তথ্য-ইয়াৰ উৎস আৰু সংলগ্নকৰণ
অধ্যায় ১
অনুশীলনী
১।তলত দিয়া উত্তৰবোৰৰ পৰা শুদ্ধ উত্তৰটো বাছি উলিওৱা ঃ
(i) জোখ বুজাবলৈ ব্যৱহাৰ হোৱা সংখ্যা বা গুণঃ
(ক) অংক (digit) (খ) তথ্য (data)
(গ) সংখ্যা (number) (ঘ) গুণ (character)
একক আধাৰ নিম্নলিখিত কোনটোৰ একক জোখ?
উত্তৰঃ
(ii) এটা তথ্যই অকল এটা জোখহে হ'ব পাৰে?
(ক) তালিকাৰ (খ) বাৰংবাৰতাৰ
(গ) প্ৰকৃত পৃথিৱীৰ (ঘ) খবৰ
উত্তৰঃ
(iii) চাৰিডাল আঁচ দি এডালৰে কাটি দিয়া টলি চিহ্ন কি পদ্ধতি বোলে?
(ক) চাৰি আৰু পথালি পদ্ধতি (four and crors method)
(খ) টলি চিহ্ন পদ্ধতি (tally marking method)
(গ) বাৰংবাৰতা উপস্থাপন পদ্ধতি (frequency plotting method)
(ঘ) অন্তৰ্ভুক্তকৰণ পদ্ধতি (Inclusive method)
উত্তৰঃ (গ) বাৰংবাৰতা উপস্থাপন পদ্ধতি (frequency plotting method)।
(iv) অগিভ এটা এনেধৰণৰ পদ্ধতি য'ত
(ক) সাধাৰণ বাৰংবাৰতা জোখা হয়
(খ) সঞ্চিত বাৰংবাৰতা জোখা হয়
(গ) সাধাৰণ বাৰংবাৰতা উপস্থাপন কৰা হয়
(ঘ) সঞ্চয়ী বাৰংবাৰতা উপস্থাপন কৰা হয়
উত্তৰঃ (ঘ) সঞ্চয়ী বাৰংবাৰতা উপস্থাপন কৰা হয়।
(v) এটা গোটৰ দুয়োটা মুৰ যদি বাৰংবাৰতা গোটত ধৰা হয় তাক কি পদ্ধতি বোলে?
(ক) অসংযুক্তকৰণ (বাদ দিয়া) পদ্ধতি (exclusive)
(খ) অন্তৰ্ভুক্তকৰণ পদ্ধতি (inclusive)
(গ) চিহ্নিত পদ্ধতি (marking)
(ঘ) পৰিসাংখ্যিক পদ্ধতি (statistical)
উত্তৰঃ
২। ৩০ টা শব্দৰ ভিতৰত তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়া ঃ
(i) তথ্য আৰু খবৰৰ (data and information) মাজত পাৰ্থক্য উলিওৱা।
উত্তৰঃ খবৰ আৰু তথ্যৰ মাজৰ মুখ্য পাৰ্থক্য হৈছে যে তথ্য সংসাধিত, সংগঠিত আৰু সংগঠিত হোৱাৰ সময়ত খবৰ কেঁচা আৰু অসংসাধিত হয়।
খবৰ আৰু তথ্য হৈছে আমি একেলগে ব্যৱহাৰ কৰা দুটা শব্দ। যুক্তি, গণনা আৰু সিদ্ধান্ত লোৱাৰ বাবে দুয়োটা গুৰুত্বপূৰ্ণ। অৱশ্যে, খবৰ আৰু তথ্যৰ মাজত এক পৃথক পাৰ্থক্য আছে। এইটো জনাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ যে তথ্য সদায় তথ্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে।
(ii) তথ্যৰ প্ৰক্ৰমন (data processing) মানে কি বুিজা?
উত্তৰঃ ডাটা প্ৰচেছিং হৈছে অৰ্থপূৰ্ণ তথ্য প্ৰস্তুত কৰিবলৈ ডিজিটেল ডাটা সংগ্ৰহ আৰু হেৰফেৰ। (১) ডাটা প্ৰচেছিং হৈছে এক প্ৰকাৰৰ তথ্য প্ৰক্ৰিয়াকৰণ, যিহৈছে পৰ্যবেক্ষকৰ দ্বাৰা চিনাক্ত কৰিব পৰা যিকোনো ধৰণে তথ্যৰ সংশোধন (প্ৰক্ৰিয়াকৰণ)।
(iii) তালিকাৰ তলত দিয়া পাদ টোকা (foot note) সুবিধাবোৰ কি?
উত্তৰঃ পাদটোকা বা এণ্ডনোট ব্যৱহাৰ কৰাত আপুনি উল্লেখ কৰিব বিচৰা তথ্য (বাক্যাংশ, উদ্ধৃতি বা ডাটা) সৈতে বাক্য এটাৰ শেষত চুপাৰস্ক্ৰিপ্ট নম্বৰ এটা ৰখা অন্তৰ্ভুক্ত থাকে। চুপাৰস্ক্ৰিপ্ট নম্বৰবোৰ সাধাৰণতে বাক্যটোৰ শেষত ৰাখিব লাগে যাৰ বিষয়ে তেওঁলোকে উল্লেখ কৰে। সেইবোৰ যিকোনো বিৰাম চিহ্নৰ পিছত ৰাখিব লাগে কেৱল ডেশ্বৰ বাহিৰে।
ফুটনোট/এণ্ডনোটবোৰ ১ ৰে আৰম্ভ হয় আৰু গোটেই প্ৰবন্ধটোত একেৰাহে নম্বৰ দিয়া হয়। আপুনি পাদটোকা আৰু এণ্ডনোট সৃষ্টি কৰিবলৈ এমএছ ৱৰ্ড বা অন্যান্য ছফ্টৱেৰ ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰে।
ডকুমেণ্ট এখনত কিবা এটা বুজাবলৈ, মন্তব্য কৰিবলৈ বা প্ৰসংগ প্ৰদান কৰিবলৈ পাদটীকা আৰু এণ্ডনোট ব্যৱহাৰ কৰক। সাধাৰণতে, ফুটনোটবোৰ পৃষ্ঠাৰ তলত ওলায়, আনহাতে এণ্ডনোটবোৰ ডকুমেণ্ট বা শাখাৰ শেষত আহে।
(iv) তথ্য প্ৰাথমিক উৎস মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ প্ৰাথমিক তথ্য পোনপটীয়া অনুসন্ধানৰ জৰিয়তে যি তথ্য অনুসন্ধানকাৰীয়ে মূল উৎপত্তি স্থলৰ পৰা সংগ্ৰহ কৰে তাকে তথ্য প্ৰাথমিক উৎস বুলি কয়।
(v) দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ উৎস পোৱা ৫টা উৎসৰ বৰ্ণনা দিয়া।
উত্তৰঃ
৩।১২৫ ট২ শব্দৰ ভিতৰত তলৰ প্ৰশ্নবোৰৰ উত্তৰ দিয়াঃ
(i) দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ তথ্য সংগ্ৰহ কৰিব পৰা দেশীয় আৰু আন্তৰ্জাতিক সংস্থাবোৰৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
(ii) সূচক সংখ্যাৰক গুৰুত্ব কি? সূচক সংখ্যা কেনেকৈ উলিওৱা হয় উদাহৰণৰ সহায়ত দেখুওৱা আৰু তাত ঘটা পৰিৱৰ্তনবোৰো দেখুওৱা।
উত্তৰঃ সূচক সংখ্যাবোৰৰ গুৰুত্বঃ (i) সূচকাংকই অর্থনৈতিক চাপমানযন্ত্ৰ হিচাপে কাম কৰে : সূচকাংকৰ সহায়ত পাইকাৰী মূলা, খুচুৰা মূল্য, আমদানি ৰপ্তানি, ঔদ্যোগিক উৎপাদন কৃষি উৎপাদন, জাতীয় আয় আদি জানিব পাৰি । (ii) সূচকাংকৰ সহায়ত উপযুক্ত সিদ্ধান্ত আৰু নীতি গ্রহণ কৰা হয়।
কাৰ্য (Activity)
১।৩৫ জন ছাত্ৰ-ছাত্ৰী থকা ভূগোল বিজ্ঞানৰ এটা শ্ৰেণীত一মুঠ নম্বৰ ১০ ভিতৰত প্ৰত্যেকেই শ্ৰেণী পৰীক্ষাত তলত দিয়া নম্বৰবোৰ লাভ কৰিছে-
|
১ |
৫ |
৪ |
৪ |
২ |
৩ |
৯ |
|
০ |
৬ |
০ |
৫ |
৭ |
৭ |
৪ |
|
২ |
৭ |
২ |
৩ |
৬ |
৮ |
৫ |
|
৩ |
২ |
৫ |
৬ |
০ |
৯ |
৪ |
|
৪ |
৩ |
৮ |
৩ |
৪ |
৭ |
৩ |
এই তথ্যবোৰক গোট বাৰংবাৰতা বিতৰণ পদ্ধতিত দেখুওৱা।
২।তোমাৰ শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰসকলে যোৱা টেষ্ট পৰীক্ষাত ভূগোল বিষয়ত পোৱা নম্বৰবোৰ সংগ্ৰহ কৰা আৰু সেইবোৰক গোট বাৰংবাৰতা বিতৰণ পদ্ধতিত দেখুওৱা।
Type: Pallab Jyoti Bora
