ভাৰতবৰ্ষত সামাজিক পৰিৱৰ্তন
অধ্য়ায়-৫
ক) অতি চমু প্ৰশ্ন (৫০ টা শব্দৰ ভিতৰত প্ৰতিটো প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়ক)
প্ৰশ্ন নং ১ঃ আধুনিকীকৰণ মানে কি?
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণ (Modernization) হৈছে এক সামাজিক, আৰ্থিক, আৰু সাংস্কৃতিক প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ মাধ্যমে পৰম্পৰাগত সমাজসমূহ আধুনিক সমাজৰ ৰূপ লৈ উভতায়। এই প্ৰক্ৰিয়াত মানুহৰ জীৱনযাত্রা, চিন্তাধাৰা, আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন ঘটে। আধুনিকীকৰণ সাধাৰণতে নিম্নলিখিত দিশসমূহৰ মাধ্যমে ঘটিত হয়:
১. অাৰ্থিক উন্নতি
- আধুনিকীকৰণৰ এটা মুখ্য দিশ হৈছে আৰ্থিক বিকাশ। কৃষি-নির্ভৰ অৰ্থনীতিৰ পৰা উৎপাদনশীল আৰু বাণিজ্যিক অৰ্থনীতিত পৰিবৰ্তন ঘটে।
- নতুন শিল্প, প্ৰযুক্তি, আৰু ব্যৱসায়িক পদ্ধতিৰ বিকাশে অৰ্থনৈতিক বৃদ্ধি ঘটায়।
২. শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ বৃদ্ধি
- শিক্ষাৰ সুষ্ঠু ব্যৱস্থা আৰু বিজ্ঞানৰ জ্ঞানৰ উপলব্ধতাই সমাজত সজাগতা আৰু সচেতনতা বৃদ্ধি কৰে।
- শিক্ষাৰ দ্বাৰা ব্যক্তিসকলৰ চিন্তনশীলতা বৃদ্ধি পায় আৰু নতুন আইডিয়া আৰু উদ্ভাৱনৰ সৃষ্টিত সহায় হয়।
৩. প্ৰযুক্তিৰ অগ্ৰগতি
- বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ বিকাশে যোগাযোগৰ সুবিধা, স্বাস্থ্যসেবা, আৰু উৎপাদনত উদ্ভাৱন ঘটায়।
- তথ্য আৰু যোগাযোগৰ প্ৰযুক্তিৰ বিকাশে সমাজৰ গঠন আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰত পৰিবর্তন আনে।
৪. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত সংস্কৃতিৰ ধাৰণা আৰু প্ৰথাবোৰত সলনি ঘটে।
- নতুন সমাজত পুৰণি সংস্কৃতিৰ সৈতে নতুন চিন্তাধাৰা, মূল্যবোধ, আৰু আচাৰ মিলিত হয়।
৫. নৈতিক আৰু সামাজিক আচাৰ
- আধুনিকীকৰণৰ মাধ্যমে সামাজিক সমতা, অধিকাৰ, আৰু ন্যায়ৰ প্ৰতি মনোযোগ বৃদ্ধি পায়।
- ই সাধারণতে সমাজত নতুন নৈতিক আচাৰ আৰু মূল্যবোধৰ গঠন ঘটায়।
৬. জনসংখ্যাৰ পৰিবর্তন
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াত জনসংখ্যা আৰু নগৰায়ণত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন ঘটে।
- নগৰত পৰিৱৰ্তন, মাইগ্ৰেশ্যন, আৰু জনসংখ্যাৰ বৃদ্ধি সমাজৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰত নতুন সঁচলতা সৃষ্টি কৰে।
প্ৰশ্ন নং ২ঃ পশ্চিমীয়াকৰণ মানে কি বুজা?
উত্তৰঃ পশ্চিমীয়াকৰণ (Westernization) হৈছে এক প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ মাধ্যমে এক দেশ বা সমাজ পশ্চিমী চিন্তাধাৰা, সংস্কৃতি, জীৱন শৈলী, আৰু নৈতিক মানদণ্ড গ্ৰহণ কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াই সাধাৰণতে ইউৰোপ আৰু আমেৰিকাৰ সমাজৰ আদৰ্শ আৰু পদ্ধতিৰ অনুকৰণ কৰে। পশ্চিমীয়াকৰণৰ কিছু মুখ্য দিশ তলত আলোচনা কৰা হৈছে:
১. সংস্কৃতি আৰু জীৱন শৈলী
- পশ্চিমীয়াকৰণৰ ফলত ঐতিহ্যগত সংস্কৃতিৰ সলনি পশ্চিমী সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহ গ্ৰহণ কৰা হয়। উদাহৰণস্বৰূপ, পশ্চিমী খাদ্য, ফেশ্বন, আৰু বিনোদনৰ ধাৰণা সমাজত প্ৰভাৱিত হয়।
২. শিক্ষা আৰু বিজ্ঞান
- পশ্চিমী শিক্ষা পদ্ধতি, বিজ্ঞান, আৰু প্ৰযুক্তি গ্ৰহণ কৰি বিভিন্ন সমাজ আধুনিক শিক্ষা ব্যৱস্থা, বিজ্ঞানৰ জ্ঞান, আৰু নতুন প্রযুক্তি বিকাশ কৰে।
- বিশ্ববিদ্যালয় আৰু কলেজসমূহৰ দিশে অধিক মনোযোগ দিয়ে নতুন চিন্তাধাৰা আৰু জ্ঞানৰ বৃদ্ধি ঘটায়।
৩. অৰ্থনৈতিক ব্যবস্থা
- পশ্চিমী অৰ্থনৈতিক মডেলৰ অনুসৰণ কৰি দেশসমূহে মাৰ্কেট অৰ্থনীতি, বিশ্বায়ন, আৰু শিল্পায়নৰ দিশে আগবাঢ়ে।
- নতুন উদ্যোগ আৰু উদ্যোগপতিৰ বাবে সুবিধা সৃষ্টি কৰে।
৪. নীতি আৰু চৰকাৰী ব্যৱস্থা
- পশ্চিমী ৰাজনৈতিক আদৰ্শৰ অনুকৰণে গণতন্ত্ৰ, মানব অধিকাৰ, আৰু সমাজতান্ত্ৰিক মূল্যবোধৰ দিশে মনোযোগ বৃদ্ধি পায়।
- চৰকাৰী ব্যৱস্থাত অধিক প্ৰাৱল্য আৰু নাগৰিকৰ অধিকাৰসমূহৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰে।
৫. সামাজিক আচাৰ
- পশ্চিমীয়াকৰণে সমাজৰ সামাজিক আচাৰত সলনি আনিব পাৰে। উদাহৰণস্বৰূপ, মহিলাৰ অধিকাৰ আৰু সমতা, যৌনতা, আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ বিষয়ে নতুন দৃষ্টিভংগী সৃষ্টি কৰে।
৬. মাধ্যম আৰু তথ্য
- পশ্চিমী তথ্য মাধ্যম, যেনে টেলিভিছন, মুভি, আৰু সামাজিক মাধ্যমৰ প্রভাৱ সমাজৰ চিন্তাধাৰা আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰত পৰিবর্তন আনিব পাৰে।
- তথ্য আৰু মিডিয়াৰ দ্বাৰা পশ্চিমী সংস্কৃতিৰ প্ৰচাৰ হয়।
প্ৰশ্ন নং ৩ঃ গোলকীকৰণ মানে কি?
উত্তৰঃ গোলকীকৰণ (Globalization) হৈছে এক প্ৰক্ৰিয়া, যাৰ মাধ্যমে পৃথিৱীৰ বিভিন্ন অঞ্চল, দেশ, আৰু সমাজৰ মাজত ৰাজনৈতিক, আৰ্থিক, সাংস্কৃতিক, আৰু সামাজিক সংযোগ বৃদ্ধি পায়। এই প্ৰক্ৰিয়াত একে সময়তে বিভিন্ন দেশৰ মাজত আন্তঃসংযোগ, সঁচালনা, আৰু বাণিজ্যৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি ঘটে। গোলকীকৰণৰ কিছু মুখ্য দিশ তলত আলোচনা কৰা হৈছে:
খ) চমু প্ৰশ্ন (১৫০ টা শব্দৰ ভিতৰত প্ৰতিটো প্ৰশ্নৰ উত্তৰ দিয়ক)
প্ৰশ্ন নং ১ঃ আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াক চিনাক্ত কৰিব পৰা বিশেষত্ববোৰ কি কি?
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণ (Modernization) প্ৰক্ৰিয়া চিনাক্ত কৰিব পৰা বিশেষত্বসমূহ অন্তর্ভুক্ত কৰে বিভিন্ন দিশ, যিয়ে এক সমাজৰ পৰম্পৰাগত অৱস্থাৰ পৰা আধুনিক অৱস্থালৈ যাওঁতে দেখা যায়। এই বিশেষত্বসমূহৰ কিছু তলত আলোচনা কৰা হৈছে:
১. শিক্ষাৰ গুরুত্ব
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ গুৰুত্ব বৃদ্ধি পায়। এটি সঠিক আৰু আধুনিক শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা সমাজৰ সজাগতা আৰু সচেতনতা বৃদ্ধিত সহায় কৰে।
২. বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰযুক্তিগত অগ্ৰগতি
- বৈজ্ঞানিক গবেষণা আৰু প্ৰযুক্তিৰ উন্নতি সমাজৰ উৎপাদনশীলতা আৰু জীৱনমান বৃদ্ধিত প্ৰভাৱ বিস্তাৰিত কৰে। নতুন সঁচালন আৰু উদ্ভাৱনৰ সৃষ্টি হয়।
৩. আৰ্থিক বিকাশ
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত আঞ্চলিক অৰ্থনীতিৰ আধুনিকীকৰণ ঘটে। কৃষি-নির্ভৰ অৰ্থনীতিৰ পৰা উৎপাদনশীল আৰু বাণিজ্যিক অৰ্থনীতিত পৰিবৰ্তন ঘটে।
৪. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত নতুন চিন্তাধাৰা, ফেশ্বন, খাদ্য আৰু বিনোদনৰ ধাৰণাসমূহৰ আগমন ঘটে। পুৰণি প্ৰথা আৰু মূল্যবোধৰ সলনি আধুনিক সংস্কৃতিৰ গ্ৰহণ কৰা হয়।
৫. সামাজিক আচাৰ আৰু নৈতিকতা
- আধুনিকীকৰণৰ মাধ্যমে সামাজিক আচাৰ আৰু নৈতিকতাত সলনি ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, মহিলাৰ অধিকাৰ আৰু সমাজত সমতাৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ ওপৰত মনোযোগ বৃদ্ধি পায়।
৬. শাসন আৰু ৰাজনীতি
- আধুনিকীকৰণৰ সময়ত গণতান্ত্রিক ব্যৱস্থাৰ বিকাশ ঘটে। নাগৰিকৰ অধিকাৰ আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰতিষ্ঠা নিশ্চিত কৰা হয়।
৭. সামাজিক সজাগতা
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ অংশ হিচাপে সামাজিক সজাগতা আৰু সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। মানুহে সমাজৰ সমস্যাবোৰৰ বিষয়ে অধিক সজাগ আৰু সক্ৰিয় হৈ উঠে।
৮. বিশ্বায়ন
- আধুনিকীকৰণৰ লগত বিশ্বায়নৰ দিশও সংযুক্ত। গ্লোবালাইজেশনৰ মাধ্যমে বিভিন্ন দেশৰ মাজত সংযোগ বৃদ্ধি পায়, যিয়ে সামাজিক, আৰ্থিক, আৰু সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন আনিব পাৰে।
৯. চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ উন্নতি
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ শৃংখলাবদ্ধতা, স্বচ্ছতা, আৰু জবাবদিহিতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
উপসংহাৰ
প্ৰশ্ন নং ২ঃ আধুনিকীকৰণৰ মূল উপাদান সমূহ কি কি?
উত্তৰঃ
প্ৰশ্ন নং ৩ঃ ভাৰতবৰ্ষত আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণৰ মূল উপাদানসমূহ হ'ল সেইবোৰ মৌলিক উপাদান যিবোৰ এক সমাজৰ আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত প্ৰভাৱ বিস্তাৰিত কৰে। এই উপাদানসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. শিক্ষা
- আধুনিকীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত শিক্ষা এটা অত্যন্ত গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে। উচ্চ গুণমানৰ শিক্ষা প্ৰাপ্তি লোকসকলক বিজ্ঞান, প্রযুক্তি, আৰু সমাজৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত সজাগ আৰু দক্ষ কৰি তোলে।
২. বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তি
- বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নতি আধুনিকীকৰণৰ মূল উপাদান। নতুন উদ্ভাৱন আৰু প্রযুক্তিৰ সঠিক ব্যৱহাৰে সমাজৰ উৎপাদনশীলতা আৰু জীৱন মান বৃদ্ধি কৰে।
৩. অর্থনীতি
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াত আৰ্থিক বিকাশৰ লগতে নতুন আৰ্থিক মডেল আৰু ব্যৱস্থাৰ বিকাশ ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, মাৰ্কেট অৰ্থনীতি আৰু উদ্যোগপতিৰ ভূমিকা বৃদ্ধি পায়।
৪. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- সাংস্কৃতিক মানদণ্ড আৰু মূল্যবোধৰ আধুনিকীকৰণ। নতুন চিন্তাধাৰা, ফেশ্বন, আৰু বিনোদনৰ ধাৰণাৰ আগমন ঘটে। পুৰণি সাংস্কৃতিক আচার-ব্যৱহাৰৰ পৰিৱৰ্তন ঘটে।
৫. সামাজিক আচাৰ
- আধুনিকীকৰণৰ লগত সামাজিক আচাৰৰ পৰিবর্তন ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, মহিলাৰ অধিকাৰ, সামাজিক সমতা, আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়।
৬. ৰাজনীতি
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত গণতান্ত্রিক চৰকাৰী ব্যৱস্থা আৰু নাগৰিক অধিকাৰৰ সুৰক্ষা প্ৰধান উদ্দেশ্য। ৰাজনৈতিক নীতি আৰু ব্যৱস্থাত সলনি ঘটে।
৭. মাধ্যম আৰু তথ্য
- তথ্য আৰু যোগাযোগৰ আধুনিক মাধ্যমৰ ব্যৱহাৰ সমাজৰ বিভিন্ন দিশত সজাগতা বৃদ্ধি কৰে। ইণ্টাৰনেট, টেলিভিছন, আৰু সামাজিক মাধ্যমৰ দ্বাৰা তথ্যৰ সহজ উপলব্ধতা।
৮. আন্তর্জাতিক সম্পর্ক
- আধুনিকীকৰণৰ সময়ত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সহযোগিতা আৰু সম্বন্ধৰ উন্নতি ঘটে। বিভিন্ন দেশৰ মাজত ৰাজনৈতিক, আৰ্থিক, আৰু সাংস্কৃতিক সংযোগ বৃদ্ধি পায়।
৯. নতুন ধাৰণা
- আধুনিকীকৰণৰ লগত নতুন দৃষ্টিভংগী আৰু চিন্তাধাৰাৰ আগমন ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, ব্যক্তিগত স্বাধীনতা, মানবাধিকাৰ, আৰু সুৰক্ষাৰ বিষয়ে নতুন চিন্তাৰ বিকাশ।
উপসংহাৰ
আধুনিকীকৰণৰ এই মূল উপাদানসমূহ সমাজৰ উন্নতি, অগ্ৰগতি, আৰু নতুন যুগৰ প্ৰতিষ্ঠাৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূর্ণ ভূমিকা পালন কৰে। এই উপাদানসমূহৰ সমন্বয়ে এক সুসংহত আধুনিক সমাজৰ গঠন হয়।
প্ৰশ্ন নং ৪ঃ ভাৰতবৰ্ষত পশ্চিমীয়াকৰণ প্ৰক্ৰিয়াৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতবৰ্ষত আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া এক জটিল আৰু বহুমুখী প্ৰক্ৰিয়া, যিয়ে ইতিহাস, সংস্কৃতি, আৰু ৰাজনীতিৰ এক বিস্তৃত ক্ষেত্ৰক স্পৰ্শ কৰিছে। এই প্ৰক্ৰিয়াটোৰ ইতিহাস ভিন্ন ভিন্ন পৰ্যায়ৰ মাধ্যমে বিকশিত হৈছে। তলত ভাৰতবৰ্ষত আধুনিকীকৰণৰ কিছু মুখ্য দিশ উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. ঔপনিবেশিক কাল
- ব্ৰিটিশ শাসন: ১৮৫৮ চনত ভাৰতৰ ওপৰত ব্ৰিটিশ শাসনৰ আৰম্ভণি হয়। এই সময়ত বিভিন্ন সামাজিক, আৰ্থিক, আৰু ৰাজনৈতিক পৰিবর্তন ঘটে। নতুন শিক্ষানীতি, ৰাজনৈতিক কাঠামো, আৰু সমাজিক সংস্কাৰ সকলোৰে আধুনিকীকৰণৰ পথ সুগম কৰে।
- শিক্ষা আৰু সংস্কৃতি: ইংৰাজী শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ প্রতিষ্ঠা, আধুনিক সাহিত্য আৰু চিন্তাধাৰাৰ বিকাশ, যিয়ে ভাৰতীয় সমাজত আধুনিক চিন্তাৰ আগমন ঘটায়।
২. সামাজিক সংস্কাৰ
- সামাজিক আন্দোলন: আধুনিকীকৰণৰ সময়ত বিভিন্ন সামাজিক আন্দোলন সৃষ্টি হয়। ৰামমোহন ৰায়ৰ উদ্যোগত সতী প্ৰথা বিলোপ আৰু মহিলা শিক্ষা, দীনদয়াল উপাধ্যায়ৰ উদ্যোগত সামাজিক ন্যায়ৰ প্ৰচাৰ, ইত্যাদি।
- নতুন সাংস্কৃতিক চিন্তাধাৰা: মহাত্মা গান্ধী, রবীন্দ্রনাথ ঠাকুৰ, আৰু অন্যান্য চিন্তাবিদৰ চিন্তাধাৰা ভাৰতীয় সমাজত আধুনিকীকৰণৰ বিকাশ ঘটায়।
৩. অর্থনৈতিক পৰিবর্তন
- নতুন শিল্পৰ বিকাশ: ১৯৪৭ চনৰ পিছত ভাৰত স্বাধীনতা লাভৰ পাছত আধুনিক শিল্পৰ বিকাশ আৰম্ভ হয়। পঞ্জাব, গুজৰাট, আৰু মহাৰাষ্ট্ৰত নতুন উদ্যোগৰ সৃষ্টি হয়।
- নৱীন অৰ্থনীতি: ১৯৯১ চনত অৰ্থনৈতিক উদাৰীকৰণৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা নীতি, যিয়ে বিদেশী বিনিয়োগ আৰু আন্তর্জাতিক বাণিজ্যৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
৪. রাজনৈতিক আধুনিকীকৰণ
- গণতান্ত্রিক ব্যৱস্থা: ভাৰতীয় সংবিধান ১৯५০ চনত গ্ৰহণ কৰা হয়, যিয়ে নাগৰিকৰ অধিকাৰ, সমাজত ন্যায়, আৰু সমতাৰ ভিত্তিত গণতান্ত্রিক ব্যৱস্থাৰ প্ৰতিষ্ঠা কৰে।
- চৰকাৰী ব্যৱস্থাৰ আধুনিকীকৰণ: ভাৰতীয় চৰকাৰী ব্যৱস্থা আধুনিকীকৰণৰ এক অংশ হিচাপে তথ্য আৰু যোগাযোগৰ আধুনিক ব্যৱস্থা, নিৰ্বাচনী প্ৰক্ৰিয়া, আৰু চৰকাৰী শৃংখলাৰ সলনি ঘটে।
৫. সংস্কৃতিক আধুনিকীকৰণ
- বৈশ্বিকীকৰণ: তথ্য প্রযুক্তিৰ উন্নতিৰ বাবে ভাৰতত বৈশ্বিকীকৰণৰ প্ৰভাব বৃদ্ধি পায়। বিদেশী সংস্কৃতি, খাদ্য, আৰু বিনোদন ভাৰতত প্ৰবেশ কৰে, যিয়ে সমাজত নতুন ধাৰণা আৰু আচাৰ-বৈৱহাৰৰ সৃষ্টি কৰে।
- সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন: আধুনিকীকৰণৰ ফলত সামাজিক আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু পৰম্পৰাৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, মহিলা অধিকাৰ আৰু ব্যক্তিগত স্বাধীনতাৰ ক্ষেত্ৰত সলনি ঘটে।
গ) ৰচনাধৰ্মী প্ৰশ্ন (৩০০-৫০০ শব্দৰ ভিতৰত উত্তৰ লিখক)
প্ৰশ্ন নং ১ঃ আধুনিকীকৰণৰ মূল কাৰণ সমূহ লিখা।
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণ (Modernization)ৰ মূল কাৰণসমূহ বিভিন্ন দিশত সমাজৰ উন্নতি, পৰিবর্তন আৰু গৱেষণাৰ ফল হিচাপে দেখা যায়। এই কাৰণসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নতি
- বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ অগ্ৰগতি, নতুন আবিষ্কাৰ আৰু উদ্ভাৱনৰে আধুনিকীকৰণৰ পথ মুকলি কৰে। উদাহৰণ স্বৰূপ, তথ্য প্রযুক্তি, যিয়ে যোগাযোগ আৰু তথ্যৰ আদান-প্ৰদানৰ পদ্ধতি সলনি কৰিছে।
২. শিক্ষাৰ বিস্তাৰ
- শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ সঠিক ব্যৱস্থা সমাজৰ সজাগতা বৃদ্ধি কৰে। উচ্চ গুণমানৰ শিক্ষা গ্ৰহণ কৰা লোকসকল আধুনিক চিন্তাধাৰা আৰু দৃষ্টিভংগী গ্রহণ কৰে।
৩. অর্থনৈতিক বিকাশ
- আধুনিকীকৰণৰ বাবে নতুন আৰ্থিক মডেল আৰু উদ্যোগৰ সৃষ্টি ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, উদ্যমী আৰু গ্লোবালাইজড অৰ্থনীতি, যিয়ে অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰে।
৪. সামাজিক আচাৰ-ব্যৱহাৰত পৰিবর্তন
- সামাজিক আচাৰ-ব্যৱহাৰ আৰু পৰম্পৰাৰ ক্ষেত্ৰত সলনি ঘটে। উদাহৰণ স্বৰূপ, মহিলাৰ অধিকাৰ, জাতিগত সমতা, আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ওপৰত মনোযোগ বৃদ্ধি।
৫. রাজনৈতিক পৰিবর্তন
- গণতান্ত্রিক চৰকাৰী ব্যৱস্থা আৰু নাগৰিক অধিকাৰৰ সুৰক্ষা আধুনিকীকৰণৰ কাৰণ। নতুন ৰাজনৈতিক চিন্তাধাৰা আৰু নীতিৰ বাবে সমাজৰ ৰাজনৈতিক কাঠামো সলনি হয়।
৬. সংস্কৃতিক আৰু সামাজিক সজাগতা
- সংস্কৃতিগত চিন্তাৰ আধুনিকীকৰণৰ মাধ্যমে সমাজত নতুন চিন্তাধাৰা, সাংস্কৃতিক বিনিময়, আৰু বৈশ্বিকীকৰণৰ প্ৰৱাহ ঘটে।
৭. বৈশ্বিকীকৰণ
- বিশ্বৰ সৈতে সংযোগ আৰু যোগাযোগৰ বৃদ্ধি, অৰ্থনৈতিক সহযোগিতা আৰু সাংস্কৃতিক বিনিময় আধুনিকীকৰণৰ কাৰণ। বিদেশী প্ৰভাৱ আৰু বিনিয়োগৰ আগমন আধুনিকীকৰণৰ দিশত উল্লেখযোগ্য।
৮. সমাজবিজ্ঞানী আৰু চিন্তাবিদসকলৰ প্ৰভাব
- বিভিন্ন চিন্তাবিদ আৰু সমাজবিজ্ঞানীৰ দ্বাৰা আধুনিকীকৰণৰ বিষয়ে নতুন দৃষ্টিভংগী আৰু চিন্তাৰ বিকাশ ঘটে। এই চিন্তাধাৰাই সমাজত সলনি আনিব পাৰে।
৯. প্ৰাকৃতিক পৰিবেশ আৰু জীৱনযাত্ৰাৰ প্ৰতি চাৰ্চা
- পৰিৱেশৰ সুৰক্ষা আৰু জীৱনমানৰ উন্নতিৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰাৰ ফলত আধুনিকীকৰণৰ ধাৰণা বৃদ্ধি পায়।
উপসংহাৰ
এই মূল কাৰণসমূহৰ মাধ্যমে আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়া এক সক্রিয় আৰু চলন্ত অৱস্থাত থাকে। আধুনিকীকৰণৰ এই কাৰণসমূহ সমাজৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ, জীৱনধাৰা, আৰু সংস্কৃতিৰ ক্ষেত্ৰত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন আনিবলৈ সক্ষম।
প্ৰশ্ন নং ২ঃ এখন আধুনিক সমাজৰ বৈশিষ্ট্য়বোৰ উল্লেখ কৰা।
উত্তৰঃ এখন আধুনিক সমাজৰ বৈশিষ্ট্যবোৰ বিভিন্ন দিশত পৰিস্ফুট হয়। আধুনিক সমাজৰ কিছু মুখ্য বৈশিষ্ট্য তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ মূল্য
- আধুনিক সমাজত শিক্ষাক বিশেষ গুৰুত্ব দিয়া হয়। উচ্চ গুণমানৰ শিক্ষা ব্যক্তিগত আৰু সামাজিক উন্নতিৰ বাবে অত্যাবশ্যক। শিক্ষাৰ প্ৰসাৰত লোকসকলৰ সজাগতা আৰু বোধদীষ্টতা বৃদ্ধি পায়।
২. বৈজ্ঞানিক আৰু প্ৰযুক্তিগত উন্নতি
- বিজ্ঞান আৰু প্রযুক্তিৰ বিকাশ আধুনিক সমাজৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ দিশ। তথ্য প্ৰযুক্তি, যোগাযোগৰ উন্নতি, আৰু নতুন উদ্ভাৱনৰ মাধ্যমে জীৱন সহজ আৰু সুবিধাজনক হৈছে।
৩. গণতান্ত্ৰিক চৰকাৰী ব্যৱস্থা
- আধুনিক সমাজত গণতান্ত্রিক চৰকাৰী ব্যৱস্থা আৰু নাগৰিকৰ অধিকাৰৰ সুৰক্ষা থাকে। আইন আৰু নীতিৰ আধাৰত শাসন কৰা হয়।
৪. সামাজিক সমতা আৰু ন্যায়
- আধুনিক সমাজত সামাজিক সমতা, মহিলা অধিকাৰ, আৰু জাতিগত সমতাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়। একোবোৰ মানৱ অধিকাৰৰ প্রতি সজাগতা বৃদ্ধি পায়।
৫. বৈশ্বিকীকৰণ
- আধুনিক সমাজত বৈশ্বিকীকৰণৰ প্ৰভাব স্পষ্ট। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্য, সাংস্কৃতিক বিনিময়, আৰু যোগাযোগৰ উন্নতি সৃষ্টিৰ ফলত সমাজৰ দিশ সলনি হয়।
৬. উদ্যোগ আৰু উদ্যমিতা
- আধুনিক সমাজত উদ্যোক্তাৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পোৱা দেখা যায়। নতুন উদ্যোগ, বিনিয়োগ, আৰু কৰ্মসংস্থানৰ সৃষ্টি হৈছে।
৭. সাংস্কৃতিক বৈচিত্র্য
- আধুনিক সমাজে বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ মেলবন্ধন দেখুৱায়। বেলেগ বেলেগ সংস্কৃতিৰ মাজত আদান-প্ৰদান বৃদ্ধি পায়।
৮. বিপৰীত চিন্তাৰ প্ৰতি সন্মান
- আধুনিক সমাজত ভিন্ন ভিন্ন চিন্তাধাৰাৰ প্রতি সন্মান দেখোৱা হয়। বুদ্ধিজীৱী আৰু চিন্তাবিদসকলৰ মতামতক গুরুত্ব দিয়া হয়।
৯. জীৱনমান আৰু স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি চাৰ্চা
- আধুনিক সমাজত স্বাস্থ্য আৰু জীৱনমানৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হয়। স্বাস্থ্য সেবা, পৰিবেশ সুৰক্ষা, আৰু মানসিক স্বাস্থ্যৰ প্ৰতি বিশেষ দৃষ্টি দেওয়া হয়।
১০. সামাজিক সমস্যা সমাধানৰ প্ৰচেষ্টা
- আধুনিক সমাজৰ এক বৈশিষ্ট্য হৈছে সামাজিক সমস্যাবোৰৰ সমাধানৰ প্ৰতি মনোনিবেশ। সামাজিক আন্দোলন, উন্নয়নমূলক কাৰ্যসূচী, আৰু নীতি নিৰ্মাণৰ মাধ্যমে সমস্যাবোৰ সমাধান কৰা হয়।
উপসংহাৰ
আধুনিক সমাজৰ এই বৈশিষ্ট্যবোৰ সুত্ৰপাত কৰি সমাজৰ অগ্ৰগতি আৰু বিকাশ নিশ্চিত কৰে। এই বৈশিষ্ট্যবোৰৰ মাধ্যমে জনগণৰ বাবে উন্নত আৰু সুৰক্ষিত জীৱন নিশ্চিত কৰা হয়।
প্ৰশ্ন নং ৩ঃ ভাৰতীয় সমাজত আধুনিকীকৰণৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সমাজত আধুনিকীকৰণৰ প্ৰভাৱ এক বহুমুখী আৰু ব্যাপক পৰিসৰ বিস্তৃত। এই প্ৰক্ৰিয়াই সমাজ, সংস্কৃতি, অৰ্থনীতি, আৰু ৰাজনীতিত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন আনিছে। তলত ভাৰতীয় সমাজত আধুনিকীকৰণৰ কেইটামান মুখ্য প্ৰভাৱৰ আলোচনা কৰা হৈছে:
১. শিক্ষাৰ বিস্তাৰ
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক উন্নতি ঘটিছে। শিক্ষাৰ গুণগত মানৰ উন্নতি, উচ্চ শিক্ষা আৰু প্ৰযুক্তিগত শিক্ষা গ্ৰহণৰ সুযোগ বৃদ্ধি হৈছে। এই সোৱঁৰণে জনসাধাৰণৰ সজাগতা আৰু জ্ঞানৰ বৃদ্ধি ঘটিছে।
২. অর্থনৈতিক উন্নতি
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰভাবে ভাৰতৰ অৰ্থনীতি আধুনিকীকৃত হৈছে। নতুন উদ্যোগ আৰু উদ্যোগপতিসকলৰ সৃষ্টি, তথ্য প্ৰযুক্তিৰ উন্নতি, আৰু বিশ্ববাজারত প্ৰতিযোগিতাৰ প্ৰৱেশ হৈছে। অৰ্থনৈতিক উদাৰীকৰণৰ ফলত বিদেশী বিনিয়োগ আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় উৎপাদন বৃদ্ধি পোৱা গৈছে।
৩. সামাজিক সমতা
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া সামাজিক আচাৰ-ব্যৱহাৰত সলনি আনিছে। মহিলা অধিকাৰ আৰু সামাজিক সমতাৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। বিভিন্ন সামাজিক আন্দোলনৰ মাধ্যমে জাতিগত আৰু ধৰ্মীয় সমতা বৃদ্ধি পোৱা গৈছে।
৪. গণতান্ত্রিক সংস্কাৰ
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত ভাৰতৰ ৰাজনৈতিক পৰিৱেশত গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিবর্তন হৈছে। গণতান্ত্রিক চৰকাৰী ব্যৱস্থা, নাগৰিকৰ অধিকাৰৰ সুৰক্ষা, আৰু সমষ্টিগত অংশগ্ৰহণৰ ক্ষেত্ৰত এক নতুন দিশ আৰম্ভ হৈছে।
৫. সাংস্কৃতিক বিনিময়
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত বিভিন্ন সংস্কৃতিৰ মাজত আদান-প্ৰদান বৃদ্ধি পোৱা গৈছে। বিদেশী সংস্কৃতিৰ প্ৰভাৱ ভাৰতীয় সংস্কৃতিত স্পষ্ট হৈছে। নতুন প্ৰৱণতা, খাদ্য, আৰু বিনোদন ভাৰতীয় সমাজত প্ৰবেশ কৰিছে।
৬. টেকসই উন্নয়ন আৰু পৰিবেশ সুৰক্ষা
- আধুনিকীকৰণৰ ফলত সামাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি হৈছে। পৰিবেশৰ সুৰক্ষা আৰু টেকসই উন্নয়নৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। মহামাৰীৰ সময়ত স্বাস্থ্য আৰু পৰিবেশৰ বিষয়ে নতুন দৃষ্টিভংগী উদ্ভৱ হৈছে।
৭. নতুন প্ৰযুক্তিৰ আগমন
- আধুনিকীকৰণৰ সময়ত বিভিন্ন নতুন প্ৰযুক্তি, যিয়ে যোগাযোগ আৰু তথ্যৰ আদান-প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত এক বিপ্লৱ ঘটিছে। সামাজিক মিডিয়া, ইণ্টাৰনেট, আৰু ডিজিটেল যোগাযোগৰ মাধ্যমৰ দ্বাৰা জনসাধাৰণৰ মাজত জ্ঞানৰ ব্যাপকতা বৃদ্ধি হৈছে।
৮. সামাজিক আন্দোলন আৰু সজাগতা
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰভাৱত বিভিন্ন সামাজিক আন্দোলন গতি লাভ কৰিছে। মহিলাৰ অধিকাৰ, শিশু অধিকাৰ, আৰু পৰিৱেশ সুৰক্ষাৰ বাবে জনগণৰ সজাগতা বৃদ্ধি হৈছে। এই আন্দোলনসমূহে সমাজত বিভিন্ন সমস্যাৰ সমাধানৰ বাবে ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাইছে।
প্ৰশ্ন নং ৪ঃ আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ ভূমিকা ব্য়াখ্য়া কৰা।
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ ভূমিকা অত্যন্ত গুৰুত্বপূর্ণ। শিক্ষাই আধুনিক সমাজৰ বিকাশ আৰু অগ্রগতিত এক মূল চাবিকাঠি হিচাপে কাৰ্য্য কৰে। তলত আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ কিছু মুখ্য ভূমিকা বিৱৰণ কৰা হৈছে:
১. জ্ঞান আৰু সজাগতা বৃদ্ধি
প্ৰশ্ন নং ৫ঃ ভাৰতত পশ্চিমীয়াকৰণৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা।
উত্তৰঃ ভাৰতত পশ্চিমীয়াকৰণৰ প্ৰভাৱ একটি জটিল আৰু বহুমুখী পৰিসৰক আৱৰি লৈছে। পশ্চিমীয়াকৰণ মানে হৈছে পশ্চিমী দেশবোৰৰ সংস্কৃতি, জীৱনধাৰা, আৰু ব্যৱসায়িক আদৰ্শৰ ভাৰতীয় সমাজত প্ৰৱেশ কৰা। ইয়াৰ ফলত বিভিন্ন দিশত উল্লেখযোগ্য পৰিবর্তন সাধিত হৈছে। তলত কিছু মুখ্য প্ৰভাৱৰ আলোচনা কৰা হৈছে:
১. শিক্ষাৰ উন্নতি
- পশ্চিমীয়াকৰণৰ ফলত শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক পরিবর্তন ঘটিছে। আধুনিক শিক্ষাব্যৱস্থা, বিশেষকৈ ইংৰাজী শিক্ষাৰ প্ৰবেশ, বহু নতুন ধাৰণাৰ বিকাশ ঘটিছে। বিজ্ঞান, গনিত, আৰু ক্ৰিয়েটিভ বিষয়সমূহৰ ওপৰত জোৰ দিয়া হৈছে, যিয়ে সমাজৰ সজাগতা বৃদ্ধি কৰিছে।
২. আৰ্থিক উন্নতি
- পশ্চিমী ধাৰণাৰ প্ৰভাৱৰ ফলত ভাৰতত নতুন শিল্প, ব্যৱসায়িক পৰিকাঠামো, আৰু ব্যৱসায়িক নীতিৰ বিকাশ হৈছে। উদাৰীকৰণৰ জৰিয়তে বিদেশী বিনিয়োগ আকৃষ্ট হৈছে, যিয়ে অৰ্থনীতিৰ উন্নতিৰ পথ প্ৰসস্ত কৰিছে।
৩. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- পশ্চিমী সংস্কৃতিৰ আগমনে ভাৰতীয় সংস্কৃতিত বিভিন্ন প্ৰভাৱ বিস্তাৰিত কৰিছে। সংগীত, চলচ্চিত্ৰ, ফেশ্বন, আৰু খাদ্যৰ ক্ষেত্ৰত পশ্চিমীয় প্ৰভাবৰ ফলত এক নতুন চিন্তাধাৰাৰ জন্ম হৈছে। ইয়াৰে সংস্কৃতিত বৈচিত্র্য আৰু আধুনিকতা বৃদ্ধি পোৱাৰ লগে লগে কিছুমান পৰম্পৰা আৰু মূল্যবোধ হ্ৰাস পোৱাৰ আশঙ্কা বৃদ্ধি পোৱা গৈছে।
৪. পৰিচালনাৰ প্ৰক্ৰিয়া
- পশ্চিমী পৰিচালনা আৰু কাৰ্যপদ্ধতি ভাৰতীয় চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী উদ্যোগসমূহত প্ৰৱেশ কৰিছে। বিশেষকৈ গণতান্ত্ৰিক ব্যৱস্থাপনা, ব্যৱসায়িক কৌশল, আৰু আধুনিক ব্যৱস্থাপনা পৰিকল্পনাৰ দ্বাৰা নতুন দিশত আগবঢ়োৱা হৈছে।
৫. গণতান্ত্রিক মূল্যবোধৰ বিকাশ
- পশ্চিমী সংস্কৃতিৰ প্ৰভাৱত গণতান্ত্রিক মূল্যবোধ আৰু নাগৰিক অধিকাৰৰ ওপৰত অধিক গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। সামাজিক আন্দোলন, অধিকাৰ ক্ষেত্ৰ, আৰু গণতান্ত্রিক চিন্তাধাৰাৰ বৃদ্ধি ঘটিছে।
৬. প্ৰযুক্তি আৰু বিজ্ঞান
- পশ্চিমীয়াকৰণৰ ফলত বিজ্ঞান আৰু প্রযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতত নতুন উদ্ভাৱন আৰু গবেষণাৰ দিশে আগুৱাইছে। তথ্য প্রযুক্তি, যোগাযোগ, আৰু চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰত আধুনিকীকৰণ ঘটে।
৭. সামাজিক ধাৰণা আৰু মূল্যবোধ
- পশ্চিমী চিন্তাধাৰাৰ প্ৰভাৱে সামাজিক মূল্যবোধৰ ক্ষেত্ৰত পৰিবর্তন ঘটিছে। ধৰ্মীয় চিন্তাধাৰা, পৰম্পৰা, আৰু পৰিচয়ৰ ওপৰত বিৰোধিতা দেখা দিছে। অধিকাৰ আৰু স্বাধীনতাৰ ক্ষেত্ৰত জনসাধাৰণৰ সজাগতা বৃদ্ধি হৈছে।
৮. সমাজৰ ভাৱনা আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰ
- পশ্চিমীয় চিন্তাধাৰাৰ প্ৰতিফলনে ভাৰতীয় সমাজৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰত সলনি আনিছে। উদাহৰণ স্বৰূপে, পৰিয়ালৰ কাঠামো, জীৱনৰ পথ, আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰ প্ৰতি দৃষ্টিভংগী পৰিবর্তিত হৈছে।
প্ৰশ্ন নং ৬ঃ ভাৰতীয় শিক্ষা ব্য়ৱস্থাত পশ্চিমীয়াকৰণৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত পশ্চিমীয়াকৰণৰ প্ৰভাৱ বিস্তৃত আৰু বহুমুখী। ভাৰতত বৃটিছ উপনিবেশৰ সময়ত পশ্চিমী শিক্ষাৰ আদৰ্শ আৰু পদ্ধতি প্ৰবেশ কৰে, যিয়ে শিক্ষা আৰু সমাজত ব্যাপক পৰিবর্তন আনে। তলত কিছু মুখ্য প্ৰভাৱৰ আলোচনা কৰা হৈছে:
১. আধুনিক শিক্ষাৰ পদ্ধতি
- পশ্চিমীয়াকৰণৰ ফলত আধুনিক শিক্ষা পদ্ধতিৰ প্ৰৱেশ ঘটে। ক্লাছৰ পদ্ধতি, পাঠ্যবই ব্যৱহাৰ, আৰু বৈজ্ঞানিক শিক্ষাৰ দিশে আগ্ৰহ বৃদ্ধি পায়। পৰীক্ষাৰ পৰ্যায় আৰু শিক্ষা শ্ৰেণীৰ ভিত্তিত বিভাগ প্ৰবর্তন কৰা হয়।
২. ইংৰাজী ভাষাৰ প্ৰাধান্য
- ইংৰাজী ভাষাই ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাত এক প্ৰধান ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিছে। ইয়াৰ ফলত, ইংৰাজী ভাষাত উচ্চ শিক্ষাৰ সুযোগ আৰু জ্ঞানৰ উন্নতিৰ বাবে বিশেষ জোৰ দিয়া হৈছে, যিয়ে বিশ্বজনীন জ্ঞানেৰে যুক্ত হোৱাৰ পথ প্ৰস্তুত কৰিছে।
৩. বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰাৰ বিকাশ
- পশ্চিমী শিক্ষাৰ প্ৰভাৱৰ ফলত বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰাৰ বিকাশ ঘটে। বিজ্ঞান, গনিত, আৰু সামাজিক বিজ্ঞানৰ বিষয়সমূহৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে, যিয়ে যুক্তিবাদী চিন্তাৰ বিকাশ ঘটায়।
৪. আধুনিক শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠান
- পশ্চিমী শিক্ষা আদৰ্শ অনুসৰি বিশ্ববিদ্যালয় আৰু কলেজসমূহৰ সৃষ্টি হৈছে। ইণ্ডিয়া বিশ্ববিদ্যালয়, আইআইটি, আৰু আইআইএম যেনেকুৱা প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ সৃষ্টি হয়, যিয়ে গৱেষণা আৰু প্ৰযুক্তিৰ ক্ষেত্ৰত এক নতুন দিশৰ সূচনা কৰে।
৫. প্ৰশাসনিক শিক্ষা আৰু গৱেষণা
- পশ্চিমীয়াকৰণৰ প্ৰভাৱত প্ৰশাসনিক আৰু গৱেষণা শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত নতুন দিশ প্ৰৱেশ কৰে। চৰকাৰী আৰু বেচৰকাৰী উদ্যোগসমূহৰ পৰিচালনাৰ বাবে শিক্ষিত ব্যক্তিৰ প্ৰয়োজন বৃদ্ধি পায়, যিয়ে ৰাজনৈতিক আৰু আৰ্থিক ক্ষেত্ৰত উন্নতি সাধন কৰে।
৬. মহিলা শিক্ষা
- পশ্চিমীয়াৰ প্ৰভাৱত মহিলা শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সজাগতা বৃদ্ধি পায়। পশ্চিমী চিন্তাধাৰাৰ আধাৰত মহিলা শিক্ষাৰ অধিকারৰ বাবে আন্দোলন আৰু প্ৰচাৰ চলে, যিয়ে সমাজত শিক্ষা সমতা আনিবলৈ সহায় কৰে।
৭. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- পশ্চিমী শিক্ষাৰ আগমনে সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন ঘটিছে। পশ্চিমী চিন্তাধাৰা আৰু সংস্কৃতিৰ প্রভাবৰ ফলত, নতুন চিন্তাধাৰা আৰু সামাজিক আচাৰ-ব্যৱহাৰ প্ৰকাশ পায়। এইটো কিছু পৰম্পৰাৰ ক্ষতিৰ কাৰণও হৈ পৰে।
প্ৰশ্ন নং ৭ঃ 'আধুনিকীকৰণ হৈছে এনে এক প্ৰক্ৰিয়া য'ত কম উন্নত দেশসমূহে অধিক উন্নত দেশ সমূহৰ পৰা কিছুমান বৈশিষ্ট্য় আহৰণ কৰে'- ব্য়াখ্য়া কৰা।
উত্তৰঃ আধুনিকীকৰণ হৈছে এক সমাজৰ বিকাশৰ প্ৰক্ৰিয়া, য'ত কম উন্নত দেশসমূহে অধিক উন্নত দেশসমূহৰ পৰা কিছুমান বৈশিষ্ট্য, আদৰ্শ আৰু প্ৰণালী আহৰণ কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াৰ মাধ্যমে, সমাজবোৰে নিজ নিজ সংস্কৃতি, অৰ্থনীতি, আৰু সামাজিক কাঠামোত আধুনিকতা, বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰা, আৰু উন্নত প্ৰযুক্তিবোৰৰ অন্তর্ভুক্ত কৰে। তলত আধুনিকীকৰণৰ এই সংজ্ঞাৰ বিভিন্ন দিশ ব্যাখ্যা কৰা হৈছে:
১. বৈশিষ্ট্য আহৰণ
- আধুনিকীকৰণ প্ৰক্ৰিয়াত উন্নত দেশসমূহৰ প্রযুক্তি, ব্যৱসায়িক পদ্ধতি, শিক্ষা ব্যৱস্থা, আৰু ৰাজনৈতিক কাঠামোৰ কিছু বৈশিষ্ট্য গ্ৰহণ কৰা হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে, তথ্য প্ৰযুক্তিৰ উন্নতি, বিজ্ঞানৰ অগ্ৰগতি, আৰু গণতান্ত্রিক মূল্যবোধৰ প্ৰসাৰ।
২. অর্থনৈতিক বিকাশ
- আধুনিকীকৰণৰ জৰিয়তে কম উন্নত দেশসমূহে উন্নত দেশসমূহৰ অৰ্থনৈতিক পদ্ধতি আৰু উদ্যোগৰ ধাৰণাবোৰ গ্ৰহণ কৰে, যিয়ে তেওঁলোকৰ অৰ্থনীতিৰ উন্নতি ঘটায়। বিশেষকৈ কৃষি, শিল্প আৰু সেৱা ক্ষেত্ৰত আধুনিক প্রযুক্তিৰ প্ৰৱেশ ঘটায়।
৩. শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ বৃদ্ধি
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়াত শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত আধুনিক পদ্ধতি আৰু পাঠ্যক্রম গ্ৰহণ কৰা হয়। যিয়ে জনসাধাৰণৰ সজাগতা বৃদ্ধি কৰে আৰু বৈজ্ঞানিক চিন্তাধাৰাৰ উন্নতি ঘটায়।
৪. সামাজিক সংস্কৃতিৰ পৰিৱর্তন
- আধুনিকীকৰণে সমাজৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ, পৰম্পৰা, আৰু মূল্যবোধৰ ক্ষেত্ৰত সলনি আনিবলৈ সহায় কৰে। পশ্চিমী চিন্তাধাৰাৰ প্ৰভাৱত নতুন চিন্তাধাৰাৰ জন্ম ঘটে, যিয়ে সমাজৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰত সলনি আনে।
৫. পশ্চিমীয় আদৰ্শৰ প্ৰভাব
- আধুনিকীকৰণৰ প্ৰক্ৰিয়া সাধাৰণতে পশ্চিমী দেশসমূহৰ আদৰ্শৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। এইটো বিশেষকৈ ৰাজনৈতিক, সামাজিক, আৰু অৰ্থনৈতিক ক্ষেত্ৰত পশ্চিমী আদৰ্শ গ্ৰহণৰ মাধ্যমে ঘটে।
৬. গ্লোবালাইজেচন
- আধুনিকীকৰণ আৰু গ্লোবালাইজেচনৰ মাজত এক গভীৰ সম্পর্ক আছে। য'ত উন্নত দেশসমূহৰ সংস্কৃতি আৰু অভ্যাসসমূহ সমগ্ৰ বিশ্বত প্ৰভাৱ বিস্তাৰিত কৰে। এই প্ৰক্ৰিয়াই বিশ্বজনীন সম্পর্ক গঢ়ি তোলে।
প্ৰশ্ন নং ৮। ভাৰতবৰ্ষত গোলকীকৰণৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে লিখা।
উত্তৰঃ ভাৰতবৰ্ষত গোলকীকৰণ (Globalization) হৈছে এক গুরুত্বপূর্ণ প্ৰক্ৰিয়া, যিয়ে দেশৰ অৰ্থনীতি, সংস্কৃতি, সমাজ, আৰু ৰাজনীতিৰ ওপৰত গভীৰ প্ৰভাৱ বিস্তাৰিত কৰিছে। গোলকীকৰণৰ ফলত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সম্পৰ্ক আৰু বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক সলনি দেখা গৈছে। তলত ভাৰতত গোলকীকৰণৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে:
১. আর্থিক বিকাশ
- গোলকীকৰণৰ ফলত ভাৰতৰ অৰ্থনীতি বিশ্ববাজারৰ সৈতে সংযুক্ত হৈছে। বিদেশী পুঁজিৰ অৱদান বৃদ্ধি পোৱাৰ ফলত দেশৰ শিল্প আৰু সেৱা খণ্ডৰ উন্নতি ঘটিছে। বিশেষকৈ, তথ্য প্ৰযুক্তি, টেলিকমিউনিকেশন, আৰু ফাইনান্স খণ্ডত গুৰুত্বপূৰ্ণ উন্নতি হৈছে।
২. কৰ্মসংস্থানৰ সৃষ্টিত বৃদ্ধি
- বহুজাতিক কোম্পানীসমূহৰ আগমনে ভাৰতত নতুন কৰ্মসংস্থাপন সৃষ্টি কৰিছে। বিশেষকৈ তথ্য প্ৰযুক্তি, প্ৰশাসনিক সেৱা, আৰু আউটছৰচিং ক্ষেত্ৰত ব্যাপক নিয়োগ সৃষ্টি হৈছে, যিয়ে ইয়াৰ অৰ্থনৈতিক উন্নতিত সহায় কৰিছে।
৩. সাংস্কৃতিক পৰিবর্তন
- গোলকীকৰণৰ দ্বাৰা পশ্চিমী সংস্কৃতি, মূল্যবোধ, আৰু পৰম্পৰা ভাৰতত প্ৰৱেশ কৰিছে। ফলত, নতুন চিন্তাধাৰা, ফেশ্বন, আৰু আচাৰ-ব্যৱহাৰৰ সৃষ্টিৰ সৈতে, কিছু পৰম্পৰাগত দৃষ্টিভংগী তথা সাংস্কৃতিক পৰিৱর্তন ঘটিছে।
৪. শিক্ষা আৰু জ্ঞানৰ প্রবাহ
- গোলকীকৰণৰ দ্বাৰা শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংযোগ আৰু সহযোগিতা বৃদ্ধি হৈছে। বিদেশী বিশ্ববিদ্যালয় আৰু শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ সৈতে সহযোগিতাৰ ফলত ভাৰতৰ উচ্চ শিক্ষাৰ মান উন্নত হৈছে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰম অনুসৰি পাঠ্যক্রম আৰু শিক্ষা পদ্ধতিৰ প্ৰৱেশ ঘটিছে।
৫. বাণিজ্যৰ ব্ৰহৎ সুযোগ
- গোলকীকৰণে ভাৰতৰ বাণিজ্যৰ ক্ষেত্ৰত ব্যাপক বৃদ্ধি সাধন কৰিছে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বজাৰত ভাৰতীয় সামগ্ৰীৰ চাহিদা বৃদ্ধি পোৱাৰ ফলত ভাৰতৰ ৰপ্তানী বৃদ্ধি হৈছে। খাদ্য সামগ্ৰী, কনজ্যুমাৰ গুডছ, আৰু প্ৰযুক্তিগত সামগ্ৰীৰ ৰপ্তানী বিশেষকৈ বৃদ্ধি হৈছে।
Answer By - Suman Saikia
Type By- Bikash Bora
