Chapter 1
सर्वेक्षणाद्वारे माहिती गोळा करणे अॅपच्या साहाय्याने सर्वेक्षण
प्रश्न 1. दुसऱ्या टप्प्यातील लोकसंख्यावाढीला काय म्हणतात?
उत्तर: दुसऱ्या टप्प्यात लोकसंख्येची सर्वाधिक वाढ होत असल्यामुळे त्याला लोकसंख्या विस्फोट टप्पा म्हणतात.
प्रश्न 2. कांगो, बांग्लादेश, नावजर आणि युगांडा हे देश सध्या कोणत्या टप्प्यात आहेत?
उत्तर: हे देश दुसऱ्या टप्प्यात म्हणजेच लोकसंख्या विस्फोटाच्या टप्प्यात आहेत.
प्रश्न 3. तिसऱ्या टप्प्यात मृत्युदराची काय स्थिती असते?
उत्तर: दुसऱ्या टप्प्यात कमी झालेला मृत्युदर आणखीन कमी होतो.
प्रश्न 4. तिसऱ्या टप्प्यात जन्मदराची स्थिती कशी असते?
उत्तर: तिसऱ्या टप्प्यात जन्मदर कमी होऊ लागतो, तरी तो मृत्युदरापेक्षा जास्त असतो.
प्रश्न 5. चीन सध्या कोणत्या टप्प्यात आहे?
उत्तर: चीन तिसऱ्या टप्प्यात आहे.
प्रश्न 6. तिसऱ्या टप्प्यातील लोकांचे राहणीमान कसे असते?
उत्तर: लोकांचे राहणीमान उंचावते, गरिबी कमी होते व कुटुंबाचा आकार लहान होतो.
प्रश्न 7. चौथ्या टप्प्यात जन्मदर व मृत्युदरात काय संबंध असतो?
उत्तर: चौथ्या टप्प्यात जन्मदर व मृत्युदर जवळजवळ सारखे असतात.
प्रश्न 8. चौथ्या टप्प्यात मृत्युदर का कमी असतो?
उत्तर: कारण वैद्यकीय सुविधा उच्च दर्जाच्या असतात आणि साथीचे रोग संपलेले असतात.
प्रश्न 9. चौथ्या टप्प्यातील लोकसंख्यावाढ कशी असते?
उत्तर: लोकसंख्यावाढ अत्यल्प असते.
प्रश्न 10. चौथ्या टप्प्यातून जाणारा विकसित देश कोणता?
उत्तर: अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने.
प्रश्न 11. पाचव्या टप्प्यात जन्मदर व मृत्युदराची स्थिती कशी असते?
उत्तर: जन्मदर खूप कमी होऊन मृत्युदराशी समान किंवा त्यापेक्षा कमी असतो.
प्रश्न 12. पाचव्या टप्प्यातील देशांमध्ये वयोगटाचे प्रमाण कसे असते?
उत्तर: बालकांची संख्या कमी व वृद्धांची संख्या अधिक असते.
प्रश्न 13. पाचव्या टप्प्यात राहणीमान कसे असते?
उत्तर: राहणीमान उंचावलेले असते, शैक्षणिक व वैद्यकीय सेवा उच्च दर्जाच्या असतात.
प्रश्न 14. पाचव्या टप्प्यातील देशांचे उदाहरण द्या.
उत्तर: स्वीडन, फिनलँड.
प्रश्न 15. सरासरी ढोबळ जन्मदर ७ व मृत्युदर ८ असेल तर तो देश कोणत्या टप्प्यात असेल?
उत्तर: तो देश पाचव्या टप्प्यात असेल.
प्रश्न 16. ढोबळ मृत्युदर २० व जन्मदर २४ असेल तर तो देश कोणत्या टप्प्यात असेल?
उत्तर: तो देश दुसऱ्या टप्प्यात असेल.
प्रश्न 17. लोकसंख्येचे घटक म्हणजे काय?
उत्तर: मोजता येणारे सर्व गुणधर्म म्हणजे लोकसंख्येचे घटक.
प्रश्न 18. लोकसंख्येच्या घटकांची उदाहरणे द्या.
उत्तर: ग्रामीण-नागरी निवास, वय, लिंग-गुणोत्तर, वैवाहिक स्थिती इत्यादी.
प्रश्न 19. लोकसंख्येच्या घटकांमुळे काय समजते?
उत्तर: प्रदेशातील लोकसंख्येची रचना समजते.
प्रश्न 20. वयोरचनेच्या आधारे काय समजते?
उत्तर: लोकसंख्येतील बाल, युवा व वृद्ध यांची टक्केवारी समजते.
प्रश्न 21. लोकसंख्येच्या रचनेमुळे अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होतो?
उत्तर: अवलंबित्वाचे गुणोत्तर कळून अर्थव्यवस्थेवर काय परिणाम होईल हे समजते.
प्रश्न 22. कोणत्या टप्प्यात तंत्रज्ञानाचा विस्तार व उपयोग वाढतो?
उत्तर: तिसऱ्या टप्प्यात.
प्रश्न 23. कोणत्या टप्प्यात कुटुंब नियोजनाचे महत्त्व समजते?
उत्तर: तिसऱ्या टप्प्यात.
प्रश्न 24. दुसऱ्या टप्प्यात लोकसंख्यावाढ कशी असते?
उत्तर: सर्वाधिक वाढ होते (लोकसंख्या विस्फोट).
प्रश्न 25. भारत सध्या कोणत्या टप्प्यात आहे?
उत्तर: भारत सध्या तिसऱ्या टप्प्यातून जात आहे.
प्रश्न 26. चौथ्या टप्प्यातील अर्थव्यवस्था कशी असते?
उत्तर: द्वितीयक व तृतीयक व्यवसायांचा वाटा प्राथमिकपेक्षा जास्त असतो.
प्रश्न 27. पाचव्या टप्प्यात कोणत्या गोष्टींवर अधिक भर दिला जातो?
उत्तर: आरोग्य, पर्यावरण आणि आनंदी जीवनावर.
प्रश्न 28. लोकसंख्या संक्रमणाच्या टप्प्यांची संख्या किती आहे?
उत्तर: पाच टप्पे.
प्रश्न 29. पहिल्या टप्प्यात लोकसंख्यावाढ का कमी होती?
उत्तर: कारण जन्मदर व मृत्युदर दोन्ही खूप जास्त होते.
प्रश्न 30. लोकसंख्येच्या रचनेचा अभ्यास का महत्त्वाचा आहे?
उत्तर: कारण त्यावरून देशाच्या विकासाचा व अर्थव्यवस्थेचा अंदाज घेता येतो.
Answer by Dimpee Bora
