবেশতো টিকে থাকে। তলত কিছুমান মুখ্য অভিযোজন দিয়া হ'ল:

🌵 কেকটাছৰ অভিযোজন পদ্ধতি:

  1. পাত কাঁইটত পৰিণত হোৱা:
    কেকটাছৰ পাত কাঁইটত পৰিণত হৈ যায় যাতে পানীৰ বাষ্পীভৱন (evaporation) কম হয়।
    ➤ এই কাঁইটবোৰে শূন্যতাত সুৰক্ষা দিবও পাৰে।

  2. ডাঁটি হ'ল সবুজ আৰু মজবুত:
    কেকটাছৰ ডাঁটিটো ফটোসিন্থেছিছ (খাদ্য প্ৰস্তুতকৰণ) কৰে আৰু ই পানী সংৰক্ষণ কৰে।
    ➤ এই ডাঁটি মোটা আৰু ৰসাল হয়।

  3. গভীৰ আৰু বিস্তৃত মূল প্ৰণালী:
    কেকটাছৰ মূল গভীৰলৈ আৰু কেতিয়াবা বহলাই যায় যাতে সৰু পৰিমাণে থকা পানীও শোষণ কৰিব পাৰে।

  4. মোমে ঢাকা গা (waxy coating):
    কেকটাছৰ গাৰ ওপৰত এক মোমেৰে ঢাকা থাকে যাতে পানী বাচি ৰাখিব পৰা যায়।

  5. দেহত পানী সংৰক্ষণ ক্ষমতা:
    কেকটাছৰ দেহত পানী জমাই ৰাখিবলৈ বিশেষ কলা (tissue) থাকে যি শুকান সময়ত ব্যৱহাৰ হয়।

(iv) জীৱৰ তিনিটা সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য লিখা।
উত্তৰঃ জীৱৰ তিনিটা সাধাৰণ বৈশিষ্ট্য তলত দিয়া হ'ল:

  1. ✅ উৎপন্ন হোৱাৰ ক্ষমতা (Reproduction):
    সকলো জীৱে নিজৰ প্ৰজাতি সংৰক্ষণৰ বাবে সন্তান উৎপন্ন কৰে।

  2. ✅ উচ্চাৰিত বিক্ৰিয়া (Response to stimuli):
    জীৱে আলো, তাপ, শব্দ, স্পৰ্শ আদি বাহ্যিক উত্তেজনাৰ প্ৰতি প্ৰতিক্ৰিয়া জনায়।

  3. ✅ বৃদ্ধি আৰু বিকাশ (Growth and development):
    সকলো জীৱই সময়ৰ সৈতে ওখ হয়, গঠনগত পৰিৱর্তন হয়, তথা দেহ গঠন উন্নত হয়।

(v) সমান্তৰাল সিৰাবিন্যাস থকা তিনিবিধ পাতৰ উদাহৰণ দিয়া।

উত্তৰ:
সমান্তৰাল সিৰাবিন্যাস (Parallel venation) থকা তিনিবিধ পাতৰ উদাহৰণ হ'ল:

  1. ✅ ধান (ধানৰ পাত)

  2. ✅ কচু (কচুৰ পাত)

  3. ✅ কল (কলৰ পাত)

(vi) জৈৱ বৈচিত্র্যৰ গুৰুত্ব লিখা।

উত্তৰ: জৈৱ বৈচিত্র্যৰ গুৰুত্ব বহুমুখী আৰু ই প্ৰাকৃতিক পৰিবেশৰ সংগতি আৰু মানুহৰ জীৱনধাৰণৰ বাবে অতি জৰুৰী। তলত কিছুমান মুখ্য গুৰুত্ব উল্লেখ কৰা হৈছে:

✅ জৈৱ বৈচিত্র্যৰ মুখ্য গুৰুত্ব:

  1. পৰিবেশৰ সংগতি ৰক্ষা কৰে:
    বিভিন্ন উদ্ভিদ, প্ৰাণী আৰু অণুজীৱৰ মাজত পৰস্পৰ নির্ভৰশীলতাৰ ফলত প্ৰাকৃতিক পৰিবেশ সজীৱ আৰু স্থিৰ থাকে।

  2. খাদ্য যোগায়:
    মানুহে উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ পৰা খাদ্য লাভ কৰে (যেনে — ধান, গাহৰি, মাছ, গাখীৰ আদি)।

  3. ঔষধৰ উৎস:
    বহু উদ্ভিদ আৰু অণুজীৱৰ পৰা ঔষধ বনোৱা হয়। উদাহৰণস্বৰূপে — তুলসী, হালধি, নিম, ভেংগা আদি।

  4. আৰ্থ-সামাজিক উন্নয়ন:
    কৃষি, বনজ সম্পদ, মাছ মাৰাৰ জৰিয়তে বহু লোকৰ জীৱিকা নিৰ্ভৰ কৰে জৈৱ বৈচিত্র্যৰ ওপৰত।

  5. জলবায়ু নিয়ন্ত্ৰণ:
    উদ্ভিদে কার্বন ডাইঅক্সাইড শোষণ কৰি বাতাস পৰিষ্কাৰ কৰি জলবায়ু নিয়ন্ত্ৰণ কৰে।

  6. সাংস্কৃতিক আৰু বৈজ্ঞানিক মূল্য:
    বিভিন্ন জনজাতি বা সমাজৰ পৰম্পৰা, ধৰ্মীয় বিশ্বাস আৰু বৈজ্ঞানিক গৱেষণাৰ ক্ষেত্ৰতো জৈৱ বৈচিত্র্যৰ বিশেষ ভূমিকা আছে।

(vii) 'চৰাই জৈৱ বৈচিত্র্যৰ এক প্রয়োজনীয় অংশ' - ব্যাখ্যা কৰা।

উত্তৰ: 'চৰাই জৈৱ বৈচিত্র্যৰ এক প্রয়োজনীয় অংশ' — এই বাক্যটোৰ অৰ্থ হৈছে যে চৰাইবোৰ প্ৰাকৃতিক পৰিবেশ আৰু জীৱবৈচিত্র্য ৰক্ষা আৰু সংগতি বজাই ৰাখিবলৈ গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে।

  1. পৰাগসংস্থানত সহায়:
    বহু চৰাই (যেনে মৌ-মাখি, হাবা চৰাই) ফুলৰ পৰা ফুললৈ পৰাগ লৈ যায়, যাৰ ফলত উদ্ভিদৰ প্ৰজনন হয়।
    ➤ এই প্ৰক্ৰিয়াই উদ্ভিদ সংখ্যা বঢ়ায় আৰু উদ্ভিদৰ জৈৱ বৈচিত্র্য সংৰক্ষণ কৰে।

  2. বীজ বিস্তাৰত সহায়ক:
    কিছুমান চৰাইয়ে ফল খাই বীজ আঁতুৰ কৰে বা দূৰলৈ লৈ যায়, যাৰ ফলত উদ্ভিদ বেলেগ ঠাইত জন্মে।
    ➤ ই উদ্ভিদৰ বিস্তাৰ ঘটায়।

  3. পোক-পতঙ্গ নিয়ন্ত্ৰণ:
    চৰাইয়ে পোক-পতঙ্গ খাই নিয়ন্ত্ৰণ কৰে, যাৰ ফলত উদ্ভিদৰ সুৰক্ষা হয়।
    ➤ এইটো কৃষিৰ বাবে সহায়ক।

  4. খাদ্য শৃংখলত ভূমিকা:
    চৰাই খাদ্য শৃংখলৰ এটা গুৰুত্বপূর্ণ কড়ি — কিছুমান চৰাই অন্য প্ৰাণীৰ খাদ্য আৰু কিছুমানে নিজে শিকার কৰে।

  5. পৰিবেশ সূচক (Environmental Indicator):
    চৰাইৰ সংখ্যা বা প্ৰজাতি পৰিবেশৰ স্বাস্থ্যৰ সূচক হিচাপে কাম কৰে।
    ➤ যেতিয়া চৰাই কমি যায়, তেতিয়া ধৰি লোৱা যায় যে পৰিবেশত গৰখোৱা হৈছে।

4. শুদ্ধ নে অশুদ্ধ লিখা।
(i) সকলোবোৰ পতংগই আমাৰ বাবে অপকাৰী।
উত্তৰ: ❌ অশুদ্ধ

(ii) চৰায়ে অৰণ্য বিস্তাৰণত সহায় কৰে।
উত্তৰঃ ✅ শুদ্ধ
(iii) পৰিৱেশৰ সকলো জীৱৰ মাজত কোনো ধৰণৰ পৰস্পৰ সম্পৰ্ক নাই।
উত্তৰ: ❌ অশুদ্ধ
(iv) জৈৱ বৈচিত্র্যৰ অৱক্ষয়ে পৰিৱেশত প্রভাৱ পেলায়।
উত্তৰঃ ✅ শুদ্ধ

(v) অতিপাত ঠাণ্ডা ঠাইত কোনো জীৱই জীয়াই থাকিব নোৱাৰে।
উত্তৰ: ❌ অশুদ্ধ

অতিৰিক্ত প্ৰশ্নোত্তৰ (Additional):

১. ঠাই বৈচিত্ৰ্য কিয় গুৰুত্বপূর্ণ?
উত্তৰ: ঠাই বৈচিত্ৰ্য উদ্ভিদ-পশু-পক্ষীৰ বিভিন্নতা, জীৱ-বৈচিত্র্য সংৰক্ষণ আৰু পৰিৱেশৰ সুৰক্ষাৰ বাবে অত্যন্ত গুৰুত্বপূর্ণ।

২. উদ্ভিদৰ গঠন কিহৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে?
উত্তৰ: উদ্ভিদৰ গঠন পৰিৱেশ, জলবায়ু, মৃত্তিকা, আৰু পানী উপলব্ধতাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।

৩. খৰিকাজাইৰ দ্বাৰা উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীৰ কি ক্ষতি হয়?
উত্তৰ: খৰিকাজাই উদ্ভিদ খাই ক্ষতি কৰে আৰু কৃষিক্ষেত্ৰৰ ক্ষতিসাধন কৰে।

৪. কাষৰীয়া পৰিবেশ আৰু পৰ্বতৰ পৰিবেশৰ মাজত কি পাৰ্থক্য আছে?
উত্তৰ: কাষৰীয়া পৰিবেশত আর্দ্ৰতা আৰু গৰম বেছি পোৱা যায়; পৰ্বতৰ পৰিবেশ ঠাণ্ডা আৰু সেউজীয়া গছ-গছনিৰে পৰিপূৰ্ণ।




OLD

Chapter - 2

Components of Food

    👉Text Book PDF
    👉MCQ Online Exam
    👉MCQs Answer


Exercises (অনুশীলনী)


1. Name the major nutrients in our food

Ans. The main nutrients in our diet are carbohydrates, proteins, lubricants, vitamins and mineral salts.

2. Name the following: (a) The nutrients which mainly give energy to our body.

Ans. The main nutrients that provide energy to our body are carbohydrates and lubricants. (b) The nutrients that are needed for the growth and maintenance of our body.

Ans. The nutrients required for the growth and reconstruction of our body are proteins and mineral salts. (c) A vitamin required for maintaining good eyesight.

Ans. Vitamin A is one of the vitamins needed to maintain good eyesight. 


(d) Ammeral that is required for keeping our bones healthy.

Ans. The mineral required to keep bones healthy is calcium.

3. Name two foods each rich in (a) Fats

Ans. China nuts and malai. (b) Starch

Ans. Potatoes and bananas. (c) Dietary fibre

Ans. Potatoes and fresh fruits. (d) Protein

Ans. Milk and eggs.
4. Tick (✔) the statements that are correct. (a) By eating rice alone, we can fulfil nutritional requirement of our body. ( )

Ans: (✖) (b) Deficiency diseases can be prevented by eating a balanced diet. ( )

Ans: (✔) (c) Balanced diet for the body should contain a variety of food items. ( )

Ans: (✔) (d) Meat alone is sufficient to provide all nutrients to the body. ( )

Ans: (🗙)
5. Fill in the blanks. (a) -------------- is caused by deficiency of Vitamin D.

Ans. ricket. (b) Deficiency of -------------- causes a disease known as beri-beri.

Ans. Vitamin B. (c) Deficiency of Vitamin C causes a disease known as -------------.

Ans. scurvy. (d) Night blindness is caused due to deficiency of ------------- in our food.

Ans. Vitamin A.





Answer By : Sourabh Bora

Check by- Mukesh Borah