'ত্ৰিপুৰাত মদন পূজাৰ আড়ম্বৰ মোট খোলাৰ কৌতুক' (ত্ৰিপুৰা বুৰঞ্জী)
১। মোট খেলাৰ সৈতে জড়িত নদীখনৰ নাম কি?
উত্তৰ: মোট খেলাৰ সৈতে জড়িত নদীখন- গোমতী নদী।
২। ত্ৰিপুৰাৰ মদন পূজা কেতিয়া অনুষ্ঠিত হয়?
উত্তৰঃ বহাগ মাহৰ দহদিন যোৱাৰ পিছত কৃষ্ণা ত্রয়োদশী তিথিত মদন পূজা অনুষ্ঠিত
৩। মদন পূজাত কাৰ মূৰ্ত্তি সাজি পূজা-পাতল কৰে?
উত্তৰঃ কামদেৱৰ মূৰ্ত্তি সাজি।
৪। কামদেৱৰ মূৰ্ত্তি ক'ত স্থাপন কৰে?
উত্তৰঃ কলপটুৱাৰ চোচলি ঘৰ এটা সাজি সেই ঘৰটিত কামদেৱৰ মূৰ্ত্তি স্থাপন কৰে।
৫। অধিবাসৰ দিনা ৰজাই কেনেধৰণৰ পোছাক পিন্ধে?
উত্তৰ: ৰজাই শুক্ল বস্ত্ৰ পৰিধান কৰে।
৬। আহোম ৰাজত্বত 'বুৰঞ্জী' লিখাৰ কাম কেনেকৈ আৰম্ভ হৈছিল?
উত্তৰ: আহোম স্বৰ্গদেউ চুকাফাই অসমলৈ অহাৰ পাছত আহোম পণ্ডিতক মাতি এনে আৰু 'বুৰঞ্জী' লিখাৰ নিয়ম আৰম্ভ কৰিছিল, যাৰ জৰিয়তে চৰকাৰী ঘটনা সমূহ লিপিবদ্ধ কৰা হৈছিল।
৭। অধিবাসৰ দিনা ত্ৰিপুৰাৰ ৰজাই কটকীসকলক কেনেধৰণে সম্মান জনালে?
উত্তৰঃ বজাই কটকীসকলক কুহুমুলীয়া জামা, বোলোৱা পাগ, দোপটা, আৰু জালব মোট প্রদান কৰি সন্মান জনালে।
৮। ত্ৰিপুৰা নগৰৰ স্ত্ৰীসকলে কেনেদৰে ৰজাক আদৰণি জনাইছিল?
উত্তৰঃ স্ত্ৰীসকলে কল পুলি ৰুই দীপ-ঘট থৈ উৰুলি দি ৰজাক আদৰণি জনাইছিল।
৯। ত্ৰিপুৰাৰ মদন পূজাত আহোম ৰজাৰ কটকী কোন আছিল?
উত্তৰঃ ত্ৰিপুৰাৰ মদন পূজাত ভাগ লোৱা আহোম ৰজাৰ কটকী দুজন আছিল-ৰত্নাকৰ কন্দলী আৰু অজুর্ন দাস বৈৰাগী।
১০। মদন পূজাৰ অন্তত ৰজা ক'লৈ গ'ল? উত্তৰ: পূজাৰ অন্তত ৰজাই অমৰ সাগৰ দীঘলীত গৈ পুনৰ মোট খেলাত অংশ ল'লে।
১১। 'গোমতী নদী 'লৈ কিমান মানুহ গৈছিল?
উত্তৰঃ প্রায় ১২,০০০-২০,০০০ মান মানুহ গোমতী নদীত উৎসব উপভোগ কৰিবলৈ গৈছিল।
১২। গোমতী নদীত কিহৰ খেলা অনুষ্ঠিত হৈছিল?
উত্তৰঃ গোমতী নদীত দুটা দলে ভাগ হৈ মোটেৰে পানী মৰামৰি খেলা অনুষ্ঠিত হৈছিল।
১৩। কামদেৱৰ পূজাৰ প্ৰসাদ কেনেকৈ বিতৰণ কৰা হৈছিল?
উত্তৰ : ৰজাৰ আজ্ঞা অনুসৰি প্ৰসাদ সকলো মানুহৰ মাজত বিতৰণ কৰা হয়, আৰু কটকীসকলেও প্রসাদ লাভ কৰে।
১৪। "ত্ৰিপুৰাত মদন পূজাৰ আড়ম্বৰ আৰু মোট-খেলাৰ কৌতুক" নামৰ পাঠটিৰ আধাৰ গ্ৰন্থখন কি?
উত্তৰঃ 'ত্ৰিপুৰাৰ বুৰঞ্জী'
চমু প্ৰশ্ন উত্তৰঃ
১। আহোম ৰাজত্বৰ আৰম্ভণিতে 'বুৰঞ্জী' প্রণয়নৰ প্ৰথা কেনেকৈ গঢ় লৈ উঠিল?
উত্তৰঃ আহোম ৰাজত্বত ‘বুৰঞ্জী’ ৰচনা এটা বিশেষ শাসনতান্ত্ৰিক পৰম্পৰা হিচাপে গঢ় লৈ উঠিছিল। ১২২৮ চনত স্বৰ্গদেউ চুকাফা অসমলৈ আগমনৰ পাছতেই ৰাজ্যপালন আৰু শাসনকাৰ্য্যৰ সঠিক নথিপত্ৰ সংৰক্ষণৰ প্ৰয়োজন অনুভৱ কৰে। তেওঁ নিজৰ সৈতে অহা পণ্ডিত আৰু লিপিকৰসকলক দায়িত্ব দিয়ে অতীতৰ ঘটনা লিখি ৰাখিবলৈ। এই লিখনি-সংগ্ৰহবোৰকেই ‘বুৰঞ্জী’ বুলি কোৱা হ’ল।
আহোম ভাষাত ‘বু’ মানে হৈছে ‘পূৰ্ব’ আৰু ‘ৰঞ্জী’ মানে ‘জ্ঞান’ বা ‘বিৱৰণ’। সেয়ে *‘বুৰঞ্জী’*ৰ অৰ্থ দাঁড়ায় ‘অতীতৰ জ্ঞান’ বা ‘ইতিবৃত্ত’।
বুৰঞ্জীসমূহত মূলতঃ—
ৰাজনৈতিক ঘটনা, ৰাজপৰিষদৰ সিদ্ধান্ত আৰু ৰাজপাটৰ পৰম্পৰা,
যুদ্ধ-বিগ্ৰহ আৰু বিদেশী সম্পর্ক,
ৰাজকটকীসকলৰ বিদেশ ভ্ৰমণৰ অভিজ্ঞতা,
সামাজিক আচার-অনুষ্ঠান আৰু ধৰ্মীয় উৎসৱসমূহ লিখি ৰখা হৈছিল।
ই কেৱল ইতিহাসৰ দলিল নহয়, বরং তেতিয়াৰ ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক জীৱনৰ পূৰ্ণ ছবি প্ৰতিফলিত কৰে।
সেয়েহে ক’ব পাৰি, আহোম ৰাজত্বত ‘বুৰঞ্জী’ ৰচনা কেৱল ইতিবৃত্ত সংৰক্ষণৰ মাধ্যম নহয়, কিন্তু সুসংগঠিত আৰু সচেতন শাসন ব্যৱস্থাৰ এটা গুৰুত্বপূৰ্ণ অঙ্গ আছিল। এই বুৰঞ্জীসমূহেই আজিও অসমীয়াৰ ঐতিহাসিক আৰু সাংস্কৃতিক চেতনা অধ্যয়নৰ এক মূল আধাৰ।
২। মদন পূজাৰ অধিবাসৰ দিনা অনুষ্ঠিত কাৰ্যসূচীসমূহৰ বিৱৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ মদন পূজাৰ পূৰ্বদিনক ‘অধিবাস’ বুলি কোৱা হয়। এই দিনা ত্ৰিপুৰাৰ ৰাজদৰবাৰত বিশেষ আড়ম্বৰপূৰ্ণ অনুষ্ঠান অনুষ্ঠিত হৈছিল। অধিবাস অনুষ্ঠানত মূলতঃ ধৰ্মীয় আচাৰ-অনুষ্ঠানৰ সৈতে অতিথি সন্মান আৰু সামাজিক সৌহাৰ্দ্য প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল।
এই দিনা—
বজাই ত্ৰিপ বাৰ বজাই অনুষ্ঠান আৰম্ভ কৰিছিল।
দেশৰ গণ্যমান্য বিষয়া, প্রজা আৰু অতিথিসকলক ৰীতি-নীতি অনুসৰি সন্মান দিয়া হৈছিল।
তেওঁলোকক উপহাৰ হিচাপে পোছাক, অলংকাৰ, বাহন আদি বিতৰণ কৰা হৈছিল।
অসমৰ পৰা আহি অংশ লোৱা আহোম কটকী ৰত্নাকৰ কন্দলী আৰু অৰ্জুন দাস বৈৰাগীক বিশেষভাৱে কুহুমূলীয়া জানা, বোলোৰা পাগ, দোপটা, পটুকা আৰু মোট খেলাবলৈ জালৰ মোট প্ৰদান কৰা হৈছিল।
আন বিষয়াসকলেও সমধৰ্মীয় উপহাৰ পাই উৎসৱত অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ উৎসাহিত হৈছিল।
এই অনুষ্ঠানত ৰাজকীয় আতিথ্য, উপহাৰ-বিতৰণ আৰু সন্মান প্ৰদানৰ দৰে আচারসমূহে বজাৰ ৰাজনৈতিক দূৰদৃষ্টিতা আৰু সামাজিক সম্প্রীতি প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
সেয়েহে, মদন পূজাৰ অধিবাস অনুষ্ঠান কেৱল ধৰ্মীয় দিশত সীমাবদ্ধ নহয়, ই ৰাজকীয় ঐতিহ্য, সামাজিক সংগতি আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্পৰ্ক সুদৃঢ় কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো এক ঐতিহাসিক দৃষ্টান্ত ৰূপে পৰিগণিত হয়।
৩। মদন পূজাৰ সময়ত ত্ৰিপুৰাৰ ৰাজদ্বাৰত দেখা পোৱা সামাজিক সম্প্ৰীতিৰ চিত্ৰত দিয়া।
উত্তৰ: মদন পূজা হৈছে ত্ৰিপুৰাৰ এক ৰাষ্ট্ৰীয় উৎসৱ, যাৰ জৰিয়তে বাজ আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত একতা আৰু সম্প্ৰীতিৰ দৃষ্টান্ত প্রকাশ পায়। এই উৎসৱত ৰজাই কেৱল ৰাজসান্দ্য নহয়, সামাজিক বন্ধুত্ববো প্রতিফলন ঘটায়। ত্ৰিপুৰাৰ ৰজাই দেশজ লোকক ৰাজপ্রাসাদলৈ মাতি লৈ বঁটা-বাহন প্রদান কৰি, সকলো স্তৰৰ মানুহক সন্মান দিয়ে। কটকীসকলকো সমানে সন্মান জনাই বেলেগ ৰাজ্যৰ প্ৰতিনিধিৰ ৰূপে স্বীকৃতি দিয়ে।
পূজাৰ অন্তত কামদেৱৰ প্ৰসাদ সকলো লোকৰ মাজত বিতৰণ কৰা হয়, য'ত কটকীসকলেও অংশ লয়। গোমতী নদীৰ তীৰত ৰজাৰ সৈতে প্ৰজাসকলে একেলগে মট খেলে-ইয়ে শাসক আৰু প্ৰজাৰ মাজত কোনো বৈষম্য নাই বুলি সূচিত কৰে।
উৎসৱৰ সময়ত ত্ৰিপুৰা নগৰৰ স্ত্ৰীসকলেও উৰুলি দি কলপুলি কই দীপঘটবে বজাক আদৰণি জনায়। ই তেখেতৰ প্ৰজাৰ লগত থকা সংবেদনশীলতা আৰু জনসংযোগ প্রত্যক্ষ কৰে। ৰজাই প্ৰত্যুত্তৰত মুদ্রা বিলাই তেওঁলোকক আনন্দিত কৰে।
এই সামাজিক সম্প্রীতিৰ চিত্ৰ আহোম কটকীৰ চকুতো গভীৰভাৱে প্রতিফলিত হয়, যি বুৰঞ্জীত লিপিবদ্ধ হোৱা দেখা যায়। ই সূচায় যে ত্ৰিপুৰাৰ মদন পূজা কেৱল ধর্মীয় উৎসৱ নহয়, বৰং ৰাজ-প্রজা, দেশ-দেশৰ মাজৰ সম্প্ৰীতিৰ এক মহৎ উদাহৰণ।
৪। ত্ৰিপুৰাৰ মদন পূজাত হাতী আৰু ঘোঁৰাৰ শোভাযাত্ৰাৰ ৰাজকীয় বর্ণনা দিয়া।
উত্তৰ: মদন উৎসৱৰ তৃতীয় দিনটো আছিল ৰাজকীয় শোভাযাত্ৰাৰ দিন। ত্ৰিপুৰাৰ ৰজাই গুজৰাটী সোণোৱালী তাছৰ জামা, চিৰা, গোছপেছ, পটুকা, বুটাদাৰ ইজাব পরিধান কবি সুসজ্জিত হাতীত উঠি জনসাধাৰণৰ মাজলৈ ওলায়। বজাৰ পোছাকৰ লগতে অলংকাৰ আৰু সাজ-পোছাকে তেওঁৰ ৰাজকীয় গাম্ভীর্য প্রকাশ কৰে।
হাতীৰ পিঠিত দলিছা পাবি বজাই বহে, আৰু তেওঁৰ একাষে তৰোৱাল-ঢালধাৰী সহচৰ থাকে। তেওঁৰ আগে-আগে নাগাৰা, ঢাল-তৰোৱাল, শিৱৰ ত্রিশূল লৈ মানুহ, হাতী আৰু ঘোঁৰা সমেত এক সুবিন্যস্ত শোভাযাত্রা চলে।
এই শোভাযাত্রাত প্রায় ১৫০০ জন মানুহ, ৪০ জন সোৱাৰ, ১৪ টা হাতী, আৰু পিছফালে আন ২০০০ জন বিষয়াসকল থাকে। যুৱৰাজ আৰু অন্যান্য ডা-ডাঙৰীয়াসকলেও হাতী-ঘোঁৰাত নিজ নিজ পদমর্যাদাৰ ভিত্তিত অংশ লয়।
এই সমগ্র শোভাযাত্রাই ত্ৰিপুৰাৰ ৰাজনীতি, সামৰিক শক্তি, আৰু ৰাজকীয় সাংস্কৃতিক গৌৰৱ প্রকাশ কৰে। ইয়াত আহোম কটকীসকলকো সন্মানজনকভাৱে অন্তর্ভুক্ত কৰা হয়, যাৰ দ্বাৰা অসম আৰু ত্ৰিপুৰাৰ সম্পৰ্ক দৃঢ় হয়।
শোভাযাত্ৰাৰ গন্তব্য আছিল গোমতী নদী, য'ত সকলো মিলি পানীৰ খেল (মট) ত অংশ লৈ উৎসৱ উপভোগ কৰে। এই শোভাযাত্রা কেৱল উৎসৱৰ অংশ নহয়, বৰং বাজকীয় ঐশ্বর্য আৰু ধর্ম-সংস্কৃতিৰ সমন্বয়ৰ বহিঃপ্রকাশ।
Type by-Pankaj Saikia
