১৩.২ দ্রুতিঃ
তােমালােকে ইতিমধ্যে দুতি ' শব্দটোৰ সৈতে পৰিচিত । ওপৰত উল্লেখ কৰা উদাহৰণটোত উচ্চতৰ দ্ৰুতিয়ে তুলনামূলকভাৱে কম সময়ত এক প্রদত্ত দূৰত্ব অতিক্রম কৰা বুজাইছে অথবা এক প্রদত্ত সময়ৰ অন্তৰত অধিক দূৰত্ব অতিক্রম কৰা বুজাইছে ।
দুটা বা ততােধিক বস্তুৰ ভিতৰত কোনটো বেছি দ্রুত তাক নির্ণয় কৰাৰ সহজসাধ্য নিয়ম হৈছে প্রতি একক সময়ত সিহঁতে অতিক্রম কৰা দূৰত্বৰ তুলনা । গতিকে এঘণ্টাত দুখন বাছে অতিক্রম কৰা দূৰত্ব জানিলে তাৰে লেহেম গতিত যােৱাখন চিনাক্ত কৰিব পাৰি । কোনাে বস্তুৱে একক সময়ত অতিক্রম কৰা দূৰত্বক আমি বস্তুটোৰ দ্ৰুতি (speed ) বুলি কওঁ ।
এখন গাড়ীয়ে প্রতি ঘণ্টাত ৫০ কি.মি. দ্রুতিৰে গতি কৰিছে বুলিলে গাড়ীখনে এঘণ্টাত ৫০ কি.মি. দূৰত্ব অতিক্রম কৰা বুলি বুজা যায় । অৱশ্যে গাড়ী এখনে এঘণ্টাৰ বাবে একেটা দ্রুতিৰে কাচিৎহে গতি কৰে । দৰাচলতে , ই ধীৰ গতিৰে আৰম্ভ কৰি পিছলৈ দ্রুতবেগীহয়গৈ । সেই বাবে , যেতিয়া আমি এখন গাড়ীৰ দ্রুতি প্রতি ঘণ্টাত ৫০ কি.মি. বুলি কওঁ , তেতিয়া সাধাৰণতে আমি গাড়ীখনে এঘণ্টাত অতিক্রম কৰা মুঠ দূৰত্বহে বিবেচনা কৰোঁ । এই সময়খিনিত গাড়ীখনে একেটা দ্রুতিৰে গতি কৰিছেনে নাই সেই বিষয়ে আমি মুঠেই চিন্তা নকৰোঁ । এই ধৰণে গণনা কৰা দ্রুতিয়ে প্ৰকৃততে গাড়ীখনৰ গড় দ্রুতি বুজায় । এই পাঠ্যপুথিত দ্রুতি ৰাশিটোৱে গড় দ্রুতিহেবুজাব । গতিকে আমাৰ বাবে দ্রুতি হ'ব অতিক্রম কৰা মুঠ দূৰত্বক তাৰ বাবে প্রয়ােজনীয় সময়বোৰ ভাগ কৰি পোৱা ৰাশি। অৰ্থাৎ
|
আমাৰ দৈনন্দিন জীৱনত দীর্ঘ দূৰত্ব বা দীর্ঘ সময়ৰ বাবে একে দ্রুতিৰে গতি কৰা বস্তু কাচিংহে দেখা পাওঁ । এডাল সৰল ৰেখাৰে গতি কৰি থকা কোনো বস্তুৰ দ্ৰুতি যদি পৰিৱৰ্তন হৈ থাকে , তাৰ গতিক বিষম ( nonuniform ) বুলি কোৱা হয় । আনহাতে , কোনাে বস্তুৱে সৰল ৰেখাৰে একে দ্রুতিত গতি কৰি থাকিলে তাক সুষম গতি ( uniform ) বুলি কোৱা হয় । এই ক্ষেত্ৰত গড় দ্রুতি প্রকৃত দ্রুতিৰ সৈতে একে । |
কোনাে এটা বস্তুৱে এক নির্দিষ্ট দূৰত্ব অতিক্রম কৰিবলৈ অতিবাহিত কৰা সময় জুখিবলৈ সক্ষম হলে তাৰ দ্ৰুতি নির্ণয় কৰিব পাৰোঁ । যষ্ঠমানত দূৰত্ব জোখাৰ পদ্ধতি তােমালােকে শিকি আহিছা । কিন্তু সময় কেনেকৈ জুখিম ? আমি আলােচনা কৰোঁ আহা—
Class 7 Science SCERT Book
Type- Ankur Raj Deka
