Chapter 10 शीतयुद्ध
प्र.१. भारताने राष्ट्रकुल संघटनेत केव्हा प्रवेश केला?
उत्तर : १९४८ मध्ये
प्र.२. कोणत्या अधिवेशनात नेहरूंनी राष्ट्रकुल सदस्यत्वाचा निर्णय जाहीर केला?
उत्तर : जयपूर काँग्रेस अधिवेशन (१९४८)
प्र.३. भारताने राष्ट्रकुलात सामील होताना कोणत्या तत्त्वावर भर दिला?
उत्तर : समता आणि सार्वभौमत्व
प्र.४. भारतास लष्करी सामग्री कोण पुरवत होते?
उत्तर : इंग्लंड
प्र.५. भारतास कोणत्या बाजारपेठेत जकात सवलत मिळत होती?
उत्तर : ब्रिटिश बाजारपेठेत
प्र.६. पाकिस्तानच्या भारतविरोधी प्रचाराला अटकाव करण्यासाठी कोणते व्यासपीठ भारताला उपयोगी पडले?
उत्तर : राष्ट्रकुल व्यासपीठ
प्र.७. कॉमनवेल्थ गेम्सची संकल्पना कोणी मांडली?
उत्तर : रेव्हरंड अॅस्टली कूपर
प्र.८. कॉमनवेल्थ गेम्स पूर्वी कोणत्या नावाने ओळखले जात होते?
उत्तर : ब्रिटिश एंपायर गेम्स
प्र.९. ब्रिटिश एंपायर गेम्सची सुरुवात कधी झाली?
उत्तर : १९११ मध्ये (पाचवा जॉर्जच्या राज्यारोहण वेळी)
प्र.१०. या सामन्यांची सुरुवात कुठे झाली?
उत्तर : इंग्लंडमधील क्रिस्टल पॅलेस येथे
प्र.११. १९५० पासून ब्रिटिश एंपायर गेम्सला कोणते नाव मिळाले?
उत्तर : कॉमनवेल्थ गेम्स
प्र.१२. १९८६ मधील कॉमनवेल्थ गेम्सवर किती राष्ट्रांनी बहिष्कार टाकला?
उत्तर : ३२ राष्ट्रांनी
प्र.१३. या बहिष्कारामागचे कारण काय होते?
उत्तर : ग्रेट ब्रिटनने दक्षिण आफ्रिकेच्या वर्णविद्वेषी धोरणात बदल न केल्यामुळे
प्र.१४. १९८६ मध्ये भारताने कॉमनवेल्थ स्पर्धांवर बहिष्कार का घातला?
उत्तर : कारण इंग्लंडने दक्षिण आफ्रिकेचे वर्णविद्वेषी धोरण बदलले नाही.
प्र.१५. १९८६ मध्ये भारताचे पंतप्रधान कोण होते?
उत्तर : राजीव गांधी
प्र.१६. राष्ट्रकुलातील सदस्यत्वामुळे भारताला कोणते फायदे मिळाले?
उत्तर : लष्करी सामग्री, परकीय हुंडणावळीच्या सुविधा, ब्रिटिश बाजारपेठेतील जकात सवलत, प्रचारविरोधी व्यासपीठ
प्र.१७. ३० जून १९७७ रोजी कोणत्या संघटनेचे विसर्जन झाले?
उत्तर : सिएटो (SEATO) संघटना
प्र.१८. सिएटो संघटनेचे मुख्यालय कुठे होते?
उत्तर : थायलंड
प्र.१९. १९८६ मध्ये आफ्रिका फंड स्थापन करणारी परिषद कुठे झाली?
उत्तर : हरारे (झिम्बाब्वे)
प्र.२०. अॅन्झुस करारात कोणकोणते देश होते?
उत्तर : ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड, अमेरिका
प्र.२१. भारताने राष्ट्रकुल संघटनेत सामील होण्याचे महत्त्व स्पष्ट करा.
उत्तर : लष्करी व आर्थिक मदत मिळवणे, ब्रिटिश बाजारपेठेतील सवलती, पाकिस्तानच्या प्रचाराला उत्तर देणे, आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठावर स्थान मिळवणे.
प्र.२२. कॉमनवेल्थ गेम्सविषयी थोडक्यात माहिती द्या.
उत्तर : सुरुवात १९११ मध्ये ब्रिटिश एंपायर गेम्स म्हणून; १९५० पासून कॉमनवेल्थ गेम्स म्हणून ओळख; सदस्य राष्ट्रांचा सहभाग; भारताची लक्षणीय कामगिरी.
प्र.२३. १९८६ च्या कॉमनवेल्थ गेम्स विशेष का ठरल्या?
उत्तर : ३२ राष्ट्रांचा बहिष्कार; वर्णविद्वेषाविरोधी ठाम भूमिका; भारताचा बहिष्काराचा निर्णय.
प्र.२४. रेव्हरंड अॅस्टली कूपर यांचे योगदान काय?
उत्तर : ब्रिटिश साम्राज्यातील हौशी खेळाडूंसाठी स्पर्धांची कल्पना मांडली; यावरून पुढे कॉमनवेल्थ गेम्सची परंपरा सुरू झाली.
प्र.२५. अॅन्झुस करारात इतर राष्ट्रांना प्रवेश का दिला नाही?
उत्तर : कारण हा लष्करी करार होता व केवळ तीन देशांमध्येच राहावा असा उद्देश होता.
प्र.२६. भारताने राष्ट्रकुलात राहण्याचा निर्णय का घेतला?
उत्तर : तत्कालीन परिस्थितीत लष्करी सामग्रीचा पुरवठा, परकीय हुंडणावळ, ब्रिटिश बाजारपेठेतील सवलत, पाकिस्तानविरोधी प्रचार रोखणे—या कारणांसाठी.
प्र.२७. १९८६ च्या हरारे परिषदेत 'आफ्रिका फंड' का स्थापन केला गेला?
उत्तर : कारण आफ्रिकेतील वसाहतवाद, वर्णभेद व दडपशाही संपविण्यासाठी आर्थिक-सामाजिक मदत आवश्यक होती.
प्र.२८. राष्ट्रकुल संघटना भारतासाठी कितपत उपयोगी ठरली?
उत्तर : आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठावर ओळख मिळाली; मदत व सवलती मिळाल्या; पण काहीवेळा इंग्लंडच्या धोरणांमुळे ताणही निर्माण झाला.
प्र.२९. कॉमनवेल्थ गेम्समध्ये भारताची भूमिका स्पष्ट करा.
उत्तर : १९५० पासून सहभाग; १९८६ मध्ये बहिष्कार; २१व्या शतकात भारताने सुवर्णपदके जिंकून लक्षणीय कामगिरी केली.
प्र.३०. राजीव गांधींनी १९८६ मध्ये बहिष्काराचा निर्णय का घेतला?
उत्तर : कारण भारत वर्णविद्वेषाविरुद्ध होता; इंग्लंडने दक्षिण आफ्रिकेविरुद्ध कठोर भूमिका घेतली नाही; त्यामुळे भारताने बहिष्कार टाकून ठाम भूमिका मांडली.
Answer by Dimpee Bora
