Chapter- 19 गे नावभू (कविता)
1. कवी मायभूमीला काय फेडू इच्छितो?
उत्तर: कवी म्हणतो की त्याने आयुष्यात जे काही मिळवले आहे ते सर्व मायभूमीमुळेच, म्हणून तिची सर्व पांग, सर्व ऋणे तो परत फेडण्याची इच्छा बाळगतो. तिच्यासाठी काहीही करण्यास तो सदैव तयार आहे.
2. कवी आरतीला काय आणू इच्छितो?
उत्तर: कवीची भक्ती इतकी गाढ आहे की तो म्हणतो—आईच्या आरतीसाठी तो सूर्य, चंद्र आणि तारेसारखे तेजस्वी आकाशीय घटकही आणेल, म्हणजेच तिचे पूजन जगातील सर्वात दिव्य गोष्टींनी करेल.
3. कवी स्वतःला आईसमोर कसा मानतो?
उत्तर: आईसमोर उभा राहिला की तो स्वतःला अजूनही तान्हा, म्हणजेच निरागस, निष्पाप आणि लहान मुलगा मानतो. तिच्या प्रेमात आणि मायेच्या छायेत तो नेहमीच बालकासारखा राहतो.
4. कवीला आपल्या शब्दात काय व्यक्त व्हावे असे वाटते?
उत्तर: कवीला वाटते की त्याच्या प्रत्येक शब्दातून आईचे ममत्व, तिची ऊब आणि प्रेमाचा पान्हा सहज उमटावा. त्याची वाणी आईच्या वात्सल्याने ओतप्रोत व्हावी ही त्याची इच्छा.
5. कवी आपली व्यथा आईसमोर का सांगू इच्छित नाही?
उत्तर: कवी सांगतो की त्याच्या जन्माला अर्थच आईमुळे आला आहे, त्यामुळे तिच्यासमोर स्वतःची दु:खं मांडण्यात काहीही अर्थ नाही. आईचे अस्तित्वच त्याच्यासाठी सर्व दुःखांपेक्षा मोठे आहे.
6. आईमुळे कवीच्या जन्माला काय मिळालं?
उत्तर: आईमुळे कवीच्या जन्माला उद्देश्य, अर्थ आणि महत्त्व प्राप्त झाले. तिच्या उपस्थितीमुळेच त्याचे जीवन पवित्र आणि सार्थक झाले.
7. कवी कधी पायधूळ घेतो?
उत्तर: जेव्हा कवीला आईच्या पायांची धूळ मिळते, तेव्हा तो ती नम्रतेने घेतो. त्याला ती अत्यंत पवित्र मानली जाते.
8. पायधूळ घेतल्यावर कवीला काय वाटते?
उत्तर: आईची पायधूळ कपाळावर लावताच त्याला आपली ललाटरेषा प्रयाग आणि काशी या पवित्र स्थळांप्रमाणे पवित्र व दिव्य झाल्यासारखी वाटते.
9. कवी रोज काय गाईन म्हणतो?
उत्तर: तो रोज आईची गाणी गाईन असे म्हणतो. म्हणजे आईच्या गुणांचे, प्रेमाचे आणि महिमेचे वर्णन तो दररोज भक्तिभावाने करेल.
10. कवीची वाणी कशामुळे पावन झाली आहे?
उत्तर: कवीची वाणी आईने दिलेल्या दुधामुळे शुद्ध, पवित्र आणि संस्कारपूर्ण झाली आहे. तिच्या संगोपनाने वाणी स्वतःच उन्नत झाली आहे.
11. कवी आईला कशाच्या समान मानतो?
उत्तर: कवी ‘गे मायभू’ म्हणत मायभूमीला आईसमान मानतो. मातृभूमी आणि जननी दोन्ही त्याच्यासाठी पूज्य व आदरणीय आहेत.
12. सूर्य, चंद्र, तारे कशासाठी आणण्याची प्रतिमा कवी वापरतो?
उत्तर: ही प्रतिमा कवीच्या भक्तीची आणि आईवरील श्रद्धेची महानता दर्शवते. तो आईची आरती जगातील सर्वात तेजस्वी आणि अनमोल वस्तूंनी करायला इच्छुक आहे.
13. ‘तान्हा’ शब्दाचा अर्थ काय?
उत्तर: ‘तान्हा’ म्हणजे अजूनही बाळासारखा, लहान, निरागस, आईच्या मायेवर अवलंबून असलेला.
14. कवीला स्वतःची व्यथा सांगण्याची गरज का वाटत नाही?
उत्तर: कवीला वाटते की आईसमोर दुःख सांगण्याची गरज नाही, कारण आईचे अस्तित्वच त्याला शक्ती देते. तिच्यामुळे जीवन अर्थपूर्ण झाले असून सर्व वेदना लहान वाटतात.
15. ‘हळूच पान्हा’ याचा अर्थ काय?
उत्तर: याचा अर्थ, आईचे प्रेम, माया आणि ममत्व कवीच्या शब्दांत सहजपणे, नैसर्गिकरीत्या व्यक्त होणे.
16. ‘ललाटरेषा प्रयाग-काशी होते’ याचा अर्थ काय?
उत्तर: याचा अर्थ, आईच्या चरणधुळीत अशी दिव्यता आहे की ती कपाळावर लावताच ती पवित्र तीर्थासमान बनते, म्हणजेच आईचे चरण पावन आणि पवित्र आहेत.
17. कवी आईची कोणती कृती आपल्या वाणीवर प्रभाव टाकते असे सांगतो?
उत्तर: आईने दिलेले दूध—जे केवळ पोषणच नाही तर संस्कार, प्रेम आणि पावित्र्याचे प्रतीक आहे—ते कवीच्या वाणीला पवित्र करते.
18. कवी आईसाठी काय करीन असे सांगतो?
उत्तर: कवी म्हणतो की तो रोज आईची स्तुती करणारी, तिच्या महानतेचे वर्णन करणारी गाणी गाईल.
19. कवी कोणत्या पवित्र स्थळांचा उल्लेख करतो?
उत्तर: तो प्रयाग आणि काशी या भारतीय संस्कृतीतील अत्यंत पवित्र तीर्थस्थळांचे उल्लेख करतो.
20. ‘गे मायभू’ या संबोधनातून काय सूचित होते?
उत्तर: कवी मातृभूमीला आईसारखी जिव्हाळ्याची, स्नेहाची आणि पूज्य मानतो. तिच्याशी असलेले नाते अतूट आहे.
21. आरतीमध्ये सूर्य, चंद्र, तारे आणणे याचा अर्थ काय?
उत्तर: याचा अर्थ कवी आईसाठी संपूर्ण विश्वातील तेजस्वी वस्तूंचेही अर्पण करायला तयार आहे. हे तिच्या महानतेचे प्रतिकात्मक वर्णन आहे.
22. कवी आपल्या आईसमोर स्वतःला लहान का समजतो?
उत्तर: आईसमोर प्रेम, जिव्हाळा आणि नम्रता यांच्या भावनेने कवी स्वतःला लहान समजतो. तिचे स्थान त्याच्यासाठी अत्यंत उंच आहे.
23. कवी आईशी कोणत्या भावनेने बोलतो?
उत्तर: कवी आईशी अत्यंत भक्तिभाव, प्रेम, कृतज्ञता आणि नम्रतेच्या भावनेने बोलतो. त्याची प्रत्येक ओळ हे ममत्वाने भरलेली आहे.
24. ‘वाणी दुधाने भिजणे’ म्हणजे काय?
उत्तर: याचा अर्थ, आईच्या दुधातून मिळालेली संस्कारशक्ती, तिची शिकवण आणि प्रेम कवीच्या बोलण्यात उतरले आहे.
25. या उताऱ्यात आई कशी दर्शवली आहे?
उत्तर: आई पवित्र, श्रेष्ठ, जीवनाला दिशा देणारी, तीर्थाइतकी पवित्र आणि अखंड प्रेमाची मूर्ती म्हणून चित्रित केली आहे.
26. कवीला आपल्या जन्माचा अर्थ कुणामुळे मिळाला असे वाटते?
उत्तर: कवीला आपल्या जन्माचा अर्थ आईमुळे मिळाला आहे, कारण तिच्या ममत्वामुळेच तो आज जे काही आहे ते आहे.
27. आईच्या चरणधुळीला कवी कोणते स्थान देतो?
उत्तर: कवी आईच्या चरणधुळीला प्रयाग-काशी सारख्या पवित्र तीर्थांइतकेच महत्त्वाचे मानतो.
28. कवी कोणती प्रतिमा वापरून आईची महानता दाखवतो?
उत्तर: तो सूर्य, चंद्र, तारे यांची प्रतिमा वापरतो, ज्याच्या माध्यमातून आईची महानता आणि तेज दाखवतो.
29. कवी आईची गाणी का गाईल?
उत्तर: कारण आईच्या दुधाने त्याची वाणी पावन झाली असून तिची स्तुती करणे हे कवीसाठी एक भक्तीकार्य आहे.
30. उताऱ्याचा मुख्य संदेश काय आहे?
उत्तर: उताऱ्याचा मुख्य संदेश आईप्रती असलेली अखंड भक्ती, कृतज्ञता, मातृभूमीची महत्ता व आईच्या प्रेमाने जीवन कसे पवित्र होते हे सांगणे आहे.
