Chapter 8 जग : निर्वसाहतीकरण.
प्र.१. पहिल्या महायुद्धात कोणत्या राष्ट्राचा पराभव झाला?
उत्तर: जर्मनी
प्र.२. १९३५ मध्ये भारतापासून कोणता देश वेगळा करण्यात आला?
उत्तर: म्यानमार
प्र.३. १९४७ मध्ये पहिली कोणती परिषद भरवली गेली?
उत्तर: आशियाई परिषद
प्र.४. बांडंग परिषद कधी व कुठे भरली?
उत्तर: १९५५ मध्ये इंडोनेशियातील बांडंग येथे
प्र.५. ब्रिटिश व म्यानमार यांच्यात किती युद्धे झाली?
उत्तर: तीन युद्धे
प्र.६. आफ्रिकी ऐक्य कल्पनेत कोणावर भर दिला गेला?
उत्तर: आफ्रिकन राष्ट्रांचे ऐक्य व सहकार्य
प्र.७. १९०० मध्ये पहिली अखिल आफ्रिका ऐक्य परिषद कुठे भरली?
उत्तर: लंडन
प्र.८. १९१९ मधील पॅन आफ्रिका परिषद कुठे भरली?
उत्तर: पॅरिस
प्र.९. १९४५ मधील अखिल आफ्रिका ऐक्य परिषद कुठे भरली?
उत्तर: मँचेस्टर
प्र.१०. बांडंग परिषदेत काय निषेध करण्यात आला?
उत्तर: वसाहतवाद व वर्णद्वेष
प्र.११. दुसऱ्या महायुद्धकाळात आफ्रिकेतील स्वातंत्र्य चळवळ तीव्र का झाली?
उत्तर: कारण पाश्चात्य देश युद्धात गुंतले होते.
प्र.१२. दुसऱ्या महायुद्धानंतर निर्वसाहतीकरणाला वेग का आला?
उत्तर: कारण इंग्रज व फ्रेंच सामर्थ्य कमजोर झाले.
प्र.१३. अमेरिकेचे व रशियाचे लक्ष नव्या स्वतंत्र राष्ट्रांकडे का होते?
उत्तर: कारण त्यांना आपल्या गटात सामील करून घेण्यासाठी महासत्तांमध्ये स्पर्धा होती.
प्र.१४. ब्रिटिशांनी म्यानमारवर आक्रमण का केले?
उत्तर: कारण व्यापार व सामरिक हितसंबंध जपण्यासाठी.
प्र.१५. आफ्रिकी ऐक्य कल्पना का महत्त्वाची ठरली?
उत्तर: कारण तिने स्वातंत्र्यलढ्यास बळ दिले.
प्र.१६. बांडंग परिषद विषयी टीप द्या.
उत्तर: १९५५ मध्ये बांडंग येथे आशिया-आफ्रिकेच्या राष्ट्रांनी भाग घेतला; वसाहतवाद व वर्णद्वेषाचा निषेध; शांततापूर्ण सहअस्तित्वाचा संदेश.
प्र.१७. आफ्रिकी ऐक्य कल्पना विषयी टीप द्या.
उत्तर: परकीय सत्तेविरुद्ध आफ्रिकन लोक एकत्र आले; पॅन आफ्रिकन परिषदा झाल्या; सहकार्यावर भर.
प्र.१८. मँचेस्टर परिषद विषयी टीप द्या.
उत्तर: १९४५ मधील अखिल आफ्रिका ऐक्य परिषद; स्वातंत्र्याची मागणी; आफ्रिकन नेतृत्व घडले.
प्र.१९. पॅरिसमधील पॅन आफ्रिका परिषद विषयी टीप द्या.
उत्तर: १९१९ मध्ये भरली; आफ्रिकेतील वसाहतींना स्वातंत्र्याचा हक्क मान्य करण्याचा आग्रह.
प्र.२०. लंडनमधील पहिली अखिल आफ्रिका परिषद विषयी टीप द्या.
उत्तर: १९०० मध्ये भरली; आफ्रिकन राष्ट्रांमध्ये ऐक्याची बीजे पेरली.
प्र.२१. ब्रिटिश व म्यानमार यांच्यात झालेल्या युद्धांचे परिणाम स्पष्ट करा.
उत्तर: तीन युद्धांतून म्यानमार ब्रिटिशांच्या अधिपत्याखाली गेला.
प्र.२२. दुसऱ्या महायुद्धाने वसाहतींवर काय परिणाम घडवला?
उत्तर: वसाहतवादाविरुद्ध जनआंदोलनं उभारली; इंग्रज-फ्रेंचांची पकड कमी झाली; स्वतंत्र राष्ट्रांचा जन्म झाला.
प्र.२३. महासत्तांमध्ये नव्या राष्ट्रांना गटात सामावून घेण्यासाठी स्पर्धा का होती?
उत्तर: कारण जगावर वर्चस्व टिकवण्यासाठी त्यांना अधिकाधिक राष्ट्रांचा पाठिंबा हवा होता.
प्र.२४. बांडंग परिषदेचे महत्त्व काय?
उत्तर: आशिया-आफ्रिका राष्ट्रांचे एकत्र येणे; वसाहतवादाचा निषेध; शीतयुद्ध काळात तटस्थतेला बळ.
प्र.२५. आफ्रिकी ऐक्य कल्पना कशी विकसित झाली?
उत्तर: लंडन, पॅरिस, मँचेस्टर परिषदा; स्वातंत्र्यलढ्याची प्रेरणा; पॅन-आफ्रिकन काँग्रेसचा उदय.
प्र.२६. दुसऱ्या महायुद्धानंतर इंग्रज व फ्रेंचांची वसाहती टिकवणे का अवघड झाले?
उत्तर: कारण युद्धामुळे त्यांची आर्थिक-सैन्य शक्ती कमी झाली; वसाहतींमध्ये राष्ट्रीय चळवळी वाढल्या; महासत्तांचा दबाव होता.
प्र.२७. नव्या स्वतंत्र राष्ट्रांचा शीतयुद्धात कसा उपयोग केला गेला?
उत्तर: महासत्तांनी त्यांना आपला समर्थक बनवले; मदत, सैनिकी करार, आर्थिक साहाय्य दिले; त्यामुळे गटबाजी वाढली.
प्र.२८. आशिया-आफ्रिकेतील स्वातंत्र्यचळवळींना बांडंग परिषदेने कसे बळ दिले?
उत्तर: एकतेचा संदेश; वसाहतवाद व वर्णद्वेषाविरुद्ध ठाम भूमिका; तटस्थ धोरणाला पाठिंबा.
प्र.२९. आफ्रिकी ऐक्य कल्पनेने स्वातंत्र्यचळवळींना कशी प्रेरणा दिली?
उत्तर: परकीय सत्तेविरुद्ध एकजूट; समान इतिहास व संस्कृतीची जाणीव; एकत्रित आंदोलनामुळे यश मिळाले.
प्र.३०. शीतयुद्धाच्या पार्श्वभूमीवर भारताची भूमिका कशी होती?
उत्तर: भारताने गटात न जाता गुटनिरपेक्ष धोरण स्वीकारले; शांततेचा संदेश दिला; नव्या राष्ट्रांना स्वावलंबी राहण्याचा आदर्श दिला.
Answer by Dimpee Bora
