৫ ভৌতিক আৰু ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
MCQ - শাৰীৰিক আৰু ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
১/ শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তনত কি হয়?
ক) নতুন পদাৰ্থ গঠন হয়
খ) পদাৰ্থৰ ধৰ্ম সলনি হয়
গ) পদাৰ্থৰ আকৃতি সলনি হয় ✅
ঘ) ৰাসায়নিক বিক্ৰিয়া হয়
২) তলৰ কোনটো ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন?
ক) উতলা পানী
খ) কাঁচ ভাঙি যোৱা
গ) কাঠ জ্বলোৱা ✅
ঘ) পানীত নিমখ দ্ৰৱীভূত কৰা
৩/ লোহাৰ মৰিছা পৰাটো কিহৰ উদাহৰণ?
ক) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
খ) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন ✅
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
৪/ গাখীৰ উতলালে কি পাৰ্থক্য হয়?
(ক) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
খ) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন ✅
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
৫) তলৰ কোনটো পৰিৱৰ্তনৰ ফলত নতুন পদাৰ্থৰ সৃষ্টি হয়?
ক) উতলি থকা পানী
খ) কাঠ কটা
গ) জ্বলি থকা কাঠ ✅
ঘ) কাঁচ ভাঙি থকা
৬) গেলভানাইজেচন পদ্ধতিত কি কৰা হয়?
ক) আইৰণত ৰং লগোৱা হয়
খ) আইৰণত জিংক প্ৰয়োগ কৰা হয় ✅
গ) লোহা সিজোৱা হয়
ঘ) লোহা তেলত ডুবাই দিয়া হয়
৭) কাঁচৰ বটল ভাঙিলে কি পাৰ্থক্য হয়?
ক) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন ✅
খ) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
৮/ মৰিছা গঠন হ’বলৈ কি প্ৰয়োজন?
ক) শুকান বায়ু
খ) পানী আৰু বায়ু ✅
গ) কেৱল পানী
ঘ) কেৱল বায়ু
৯) বেকিং চোডাৰ ৰাসায়নিক নাম কি?
ক) NaCl
খ) NaHCO3 ✅
গ) H2SO4
ঘ) CaCO3
১০) তলৰ কোনটো শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন?
ক) পাকঘৰত আধা সিজোৱা পানী ✅
খ) গাখীৰৰ দৈ
গ) ফল নষ্ট হোৱা
ঘ) লোহাৰ মৰিছা
১১) চূণৰ পানীৰ মাজেৰে বায়ু উৰুৱাই দিলে কি পৰিৱৰ্তন হয়?
ক) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
খ) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন ✅
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
১২) কুকাৰত খাদ্য ৰন্ধাত কি পাৰ্থক্য আছে?
ক) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
খ) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন ✅
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
১৩) ধাতুৰ খুঁটা এটাত কিয় মৰিছা নহয়?
ক) তিয়াই থোৱা আছিল
খ) ধাতুৰ মানদণ্ড ভাল ✅
গ) বতাহ বলিলে নহয়
ঘ) কম উষ্ণতাৰ বাবে
১৪) পানীৰ ওপৰত ওপঙি থকা ৰন্ধন তেলৰ মাজত কি পাৰ্থক্য আছে?
ক) ভৌতিক পৰিৱৰ্তন ✅
খ) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
গ) দুয়োটা
ঘ) নাই
১৫) ৰেচম উৎপাদন ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন নেকি?
ক) হয় ✅
খ) নাই
গ) কিছু
ঘ) নিশ্চিতভাৱে নহয়
১৬) মৰিছাৰ ৰং কি?
ক) ক’লা
খ) বগা
গ) বগা
ঘ) ৰঙা বাদামী ✅
১৭) যনুষ মেৰু পানীত ভৰাই দিলে কি পৰ্যবেক্ষণ কৰে?
ক) ফুলে
খ) বৃদ্ধি পায় ✅
গ) সৰু হয়
ঘ) উতলি যায়
১৮) আলুম স্ফটিক প্ৰস্তুত কৰাত কি সামগ্ৰী ব্যৱহাৰ কৰা হয়?
ক) চেনি ✅
খ) নিমখ
গ) তেল
ঘ) দৈ
১৯) কোনটো ইন্ধনে আটাইতকৈ কম প্ৰদূষণ কৰে?
ক) কয়লা
খ) ৰন্ধন গেছ ✅
গ) কেৰাচিন
ঘ) ডিজেল
২০) কুতুব মিনাৰৰ ওচৰত থকা লোহাৰ খুঁটাটো কিমান ওখ?
ক) ৫ মিটাৰ
খ) ৬ মিটাৰ
গ) ৭ মিটাৰতকৈ অধিক ✅
ঘ) ১০ মিটাৰ
১/ শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন কি?
উত্তৰ : পদাৰ্থৰ ধৰ্ম সলনি নহয়, কেৱল ৰূপ বা অৱস্থা সলনি হয়।
২/ ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন কি?
উত্তৰ : নতুন পদাৰ্থৰ সৃষ্টি হোৱা পৰিৱৰ্তন।
৩) শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তনৰ উদাহৰণ দিয়া।
উত্তৰ : পানী বৰফলৈ পৰিণত হোৱা।
৪) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তনৰ উদাহৰণ দিয়া ৷
উত্তৰ : গাখীৰ দৈলৈ পৰিণত হোৱা।
৫/ লোহা মৰিছালে কি পৰিৱৰ্তন হয়?
উত্তৰ : ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন।
৬) বেকিং চোডা নেমুৰ ৰসৰ লগত মিহলাই দিলে কি হয়?
কাম কৰে নেকি ?
উত্তৰ : বুদবুদ গঠন (ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন)
৭) চাকি জ্বলোৱাটো ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন নেকি?
উত্তৰ : হয়, এইটো এটা ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন।
৮/ গালভানাইজেচন কি?
উত্তৰ : লোহাৰ ওপৰত জিংক প্লেটিং।
৯) বেকিং চোডাৰ ৰাসায়নিক নাম কি?
উত্তৰ : ছডিয়াম হাইড্ৰজেন কাৰ্বনেট (NaHCO3)।
১০) উতলা পানী এটা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন নেকি?
উত্তৰ : হয়, এইটো এটা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন।
১১) গাখীৰ উতলালে কি পৰিৱৰ্তন হয়?
উত্তৰ : শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন।
১২) কাঠ জ্বলাই কি পৰিৱৰ্তন আনে?
উত্তৰ : ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন।
১৩) কাঠ টুকুৰা টুকুৰ কৰি কাটিলে কি পৰিৱৰ্তন হয়?
উত্তৰ : শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন।
১৫) মৰিছা কিয় হয়?
উত্তৰ : বায়ু আৰু আৰ্দ্ৰতাৰ লগত লোৰ বিক্ৰিয়াৰ বাবে।
১৬) ভৌতিক পৰিৱৰ্তনত পদাৰ্থৰ ধৰ্ম সলনি?
হয়নে
উত্তৰ : নাই, সলনি নহ’ব।
১৭) ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তনত নতুন পদাৰ্থ গঠন হয়নে?
উত্তৰ : হয়।
১৮) জৈৱ গেছ উৎপাদন ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন নেকি?
উত্তৰ : হয়।
১৯) পানীত ৰন্ধন তেল ঢালিলে কি হয়?
উত্তৰ : পানীৰ ওপৰত তেল পাতল তৰপ হৈ পৰে (শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন)।
২০) মৰিছা ৰোধ কৰিবলৈ দুটা পদ্ধতি দিয়া।
উত্তৰ : গেলভানাইজেচন, চিত্ৰকলা।
1. নিম্নলিখিত প্ৰক্ৰিয়াসমূহ শ্ৰেণীভুক্ত কৰক:
-
(ক) সালোক সংশ্লেষণ → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
-
(খ) পানীত চেনি দ্ৰৱীভূত হোৱা → শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন
-
(গ) কয়লা জ্বলোৱা → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
-
(ঘ) গলি যোৱা মোম → শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন
-
(ঙ) এলুমিনিয়াম ফয়েল তৈয়াৰ কৰা → ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
-
(চ) খাদ্যৰ হজম → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
২/ বাক্য সত্য/মিছা:
-
(ক) কাঠৰ লগ এটা টুকুৰা টুকুৰ কৰি কাটিলে ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন। → ভুল
শুদ্ধ: এইটো এটা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন। -
(খ) পাতৰ পৰা গোবৰ গঠন হোৱাটো এটা শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন। → মিছা
শুদ্ধ: এইটো এটা ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন। -
(গ) জিংক আৱৰণযুক্ত লোহাৰ পাইপত সোনকালে মৰিছা নহয়। → ঠিক আছে
-
(ঘ) লোহা আৰু মৰিছা একে পদাৰ্থ। → মিছা
শুদ্ধ: মৰিছা (Fe2O3) এটা নতুন পদাৰ্থ। -
(ঙ) বাষ্পৰ ঘনীভূতকৰণ কোনো ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন নহয়। → ঠিক আছে
৩) খালী ঠাই পূৰণ কৰক:
-
(ক) চূণৰ পানীত কাৰ্বন ডাই অক্সাইড যোগ কৰিলে → ই গাখীৰৰ দৰে বগা হয়
(ফলত পদাৰ্থ: কেলচিয়াম কাৰ্বনেট) -
(খ) বেকিং চোডাৰ ৰাসায়নিক নাম → ছডিয়াম হাইড্ৰজেন কাৰ্বনেট (NaHCO3)
-
(গ) জাৰণ প্ৰতিৰোধৰ দুটা পদ্ধতিঃ
-
জিংক প্লেটিং (গালভানাইজিং)
-
ৰং কৰা
-
-
(ঘ) যদিহে পদাৰ্থৰ ধৰ্ম সলনি হয় → ভৌতিক পৰিৱৰ্তন ৷
-
(ঙ) নতুন পদাৰ্থৰ সৃষ্টিৰ ফলত হোৱা পৰিৱৰ্তনক → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন বোলা হয় ।
৪) যেতিয়া বেকিং চোডা নেমুৰ ৰসৰ লগত মিহলি হয়:
-
ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন ৷ কাৰণ নতুন গেছ (CO2) উৎপন্ন হয়।
৫/ মমবাতি জ্বলোৱাৰ সময়ত:
-
শাৰীৰিক পৰিৱৰ্তন : মমবাতি গলি যোৱা।
-
ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন : মমবাতি জ্বলোৱা (দহন)।
-
আন এটা উদাহৰণ : গাখীৰ দৈলৈ পৰিণত হোৱা।
৬) গাখীৰক দৈলৈ ৰূপান্তৰ কৰাটো কিয় ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন?
-
এটা নতুন পদাৰ্থ (দৈ) গঠন হয়, সোৱাদ আৰু গোন্ধ সলনি হয়।
৭) কাঠ জ্বলোৱা বনাম টুকুৰা টুকুৰ কৰা:
-
কাঠ জ্বলোৱা — ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন (নতুন পদাৰ্থ - ছাইৰ সৃষ্টি হয়)।
-
কাঠ টুকুৰা টুকুৰ কৰা — এটা ভৌতিক পৰিৱৰ্তন (পদাৰ্থটো ৰাসায়নিকভাৱে সলনি নহয়)।
৮) কপাৰ ছালফেট স্ফটিক প্ৰস্তুত কৰা:
-
তামৰ ছালফেট পানীত দ্ৰৱীভূত কৰি মিশ্ৰণটো ভালদৰে গৰম কৰি পুনৰ ঠাণ্ডা কৰিলে স্ফটিক গঠন হয়।
৯) লোহাৰ গেটত ৰং কৰা:
-
বায়ু আৰু আৰ্দ্ৰতাৰ পৰা ৰক্ষা কৰে, মৰিছা ৰোধ কৰে।
১০) উপকূলীয় অঞ্চলত কিয় বেছি জাৰণ হয়?
-
উপকূলীয় অঞ্চলত অধিক আৰ্দ্ৰতাৰ বাবে মৰিছা দ্ৰুতগতিত বিকশিত হয়।
১১) এল পি জি সম্পৰ্কীয় প্ৰশ্ন:
-
(ক) চিলিণ্ডাৰত তৰল পদাৰ্থ → ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
-
(খ) পোহৰৰ নিৰ্গমন → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
শুদ্ধ পছন্দ :
-
(ঝ) প্ৰক্ৰিয়া-এটা ভৌতিক পৰিৱৰ্তন
-
(ii) প্ৰক্ৰিয়া-খ ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
১২) জৈৱ গেছৰ বিষয়ে:
-
(ক) পাচন → ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
-
(খ) → জৈৱ গেছ জ্বলোৱাত ৰাসায়নিক পৰিৱৰ্তন
