অনুশীলনী ÷ 3.2
1 ) তলৰ তথ্যখিনিৰ পৰা বহুলক নিৰ্ণয় কৰা :
(i) 2, 2, 3, 3, 4, 4, 5, 5, 5,6, 6, 7, 7
(ii) 41, 43, 41, 46, 47, 48, 41, 49, 49
Soln: (i) তথ্যখিনিৰ বহুলক 5 । (কাৰণ 5 বেছিবাৰ আছে)
(ii) তথ্যখিনিৰ বহুলক 41 (কাৰণ 41 বেছিবাৰ আছে)
2) প্ৰাপ্ত নম্বৰৰ বহুলক নিৰ্ণয় কৰা (20 নম্বৰৰ ভিতৰত)
ছাএ-ছাএীৰ সংখ্যা 3 3 4 7 4 2
প্ৰাপ্ত নম্বৰ 10 11 12 13 14 15
Soln: প্ৰাপ্ত নম্বৰৰ
বহুলক = 13
কাৰণ 13 নম্বৰ
বেছি সংখ্যক ছাএ-ছাএীয়ে পাইছে।
3) তলৰ তথ্যখিনিৰ পৰা মধ্যমা নিৰ্ণয় কৰা:
(i) 2, 0, 1, 5,3, 4, 6, 8, 12, 9, 10
(ii) 9, 7, 8, 11, 12, 9, 5, 8, 12, 10, 9
Soln: (i) দিয়া আছে, 2,
0,1,5,3,4,6,8,12,9,10
তথ্যখিনি
উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই পাওঁ→0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,0,12
আমি জানো মাজৰ
ৰাশিটোৱে মধ্যমা।
∴তথ্যখিনিৰ মধ্যমা =5
(ii) দিয়া আছে,
9,7,8,11,12,9,5,8,12,10,9
তথ্যখিনিৰ উৰ্ধ্বক্ৰমত
সজাই পাওঁ
5,7,8,8,9,9,9,10,11,12,12
আমি জানো যে মাজৰ ৰাশিটোৱে মধ্যমা।
4) 17 জন ছাএ-ছাএীয়ে গণিতৰ মূল্যায়ন (50 নম্বৰৰ ভিতৰত) পোৱা নম্বৰ তালিকা তলত দিয়া ধৰণৰ : 28,32,35,21,27,35,27,42,35,22,23,35,25,23,40,24,31 এই তথ্যখিনিৰ পৰা বহুলক আৰু মধ্যমা নিৰ্ণয় কৰা?
দুয়োটা মান হয়নে ?Soln: দিয়া আছে,
নম্বৰসমূহ : 28,32,35,21,27,35,27,42,35,22,23,35,25,23,40,24,31
আকৌ, তথ্যখিনি উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই
পাওঁ-
Soln: দিয়া আছে,
তথ্যসমূহক 13,16,12,14,19,12,14,13,14
আকৌ, তথ্যসমূহ উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই
পাওঁ
12,12,13,13,14,14,14,16,19
6) এটা শ্ৰেণীৰ 13জন ছাএ-ছাএীৰ বয়স (বছৰৰ হিচাপত)তলত দিয়া ধৰণৰ 14,14,15,14,14,14,15,14,14,15,15,14,14 তথ্যসমূহৰ পৰা মধ্যমান, বহুলক আৰু
মধ্যমা নিৰ্ণয় কৰা ?
Soln: দিয়া আছে,
ছাএ-ছাএীৰ বয়সসমূহ 14,14,15,14,14,14,15,14,14,15,15,14,14
(ii) তথ্যখনিৰ বহুলক=14
(iii) তথ্যখিনি উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই পাওঁ
14,14,14,14,14,14,14,14,14,15,15,15,15
7) তলৰ তালিকাখন পূৰ কৰা :
নম্বৰ |
প্ৰসাৰ |
মধ্যমান |
বহুলক |
মধ্যমা |
35,
15, 0,40 20,25,45,10 30,5,15 |
? |
? |
? |
? |
Soln: দিয়া
আছে,
নম্বৰসমূহ : 35,15,0,40,20,25,45,10,30,5,15
(i) তথ্যখিনিৰ প্ৰসাৰ= উচ্চতম নম্বৰ - নিম্নতম নম্বৰ
= 45-0
=45
(iii) তথ্যখিনিৰ বহুলক= 15 (কাৰণ 15 বেছিবাৰ আছে)
(iv) তথ্যখিনি উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই পাওঁ
0,5,10,15,15,20,25,30,35,40,45
নিৰ্ণেয়
নম্বৰ |
প্ৰসাৰ |
মধ্যমান |
বহুলক |
মধ্যমা |
35,15,0,40,20 25,45,10,30,5,15 |
45 |
21.82 |
15 |
20 |
8) তলৰ উক্তিবোৰ শুদ্ধ নে অশুদ্ধ কোৱা:
(i)বহুলক সদায় তথ্যৰ মাজত থকা এটা ৰাশি।
(ii) মধ্যমান সদায় তথ্যৰ মাজত থকা এটা
ৰাশি।
(iii) মধ্যমা সদায় তথ্যৰ মাজত থকা এটা
ৰাশি।
Soln: (i) শুদ্ধ। (ii) অশুদ্ধ। (iii) শুদ্ধ।
9) তলৰ তথ্যসমূহৰ মধ্যমান, বহুলক আৰু মধ্যমা নিৰ্ণয় কৰা।
(i) 8,8,8,8,18,18,18,18,18
(ii) 3,10,10,12,14,16,16,18,18,25,28
(iii) 23,2,42,6,36,11,29,9,15
Soln: (i) দিয়া আছে,
তথ্যসমূহ : 8,8,8,8,18,18,18,18,18
তথ্যসমূহ উৰ্ধ্বক্ৰমত সজাই পাওঁ
8,8,8,8,18,18,18,18,18
Soln: (ii) দিয়া আছে,
তথ্যসমূহ : 3,10,10,12,14,16,16,18,18,25,28
3,10,10,12,14,16,16,18,18,25,28
তথ্যসমূহ
বহুলক = নাই
আকৌ
তথ্যখিনি উৰ্ধ্বসমূহ সজাই পাওঁ
2,6,9,11,15,23,29,36,42
নিৰ্ণয়ে তথ্যসমূহৰ মধ্যমান =19.22, বহুলক =নাই, মধ্যমা =15