Chapter- 8 अभियंत्यांचे दैवत-डॉ. विश्वेश्वरय्या
१. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांना किन-किन विश्वविद्यालयों ने डी.लिट. की मानद उपाधि प्रदान की?
उत्तर: विश्वेश्वरय्यांना उनकी विद्वत्ता, अभियंता-कौशल्य और देशसेवेमुळे मुंबई, कोलकाता, पटना, इलाहाबाद और मैसूर जैसे प्रतिष्ठित विश्वविद्यालयों ने डी.लिट. की मानद उपाधि देकर विशेष सम्मान दिया। यह सम्मान उनके बहुमूल्य वैज्ञानिक और तकनीकी योगदान की मान्यता थी।
२. प्रश्न: भारत सरकार ने 1955 में उन्हें कौन-सा सर्वोच्च राष्ट्रीय सम्मान दिया?
उत्तर: भारत सरकार ने 1955 में विश्वेश्वरय्यांना देश का सर्वोच्च नागरिक सम्मान “भारत रत्न” प्रदान किया। यह सम्मान उन्हें अभियांत्रिकी, जलसंपदा विकास, औद्योगिक प्रगति और राष्ट्रनिर्माण में असामान्य योगदान के लिए दिया गया।
৩. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांच्या स्मरणार्थ सरकारने क्या जारी किया?
उत्तर: सरकारने उनके योगदान को चिरस्थायी स्मरण में ठेवण्यासाठी एक विशेष स्मारक डाक टिकट जारी किया। यह टिकट राष्ट्रकृतज्ञतेचे प्रतीक आहे।
४. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांचा जन्मदिन किस रूप में मनाया जाता है?
उत्तर: विश्वेश्वरय्यांचा जन्मदिन, १५ सितंबर, पूरे देशभर में “अभियंता दिवस” के रूप में मनाया जाता है। इस दिवस पर अभियंता क्षेत्रातील त्यांच्या असाधारण योगदानाला आदर अर्पण करण्यात येतो।
५. प्रश्न: पाठ में विश्वेश्वरय्यांना किस उपमा से संबोधित किया गया है?
उत्तर: पाठ में विश्वेश्वरय्यांना “विज्ञानयुगाचे विश्वकर्मा” म्हटले आहे, कारण त्यांनी विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाचा वापर करून राष्ट्रनिर्माणाचा अद्भुत चमत्कार घडवला।
६. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांनी युवाओं को क्या संदेश दिया था?
उत्तर: त्यांनी युवाओंला प्रेरणा देत म्हटले—“झिजलात तरी चालेल पण गंजू नका,” अर्थात् मेहनत करते रहो, पर आलस आणि निष्क्रियता कधीही जवळ करू नका। हा संदेश परिश्रमाचे महत्त्व स्पष्ट करतो।
७. प्रश्न: उम्र के किस पड़ाव के बाद भी वे उतने ही उत्साही और परिश्रमी रहे?
उत्तर: वयाच्या नव्वदी पार केल्यानंतरही विश्वेश्वरय्यांमध्ये तरुणांनाही लाजवतील असा उत्साह आणि कार्यनिष्ठा दिसत होती। त्यांच्या ऊर्जा आणि शिस्तीने सर्वांना प्रेरित केले।
८. प्रश्न: उनकी जन्मशताब्दी किस वर्ष और किस दिन मनाई गई?
उत्तर: त्यांची जन्मशताब्दी १५ सितंबर १९६१ रोजी मोठ्या उत्साहाने आणि सन्मानाने साजरी करण्यात आली।
९. प्रश्न: जन्मशताब्दी समारोह में किसने उनका विशेष गौरव किया?
उत्तर: भारताचे पहिले प्रधानमंत्री पंडित जवाहरलाल नेहरू यांनी त्यांच्या जन्मशताब्दी प्रसंगी त्यांचे महान कार्य गौरवाने उल्लेखले।
१०. प्रश्न: नेहरूजी ने विश्वेश्वरय्यांबद्दल कोणते उल्लेखनीय विधान केले?
उत्तर: नेहरूजी म्हणाले—“He is an engineer of integrity, character and broad outlook.” म्हणजेच ते प्रामाणिक, चरित्रवान आणि दूरदर्शी अभियंता होते।
११. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांचे देहावसान कधी झाले?
उत्तर: त्यांच्या महान जीवनयात्रेचा अंत १४ एप्रिल १९६२ रोजी झाला।
१२. प्रश्न: त्यांच्या देहावसानाचा उल्लेख ‘मालवली’ असे का केला आहे?
उत्तर: “मालवली” म्हणजे त्यांच्या प्राणज्योती शांत झाली, म्हणजेच त्यांनी देह ठेवला।
१३. प्रश्न: त्यांच्या जन्मगावात त्यांच्या स्मरणार्थ काय तयार केले गेले?
उत्तर: त्यांच्या जन्मगावात एक भव्य उद्यान उभारण्यात आले असून, त्या उद्यानात त्यांचा आकर्षक पुतळा स्थापित केला आहे, जो लोकांना त्यांच्या कार्याची आठवण करून देतो।
१४. प्रश्न: विश्वेश्वरय्यांनी स्वतः बांधलेल्या घराचे आज काय रूपांतर झाले आहे?
उत्तर: त्यांनी बांधलेले सुंदर घर आज “राष्ट्रीय स्मारक” म्हणून ओळखले जाते आणि अभिमानाने झळकत आहे।
१५. प्रश्न: अभियंत्यांच्या दृष्टीने विश्वेश्वरय्यांचे स्थान काय आहे?
उत्तर: अभियंत्यांचे दैवत म्हणून त्यांना मानले जाते, कारण त्यांनी अभियांत्रिकी क्षेत्रात अद्वितीय कार्य केले।
१६. प्रश्न: त्यांना “विज्ञानयुगाचे विश्वकर्मा” का म्हटले जाते?
उत्तर: कारण त्यांनी आधुनिक तंत्रज्ञान, जलव्यवस्था, औद्योगिक विकास आणि वैज्ञानिक योजनांनी देशाला नवे स्वरूप दिले, जसे विश्वकर्मा सृष्टिकर्ता।
१७. प्रश्न: भारत सरकारने त्यांना सन्मानित करण्यामागील मुख्य कारण काय होते?
उत्तर: त्यांचे कौशल्य, राष्ट्रनिष्ठा, अभियंता क्षेत्रातील अमूल्य कार्य आणि देशाच्या आधुनिक विकासातील मोलाची देणगी ही मुख्य कारणे होती।
१८. प्रश्न: युवाशक्तीसाठी दिलेला त्यांचा संदेश कोणत्या मुल्यांवर आधारित होता?
उत्तर: त्यांचा संदेश परिश्रम, शिस्त, सातत्य, कार्यनिष्ठा आणि सक्रिय जीवनपद्धतीवर आधारित होता।
१९. प्रश्न: त्यांच्या स्मरणार्थ काढलेल्या डाक टिकटाचा उद्देश काय होता?
उत्तर: त्यांची महान परंपरा, आदर्श कार्यपद्धती आणि देशातील योगदान यांना अजरामर करणे हा उद्देश होता।
२०. प्रश्न: अभियंता दिवस का महत्त्वाचा मानला जातो?
उत्तर: कारण हा दिवस त्या महान अभियंत्याच्या जन्माला वंदन करतो ज्यांनी भारतीय अभियांत्रिकी क्षेत्राला जागतिक दर्जा मिळवून दिला।
२१. प्रश्न: नेहरूजींनी त्यांच्या स्वभावाचे कोणते गुण गौरवले?
उत्तर: प्रामाणिकता, दृढ चरित्र, देशदृष्टि आणि विस्तृत विचारसरणी हे त्यांचे मुख्य गुण नेहरूजींनी अधोरेखित केले।
२२. प्रश्न: देशभरात जन्मशताब्दी कशी साजरी करण्यात आली?
उत्तर: देशभरात कार्यक्रम, व्याख्याने, गौरवसमारंभ आयोजित करून त्यांच्या कार्याची भव्यपणे दखल घेण्यात आली।
२३. प्रश्न: त्यांचे संपूर्ण जीवन कोणत्या मूल्यांचे प्रतीक म्हणून दिसते?
उत्तर: परिश्रम, निष्ठा, प्रामाणिकता, राष्ट्रसेवा आणि ज्ञानाची साधना या मूल्यांचे प्रतीक।
२४. प्रश्न: “प्राणज्योत मालवली” या वाक्याचा अर्थ काय?
उत्तर: या वाक्याचा अर्थ त्यांच्या जीवनदीपाचा अंत झाला, म्हणजेच त्यांनी देह ठेवला।
२५. प्रश्न: अभियंता समाज त्यांना दैवतासारखे का मानतो?
उत्तर: कारण त्यांचे योगदान, ज्ञान, औद्योगिक प्रगतीसाठीचे प्रयत्न आणि आदर्श व्यक्तिमत्व सर्व अभियंत्यांसाठी प्रेरणादायी आहे।
२६. प्रश्न: त्यांनी कोणत्या वयानंतरही सक्रिय आणि परिश्रमी जीवन जगले?
उत्तर: नव्वदी पार केल्यानंतरही ते सतत कार्यरत, उत्साही आणि शिस्तबद्ध होते।
२७. प्रश्न: त्यांच्या घराचे राष्ट्रीय स्मारक म्हणून काय महत्त्व आहे?
उत्तर: ते घर त्यांच्या जीवनाचा इतिहास सांगते, त्यांच्या कार्याचे प्रतीक आहे आणि भावी पिढ्यांसाठी प्रेरणास्थान आहे।
२८. प्रश्न: पाठात त्यांना कसे अभियंता म्हणून वर्णन केले आहे?
उत्तर: त्यांना अत्यंत प्रामाणिक, चरित्रशील, कर्तृत्ववान, दूरदर्शी आणि राष्ट्रनिष्ठ अभियंता म्हणून वर्णन केले आहे।
२९. प्रश्न: त्यांच्या कार्यामुळे देशाला कोणते फायदे झाले?
उत्तर: देशाच्या जलसंपदा विकास, औद्योगिक प्रगती, आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, वैज्ञानिक दृष्टिकोन आणि विकासात्मक योजनांना गती मिळाली।
३०. प्रश्न: संपूर्ण विश्व त्यांना वंदन का करते?
उत्तर: कारण ते केवळ महान अभियंता नव्हते, तर देशभक्त, दूरदर्शी विचारवंत आणि समाजाला प्रेरणा देणारे अद्वितीय व्यक्तिमत्व होते।
Answer by Dimpee Bora
