প্ৰাচীন ভাৰতীয় চিন্তা | BA 1st Semester Philosophy Chapter 4 Question Answer | পুৰাণ পাঠটোৰ উত্তৰ | NEP-2023

পুৰাণ


► অতি চমু প্রশ্নোত্তৰ :

১। পুৰাণসমূহ কি ভাষাত ৰচিত?

উত্তৰঃ পুৰাণসমূহ সংস্কৃত ভাষাত ৰচিত।


২। পুৰাণ কি?

উত্তৰঃ 'পুৰাণ' শব্দটোৰ অৰ্থ হ'ল আদিম আখ্যান বা পুৰণি কাহিনী- "পুৰাণম্ আখ্যানম্” বা “যস্ম্যাৎ পুৰা হি অনতি ইদং পুৰাণম্”।


৩। কূর্ম পুৰাণত কিমানজন ব্যাস জন্ম গ্রহণ কৰিছে কি বুলি কোৱা হৈছে?

উত্তৰঃ কুৰ্ম পুৰাণত কোৱা হৈছে, এতিয়ালৈকে আঠাইশজন ব্যাসে জন্ম গ্রহণ কৰিছে আৰু শেষৰজনৰ নাম কৃষ্ণ দ্বৈপায়ন।


৪। অথর্ববেদৰ মতে কিহৰপৰা যজুর্বেদ, ঋক্, সাম, ছন্দ আৰু পুৰাণৰ সৃষ্টি হৈছে?

উত্তৰ: অথর্ববেদৰ মতে যজ্ঞৰ উচ্ছিষ্টৰপৰা যজুর্বেদৰ লগতে ঋক্, সাম, ছন্দ আৰু পুৰাণৰ সৃষ্টি হৈছে।


► চমু প্রশ্নোত্তৰ :


১। পুৰাণসমূহ কি?

উত্তৰ: পুৰাণসমূহ সংস্কৃত ভাষাত ৰচনা কৰা হৈছে। ইয়াক পঞ্চমবেদ বুলিও কোৱা হয়। 'পুৰাণ' শব্দৰ অৰ্থ হৈছে আদিম আখ্যান বা পুৰণি কাহিনী- "পুৰণাম আখ্যানাম" বা "যাস্যত পুৰা হী অনাতি ইদম পুৰাণ"। এই শ্ৰেণীৰ কবিতাক সম্ভৱতঃ পুৰাণ বুলি কোৱা হৈছে কাৰণ ইয়াৰ প্ৰাচীন আখ্যানমূলক গ্ৰন্থসমূহ নিৰুক্তক যস্কৰ মতে, "যি প্ৰাচীন কিন্তু নতুন সেয়াই পুৰাণ" "। পদ্ম পুৰাণৰ মতে, “যি প্ৰাচীনতা কামনা কৰে তেওঁক পুৰাণ বোলা হয়। মতে ব্ৰহ্ম পুৰাণত, "এইটো প্ৰাচীন কালত ঘটিছিল, সেইটোৱেই হৈছে পুৰাণ।"


২। পুৰাণৰ উৎপত্তি কিদৰে হয়?

উত্তৰ: পুৰাণৰ উৎপত্তি আজিলৈকে নিশ্চিতভাৱে প্ৰমাণ কৰিব পৰা নাযায়। এই বিষয়ে বিভিন্ন আখ্যান আৰু বিশ্বাস আছে। বায়ু পুৰাণ, ব্ৰহ্মণ্ড পুৰাণ, বিষ্ণু পুৰাণ, মৎস্য পুৰাণ, কুৰ্মা পুৰাণ, অথৰ্ববেদ আদিত পুৰাণৰ বৰ্ণনা পোৱা যায়।

বহু পুৰাণৰ মতে পুৰাণ ব্ৰহ্মাৰ বাক্য। মৎস্য পুৰাণৰ মতে প্ৰাচীন কালত বিপুলায়তন নামৰ এটা পুৰাণহে আছিল। কিন্তু কালক্ৰমত মানুহৰ বাবে বুজিবলৈ কঠিন হৈ পৰিল, সেয়েহে ভগৱানে নিজেই ব্যাস ৰূপ ধাৰণ কৰি যুগৰ প্ৰয়োজন অনুসৰি সাৰাংশ কৰি আঠাইশটা পুৰাণ ৰচনা কৰিলে।


৩। বেদ কি?

উত্তৰঃ বেদ হৈছে হিন্দু ধৰ্মৰ অতি প্ৰাচীন আৰু পূজনীয় শাস্ত্ৰ, বৈদিক জ্ঞান আৰু দৰ্শনৰ ভেটি গঢ় লৈ উঠিছে। ইহঁতক ঐশ্বৰিক প্ৰকাশ (শ্ৰুতি অৰ্থ "যি শুনা যায়") বুলি গণ্য কৰা হয় আৰু সংস্কৃত ভাষাত ৰচনা কৰা হয়। বেদ মূলতঃ ধৰ্মীয় গ্ৰন্থ য'ত ব্যক্তিক তেওঁলোকৰ আধ্যাত্মিক, নৈতিক আৰু সমাজৰ কৰ্তব্যত পথ প্ৰদৰ্শনৰ উদ্দেশ্যে গীত, প্ৰাৰ্থনা, আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু দাৰ্শনিক শিক্ষা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে।

বেদৰ মূল দিশসমূহঃ

ঐতিহাসিক প্ৰসংগ:

প্ৰাচীন ভাৰতৰ বেদ যুগত খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ১৫০০ৰ পৰা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ৫০০ চনৰ ভিতৰত বেদ ৰচনা কৰা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। মানৱ ইতিহাসৰ আটাইতকৈ পুৰণি গ্ৰন্থসমূহৰ ভিতৰত অন্যতম, লিখাৰ আগতে শতিকাজুৰি মৌখিকভাৱে প্ৰেৰণ কৰা হৈছে।

বেদৰ গঠন:

বেদসমূহ চাৰিটা মূল সংকলনত বিভক্ত, প্ৰত্যেকেই ধৰ্মীয় আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু আধ্যাত্মিক অনুশীলনত এক সুকীয়া উদ্দেশ্য সাধন কৰে:

ঋগবেদঃ চাৰিখন বেদৰ ভিতৰত আটাইতকৈ পুৰণি ঋগবেদ হৈছে অগ্নি (অগ্নি), ইন্দ্ৰ (বৰষুণ আৰু যুদ্ধৰ দেৱতা), আৰু সোম (পবিত্ৰ পানীয়) আদি বিভিন্ন দেৱতাক উৎসৰ্গিত গীত (সূক্ত) সংকলন। ইয়াত ১০০০ৰো অধিক গীত আছে আৰু ইয়াত আচাৰ-অনুষ্ঠান, মহাজাগতিক শৃংখলা আৰু প্ৰকৃতি পূজাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।

সামবেদঃ এই বেদ মূলতঃ ঋগবেদৰ পৰা উদ্ভৱ হোৱা সুৰ আৰু গীতৰ সংকলন, যাৰ উদ্দেশ্য হৈছে অনুষ্ঠানৰ সময়ত গোৱা। ইয়াত বৈদিক পূজাৰ সংগীতৰ দিশটোৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হৈছে।

যজুৰ্বেদঃ এই বেদত বিভিন্ন ৰীতি-নীতি আৰু যজ্ঞ (যজ্ঞ) পৰিচালনাৰ নিৰ্দেশনা আৰু সূত্ৰ দিয়া হৈছে। ইয়াক দুটা ভাগত বিভক্ত: "ক'লা" যজুৰ্বেদ (তৈত্তিৰীয় সংহিতা) আৰু "বগা" যজুৰ্বেদ (বাজসনেয়ী সংহিতা)।

অথৰ্ববেদঃ এই বেদত স্তৱ, মন্ত্ৰ, মন্ত্ৰ, আৰু যাদুকৰী মন্ত্ৰৰে গঠিত, দৈনন্দিন জীৱনৰ স্বাস্থ্য, সমৃদ্ধি, অশুভৰ পৰা সুৰক্ষা আদি বিষয়সমূহৰ সৈতে জড়িত।

বেদৰ উপাদানসমূহঃ প্ৰতিখন বেদক আৰু চাৰিটা ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে, য'ত বৈদিক জ্ঞানৰ বিভিন্ন দিশ প্ৰতিফলিত কৰা হৈছে:

সংহিতাঃ আচাৰ-ব্যৱহাৰত ব্যৱহৃত গীত, প্ৰাৰ্থনা, মন্ত্ৰৰ সংকলন।

ব্ৰাহ্মণঃ সংহিতাত বৰ্ণিত ৰীতি-নীতি আৰু অনুষ্ঠানৰ ব্যাখ্যা কৰা গদ্য গ্ৰন্থ।

অৰণ্যক: আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু দাৰ্শনিক শিক্ষাৰ মাজত সেতু হিচাপে কাম কৰা সংক্ৰমণকালীন গ্ৰন্থ, প্ৰায়ে ধ্যান আৰু ৰহস্যবাদৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা।

উপনিষদঃ বাস্তৱৰ প্ৰকৃতি, আত্মা (আত্মান), আৰু চূড়ান্ত বাস্তৱ (ব্ৰহ্ম) সম্পৰ্কে গভীৰ আধ্যাত্মিক প্ৰশ্নৰ সন্ধান কৰা দাৰ্শনিক গ্ৰন্থ। উপনিষদ বেদান্ত দৰ্শনৰ ভেটি।

দাৰ্শনিক আৰু ধৰ্মীয় তাৎপৰ্য্য:

বেদত কেৱল আচাৰ-ব্যৱহাৰৰ নিৰ্দেশনাই নহয়, অস্তিত্ব, বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড আৰু ঈশ্বৰৰ প্ৰকৃতিৰ গভীৰ দাৰ্শনিক অন্তৰ্দৃষ্টিও সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। বেদৰ পিছৰ অংশ বিশেষকৈ উপনিষদত আধ্যাত্মিক জ্ঞান আৰু মুক্তি (মোক্ষ)ৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।

হিন্দু আচাৰ-ব্যৱহাৰ, ধৰ্মীয় অনুষ্ঠান, নৈতিক নীতি আৰু সমাজৰ নীতি-নিয়মৰ পথ প্ৰদৰ্শক বেদ কেন্দ্ৰীয়।


৪। পুৰাণৰ লক্ষণসমূহ কি কি?

উত্তৰ: ভাৰতীয় পৰম্পৰা অনুসৰি পুৰাণ পঞ্চসমূহ প্ৰতীকী। অৰ্থাৎ পুৰাণ হ’বলৈ হ’লে ইয়াৰ পাঁচটা বৈশিষ্ট্য থাকিব লাগিব। বিষ্ণু পুৰাণত উল্লেখ কৰা বৈশিষ্ট্যসমূহ বেছিভাগ পণ্ডিতেই মানি লৈছে। তাত পুৰাণৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ এনেদৰে সংজ্ঞায়িত কৰা হৈছে।

"সর্গশ্চ প্রতিসর্গশ্চ বংশো মন্বন্তৰানি চ। বংশানুচৰিতং চৈৱ পুৰাণং পঞ্চলক্ষণম্।।" অর্থাৎ (১) সর্গ (২) প্রতিসৰ্গ (৩) বংশ (৪) মন্বন্তৰ আৰু (৫) বংশানুচৰিত এই পাঁচটা বৈশিষ্ট্য পুৰাণত থাকিব লাগিব।


৫। পুৰাণৰ উদ্দেশ্য কি?

উত্তৰঃ পুৰাণৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে জীৱক মুক্তি লাভৰ পথ প্ৰদৰ্শন কৰা। এটা জীৱই লৌকিক দুখ-কষ্টৰ অন্ত পেলাবলৈ আৰু মুক্তি বা পৰিত্ৰাণ লাভ কৰিবলৈ কি কৰিব পাৰে সেই কথা আখ্যানত উপস্থাপন কৰা হৈছে। গতিকে যিকোনো এজন দেৱতাক পূজা কৰিব লাগে। বিষ্ণু পুৰাণৰ মতে বিষ্ণু; ভাগৱত পুৰাণৰ মতে কৃষ্ণ; শিৱ পুৰাণ মতে শিৱক পূজা কৰা উচিত। ইয়াত মানুহে মুক্তি লাভ কৰিবলৈ আৰু এখন সুন্দৰ সমাজৰ বাবে যোগ্যতা অৰ্জন কৰিবলৈ কেনেকৈ জীয়াই থাকিব লাগে তাৰ পৰামৰ্শ সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে। পুৰাণৰ পৰা শিক্ষণৰ আকৰ্ষণ অধিক শক্তিশালী কৰাৰ প্ৰৱণতা দেখা যায়। ইয়াত ধৰ্ম, ধন-সম্পত্তি, কাম আৰু পৰিত্ৰাণ আদি অন্তৰ্ভুক্ত। শব্দ, প্ৰতীক আৰু অভিব্যক্তি ব্যৱহাৰ কৰি তেওঁ মানুহক মুক্তিৰ আদৰ্শ অৰ্থাৎ প্ৰগতি, শান্তি, মমতা, বন্ধুত্ব, ভাতৃত্ববোধ আদি দেখুৱাবলৈ গল্প সৃষ্টি কৰে আৰু দেখুৱাইছে যে এই পৃথিৱীখনেই সকলোৰে মূল আৰু সেইবোৰ কঠিন মাধ্যমেৰে উপলব্ধ কাম। সেই অৰ্থত পুৰাণসমূহৰ লক্ষ্য হৈছে জীৱৰ উচ্চ আধ্যাত্মিক চিন্তাধাৰা বিকশিত কৰা।


৬। উপপুৰাণ কি? উপপুৰাণৰ চমু পৰিচয় দিয়া।

উত্তৰঃ মহাপুৰাণৰ বাহিৰেও আন বহুতো পুৰাণ আছে। দেৱী ভাগৱত এনে পুৰাণক উপপুৰাণ বুলি কোৱা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও আঠাইশটা উপপুৰাণ আছে। দেৱী ভাগৱত থকা পুৰাণসমূহ এনেধৰণৰ- (১) সনাতকুমাৰ (২) নৰসিংহ (৩) নৰদিয়া (৪) শিৱ (৫) দূৰ্বাসম (৬) কপিল (৭) মানৱ (৮) অৌশন (৯) বৰুণ (১০ ) কালিকা (১১) সাম্বা (১২) নন্দিকৃত (১৩) সৌৰা (১৪) পৰাশৰ (১৫) আদিত্য (১৬) মহেশ্বৰ (১৭) ভাগৱত (১৮) বশিষ্ঠ।

উল্লেখযোগ্য যে উপপুৰাণৰ প্ৰসংগত দেৱী ভাগৱতৰ তালিকাখন গৰুদ পুৰাণৰ পৰা কিছু পৃথক। শিৱ, মানৱ, আদিত্য, ভাগৱত আৰু বশিষ্ঠ পুৰাণ আদি ভাগৱত পুৰাণত ভাগৱত পুৰাণ ৰচনা কৰা হৈছে।

আনহাতে যদিও মহাপুৰাণৰ দৰে উপপুৰাণৰ সংখ্যা আঠাইশ বুলি কোৱা হয়; দৰাচলতে আন কেইবাখনো পুৰাণৰ অস্তিত্ব আছে। মহাপুৰাণ আৰু উপপুৰাণত অন্তৰ্ভুক্ত নোহোৱা কিছুমান পুৰাণ হ'ল কৌৰ্মা, আদি, মুদগাল, কল্কি, দেৱী, মহাভাগৱত, ব্ৰহ্মধৰ্ম, পৰানন্দ, পশুপতি, হৰিবংস, বৃহন্নৰদিয়া, আচাৰ্য, গণেশ, লক্ষ্মী, গৰ্গ পুৰাণ ইত্যাদি। of authentic facts and Puranas বিভিন্ন গণনাৰ অভাৱৰ বাবে সঠিক সংখ্যা নিৰ্ণয় কৰাটো কঠিন।

পণ্ডিতসকলৰ মতে উপনিষদসমূহ মহাপুৰাণৰ পিছত ৰচনা কৰা হৈছিল। গতিকে এই শ্ৰেণীৰ পুৰাণক ‘উপা’ মানে ‘তুচ্ছ’ বাবে বিশেষ মূল্য দিয়া যেন নালাগে। কিন্তু মৌলিকতা আৰু প্ৰাচীনতাৰ দিশৰ পৰা মহাপুৰাণতকৈ উপপুৰাণৰ গুৰুত্ব বেছি

গুণগত মান হীন যেন নালাগিব। এই পুৰাণসমূহত গুপ্ত ভাৰতৰ পূৰ্বৰ বিভিন্ন দিশ সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে যিবোৰ আন কোনো গ্ৰন্থত পোৱা নাযায়। কোনো কোনোৱে কয় যে এই উপপুৰাণৰ কিছুমান মহাপুৰাণতকৈ পুৰণি আৰু ইয়াত মহাপুৰাণতকৈ পুৰণি বুলি কোৱা তথ্য সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে।


৭। পুৰাণ কেতিয়া ৰচনা কৰা হৈছিল?

উত্তৰ:  পুৰাণসমূহ দীৰ্ঘ সময়ৰ ভিতৰত ৰচনা কৰা হৈছিল, ইয়াৰ ৰচনা খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ শতিকাৰ পৰা খ্ৰীষ্টীয় ষষ্ঠ শতিকাৰ ভিতৰত হোৱা বুলি বিশ্বাস কৰা হয়। কিছুমান পণ্ডিতে কয় যে কিছুমান পুৰাণৰ মূল ৰচনা হয়তো আগতে, সম্ভৱতঃ বৈদিক যুগত, কিন্তু আজি আমাৰ হাতত থকা গ্ৰন্থসমূহ গুপ্ত যুগত (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ–ষষ্ঠ শতিকা) সংকলন আৰু সম্প্ৰসাৰণ কৰা হৈছিল, যিটোক ক ভাৰতীয় সংস্কৃতি আৰু সাহিত্যৰ সোণালী যুগ।

পুৰাণৰ বিষয়ে মূল কথা:

প্ৰাথমিক উৎপত্তি:

যদিও পুৰাণৰ কিছুমান সামগ্ৰী বৈদিক যুগৰ (১৫০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব–৫০০ খ্ৰীষ্টপূৰ্ব) হ’ব পাৰে, তথাপিও এই গ্ৰন্থসমূহৰ লিখিত আৰু পদ্ধতিগত সংকলন বহু পিছৰ পৰা আৰম্ভ হৈছিল, সম্ভৱতঃ প্ৰায় ৩০০–৫০০ খ্ৰীষ্টাব্দ।

বিৱৰ্তন আৰু সংকলন:

সময়ৰ লগে লগে পুৰাণসমূহৰ বিকাশ ঘটিছিল, বিভিন্ন লেখক আৰু সম্প্ৰদায়ৰ দ্বাৰা বিভিন্ন শিতান আৰু স্তৰ সংযোজন কৰা হৈছিল। গ্ৰন্থসমূহ লিখাৰ আগতে শতিকাজুৰি মৌখিকভাৱে প্ৰচাৰিত হোৱাৰ সম্ভাৱনা আছে।

গুপ্ত যুগৰ প্ৰভাৱ:

পুৰাণ সাহিত্যৰ সমৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত গুপ্ত সাম্ৰাজ্যই (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব চতুৰ্থ–ষষ্ঠ শতিকা) গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। এই সময়ছোৱাত সেই সময়ৰ বিৱৰ্তনশীল ধৰ্মীয় আৰু সামাজিক নীতি-নিয়মবোৰ প্ৰতিফলিত কৰিবলৈ পুৰাণসমূহৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু সম্পাদনা কৰা হৈছিল।

বিষয়বস্তু আৰু উদ্দেশ্য:

পুৰাণত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ড সৃষ্টিৰ কাহিনী, দেৱ-দেৱী, ৰজা, ঋষিৰ বংশাৱলী আৰু ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞান, দৰ্শন আৰু ধৰ্মীয় পদ্ধতিৰ বৰ্ণনা আছে। ইয়াৰ উপৰিও প্ৰাচীন ভাৰতৰ সামাজিক-সাংস্কৃতিক জীৱনৰ অন্তৰ্দৃষ্টিও প্ৰদান কৰে।

আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু দৰ্শনৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব দিয়া বেদৰ বিপৰীতে পুৰাণবোৰ পৌৰাণিক কাহিনী আৰু আখ্যানেৰে চহকী হোৱাৰ বাবে সাধাৰণ মানুহৰ বাবে অধিক সুলভ হৈ পৰিছে।

প্ৰধান পুৰাণসমূহ:

১৮ টা মহাপুৰাণ (মহাপুৰাণ) আৰু অসংখ্য উপপুৰাণ (ক্ষুদ্ৰ পুৰাণ) আছে। কিছুমান সুপৰিচিত পুৰাণৰ ভিতৰত ভাগৱত পুৰাণ, বিষ্ণু পুৰাণ, শিৱ পুৰাণ, মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণ আদি অন্যতম।


৮। মহাপুৰাণৰ সংক্ষিপ্ত পৰিচয় আগবঢ়োৱা।

উত্তৰঃ মহাপুৰাণ হৈছে প্ৰাচীন হিন্দু গ্ৰন্থৰ সংকলন যিয়ে হিন্দু সাহিত্যৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অংশ হিচাপে কাম কৰে, য'ত পৌৰাণিক কাহিনী, ধৰ্ম, ইতিহাস আৰু দৰ্শনৰ এক চহকী মিশ্ৰণ উপলব্ধ। ১৮ টা মহাপুৰাণ আছে, প্ৰত্যেকৰে নিজস্ব কেন্দ্ৰবিন্দু আছে যদিও সকলোবোৰ সাধাৰণতে বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি, দেৱ, ঋষি, বীৰৰ বংশাৱলী, ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ বৰ্ণনা, ধৰ্মীয় প্ৰথা, দেৱতাৰ বিষয়ে আখ্যান আদিৰ সৈতে জড়িত।

মহাপুৰাণৰ মূল দিশসমূহঃ

সংজ্ঞা আৰু অৰ্থ:

"পুৰাণ" শব্দটো সংস্কৃত শব্দৰ পৰা আহিছে যাৰ অৰ্থ হৈছে "প্ৰাচীন" বা "পুৰণি কাহিনী"। মহাপুৰাণসমূহ হৈছে "মহাপুৰাণ" আৰু ইয়াত দেৱ-বীৰৰ পৌৰাণিক কাহিনীৰ সমান্তৰালভাৱে ধৰ্ম (ধাৰ্মিকতা), কৰ্ম (কৰ্ম), আৰু ভক্তি (ভক্তি) আদিৰ নীতিৰ ওপৰত বিস্তৃত শিক্ষা আছে।

গাঁঠনি:

প্ৰতিটো মহাপুৰাণত সাধাৰণতে পাঁচটা প্ৰাথমিক বিষয়বস্তু থাকে, যিবোৰক পঞ্চ-লক্ষন বুলি জনা যায়:

সৰ্গঃ বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ সৃষ্টি।

প্ৰতিসৰ্গঃ চক্ৰীয় আৰ্হিত বিশ্বব্ৰহ্মাণ্ডৰ ধ্বংস আৰু পুনৰ সৃষ্টি।

বংশঃ দেৱ, ঋষি, ৰজাৰ বংশাৱলী।

মনবন্তৰঃ বিভিন্ন যুগ বা মহাজাগতিক চক্ৰ, প্ৰত্যেকটোতে এজন মনু (মানৱতাৰ পূৰ্বপুৰুষ) শাসন কৰে।

বামশানুচৰিতঃ উল্লেখযোগ্য ব্যক্তি আৰু ৰজাৰ বংশৰ কাহিনী।

ধৰ্মীয় আৰু দাৰ্শনিক শিক্ষা:

মহাপুৰাণত ভক্তি (ভক্তি), জ্ঞান (জ্ঞান), কৰ্ম (কৰ্ম) আদি আধ্যাত্মিক মুক্তিৰ বিভিন্ন পথৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। ইয়াৰ উপৰিও হিন্দু ধৰ্মৰ নৈতিক মূল্যবোধক প্ৰতিফলিত কৰি পূজা, আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু নৈতিক আচৰণৰ ব্যৱহাৰিক নিৰ্দেশনাও সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে।

মহাপুৰাণৰ প্ৰকাৰ:

১৮ টা মহাপুৰাণ তিনিটা ভাগত বিভক্ত, প্ৰত্যেকটো এটা বিশেষ দেৱতাৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত:

বৈষ্ণৱ পুৰাণঃ ভাগৱত পুৰাণ আৰু বিষ্ণু পুৰাণৰ দৰে গ্ৰন্থকে ধৰি বিষ্ণু আৰু তেওঁৰ অৱতাৰৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া।

শৈৱ পুৰাণঃ শিৱৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া, যেনে শিৱ পুৰাণ আৰু লিংগ পুৰাণ।

শাক্ত পুৰাণঃ দেৱী (শক্তি)ৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া, দেৱী ভাগৱত পুৰাণৰ দৰে গ্ৰন্থৰ সৈতে।

সাংস্কৃতিক আৰু ঐতিহাসিক প্ৰভাৱ:

মন্দিৰ পূজা, উৎসৱ, তীৰ্থযাত্ৰা আদিৰ বিকাশকে ধৰি হিন্দু ধৰ্মীয় পৰম্পৰা গঢ় দিয়াত মহাপুৰাণসমূহে উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰিছিল। সমগ্ৰ দক্ষিণ-পূব এছিয়াত হিন্দু চিন্তাধাৰাৰ প্ৰসাৰতো তেওঁলোকৰ প্ৰভাৱ আছিল।

উল্লেখযোগ্য মহাপুৰাণ:

ভাগৱত পুৰাণঃ ভক্তি (ভক্তি)ৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি ভগৱান শ্ৰীকৃষ্ণৰ জীৱন আৰু শিক্ষাক উদযাপন কৰে।

বিষ্ণু পুৰাণঃ বিষ্ণুৰ অৱতাৰ আৰু ব্ৰহ্মাণ্ডবিজ্ঞানৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে।

শিৱ পুৰাণঃ ভগৱান শিৱৰ কাহিনী, তেওঁৰ শক্তি, আৰু অন্যান্য দেৱতাৰ সৈতে তেওঁৰ যোগাযোগৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰা হৈছে।

মাৰ্কণ্ডেয় পুৰাণঃ দুৰ্গা সপ্তশতিৰ বৰ্ণনাৰ বাবে বিখ্যাত, দুৰ্গা দেৱীৰ শক্তিৰ বিশদ বিৱৰণ।



JYOTISH KAKATI