Chapter 6                         कलेच्या वाटेने जाताना


१. प्रश्न: विज्ञानाला केवळ कायास बांधणे पुरेसे का नसते?

उत्तर: कारण एखादा नियम तत्त्व म्हणून मान्य व्हायचा असेल तर त्याची वारंवार प्रयोग करून पडताळणी होणे आवश्यक असते.


२. प्रश्न: मानवी वर्तनाचा नियम कशामुळे हाती लागतो?

उत्तर: कारण मानवी वर्तनात अपवादासह नियम दिसतो.


३. प्रश्न: विज्ञानाचे तत्त्व किंवा नियम कसे असावे लागतात?

उत्तर: व्यक्तिनिरपेक्ष व पडताळणीक्षम असावेत.


४. प्रश्न: कलेच्या अनुभवांबद्दल विज्ञान किती नियम शोधू शकले आहे?

उत्तर: फारच थोडे नियम.


५. प्रश्न: ‘दृष्टी’ किंवा ‘नजर’ यावर सर्वांत जास्त संशोधन का झाले आहे?

उत्तर: कारण दिसण्याशी संबंधित घटकांचा उलगडा विज्ञान वस्तुनिष्ठपणे करू शकते.


६. प्रश्न: माणसाची नजर आणि इतर इंद्रियानुभवांविषयी किती माहिती उपलब्ध आहे?

उत्तर: फारच थोडी माहिती उपलब्ध आहे.


७. प्रश्न: कलेच्या अनुभूतीत काय आढळते?

उत्तर: व्यक्तिनिष्ठतेबरोबर काही प्रमाणात वस्तुनिष्ठता.


८. प्रश्न: लहान वयात ऐकलेले संगीत मोठेपणी का भावते?

उत्तर: कारण ते मेंदूत संस्कार म्हणून पक्के झालेले असते.


९. प्रश्न: नवीन व वेगळे संगीत ऐकल्यावर माणसाची प्रतिक्रिया कशी असते?

उत्तर: कुतूहल वाटते, पुन्हा ऐकावेसे वाटते किंवा नापसंतही वाटू शकते.


१०. प्रश्न: ‘सिनेमा आणि आपण’ या विषयावर चर्चा का महत्त्वाची आहे?

उत्तर: कारण सिनेमा समाजावर परिणाम घडवतो.


११. प्रश्न: विज्ञानाच्या नियमांना कोणती लक्षणे असावी लागतात?

उत्तर:

- नियम व्यक्तिनिरपेक्ष असावेत.

- वारंवार प्रयोग करून पडताळणी करता यावी.

- संबंधित घटितांचे स्पष्टीकरण करता यावे.

म्हणूनच विज्ञानाला फक्त कायास पुरेसे नसते.


१२. प्रश्न: कलेच्या अनुभवाचे विज्ञानाने केलेले स्पष्टीकरण स्पष्ट करा.

उत्तर: विज्ञानाने कलेच्या अनुभवांपैकी काही नियम शोधले असले तरी ते फार मर्यादित आहेत. सर्वच कलानुभव निसर्गदृश्यांसारखे थेट समजावता येत नाहीत. तरीदेखील, संशोधनामुळे कलेत काही वस्तुनिष्ठता आढळते.


१३. प्रश्न: 'दृष्टी'शी संबंधित संशोधनाचे महत्त्व लिहा.

उत्तर: माणसाची नजर व दिसण्याचे अनुभव सर्वांत जास्त महत्त्वाचे आहेत. विज्ञानाने दिसण्याशी संबंधित अनेक घटकांचे वस्तुनिष्ठ स्पष्टीकरण केले आहे. म्हणून 'दृष्टी'वर जास्त संशोधन झाले आहे.


१४. प्रश्न: सिनेमा समाजावर कशा प्रकारे परिणाम करतो?

उत्तर:

- विचारसरणीवर परिणाम

- संस्कृतीवर प्रभाव

- सामाजिक बदल घडवणे

- मनोरंजन आणि शिक्षण देणे

यामुळे सिनेमा हा समाजावर परिणाम करणारे सामर्थ्यवान माध्यम आहे.


१५. प्रश्न: लहानपणी ऐकलेले संगीत मोठेपणीही का आवडते यावर उदाहरणासह चर्चा करा.

उत्तर: लहानपणी ऐकलेल्या गाण्यांचे संस्कार मेंदूत पक्के होतात. म्हणून मोठेपणी ती गाणी ऐकली की आठवणी जाग्या होतात. उदा. बालपणी ऐकलेले भक्तिगीत, चित्रपटगीत मोठेपणीही मनाला भावतात.


१६. प्रश्न: 'सर्जनशीलता' या शब्दाचा इंग्रजी अर्थ काय?

उत्तर: Creativity


१७. प्रश्न: 'व्यवहारवादी' शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Practical


१८. प्रश्न: 'अप्रकट' या शब्दाचा इंग्रजी अर्थ लिहा.

उत्तर: Latent


१९. प्रश्न: 'समतोल' शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Balanced


२०. प्रश्न: 'सममात्रता' या शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Symmetry


२१. प्रश्न: 'लय' या शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Rhythm


२२. प्रश्न: 'आस्वादक' म्हणजे काय?

उत्तर: Appreciator


२३. प्रश्न: 'ललित कला' याचा इंग्रजी अर्थ काय?

उत्तर: Liberal Arts


२४. प्रश्न: 'रचनाबंध' या शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Pattern


२५. प्रश्न: 'वास्तवदर्शी' याचा अर्थ काय?

उत्तर: Realistic


२६. प्रश्न: 'प्रतिकात्मक' म्हणजे काय?

उत्तर: Symbolic


२७. प्रश्न: 'समीक्षण' या शब्दाचा इंग्रजी अर्थ काय?

उत्तर: Criticism


२८. प्रश्न: 'व्यामिश्रता' या शब्दाचा अर्थ काय?

उत्तर: Complexity


२९. प्रश्न: 'संप्रेषण' म्हणजे काय?

उत्तर: Communication


३०. प्रश्न: 'अनुकृती' शब्दाचा इंग्रजी अर्थ काय?

उत्तर: Imitation

Answer by Dimpee Bora