শৈক্ষিক সা সুবিধাৰ সমানীকৰণ
অধ্য়ায়-১৩
ক) অতি চমু প্রশ্ন (উত্তৰসমূহ ৫০ শব্দৰ ভিতৰত দিয়ক))
প্রশ্ন নং ১ঃ সমাজত এজন লোকৰ বাবে শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা কি?
উত্তৰঃ শিক্ষা হৈছে সামাজিক আৰু ব্যক্তিগত বিকাশৰ বাবে এক মৌলিক উপাদান। সমাজত এজন ব্যক্তিৰ বাবে শিক্ষাৰ প্ৰয়োজনীয়তা বহুবিধ দিশত প্ৰাসঙ্গিক। তলত উল্লেখিত কিছু মুখ্য দিশৰ বিষয়ে আলোচনা কৰা হৈছে:
১. জ্ঞানৰ অধিগ্ৰহণ
শিক্ষাই ব্যক্তিৰ জ্ঞান আৰু তথ্যৰ প্ৰাপ্তি নিশ্চিত কৰে। পাঠ্যবই, প্ৰযুক্তি আৰু গৱেষণাৰ মাধ্যমে ব্যক্তিয়ে বিভিন্ন বিষয়ে বুজ পায়, যিয়ে তেওঁৰ চিন্তা-চেতনাৰ বিস্তাৰ ঘটায়।
২. কৌশল আৰু দক্ষতা বিকাশ
শিক্ষা ব্যক্তিক প্ৰয়োজনীয় কৌশল আৰু দক্ষতা অর্জন কৰিবলৈ সহায় কৰে। শিক্ষা পদ্ধতিৰ মাধ্যমে, ব্যক্তিৰ হস্তশিল্প, গণনা, যোগাযোগ, আৰু বিশ্লেষণাত্মক চিন্তাৰ দক্ষতা উন্নয়ন ঘটে, যিয়ে বৃত্তিগত আৰু ব্যক্তিগত জীৱনত সফলতাৰ বাবে গুৰুত্বপূর্ণ।
৩. সামাজিক সচেতনতা
শিক্ষা ব্যক্তিৰ সমাজ, সংস্কৃতি, আৰু ৰাজনৈতিক কাঠামোৰ বিষয়ে সচেতন কৰে। এই সচেতনতা ব্যক্তিক এক সমাজৰ সদস্য হিচাপে কৰ্তব্য আৰু দায়িত্ববোধৰ অনুভৱ জন্মায়।
৪. অর্থনৈতিক উন্নতি
শিক্ষিত ব্যক্তিৰা অধিক উপার্জনৰ সম্ভাৱনা থাকে। শিক্ষা আৰু কৌশলৰ মাধ্যমে, এজন ব্যক্তি ভাল চাকৰি লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়, যিয়ে তেওঁৰ অৰ্থনৈতিক অৱস্থাৰ উন্নতি ঘটায়।
৫. নেতৃত্ব আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ
শিক্ষা ব্যক্তিৰ চিন্তা-ভাবনাত সুস্থিৰতা আনে, যিয়ে তেওঁক নেতৃত্ব দিয়া আৰু সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ কৰাত সহায় কৰে। শিক্ষিত লোকসকল সমাজৰ উন্নতিৰ বাবে নেতৃত্ব প্ৰদান কৰে আৰু সঠিক সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰে।
৬. সামাজিক সুৰক্ষা
শিক্ষা বঞ্চিত ব্যক্তিসকল প্ৰায়েই সমাজৰ নিম্নস্থানীয়তাত থাকে। শিক্ষাৰ মাধ্যমে, ব্যক্তিয়ে নিজ সমাজৰ সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰিবলৈ সক্ষম হয়, লগতে অন্য লোকসকলক সহায় আৰু উন্নতিতো অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে।
প্রশ্ন নং ২ঃ ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ নং ৪৫ ৰ বুনিয়াদি নীতি কি?
উত্তৰঃ ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ৪৫ বৰ্ণনা কৰে যে, "ৰাজ্যক ৬ চনৰ ভিতৰত ৬-১৪ বছৰ বয়সী শিশু সকলৰ বাবে নিৰ্বাচনী শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰিবলৈ যোাগ্য কৰা উচিত।"
বুনিয়াদি নীতি:
শিক্ষাৰ অধিকাৰ: এই অনুচ্ছেদটোৱে নিৰ্দেশ কৰে যে চৰকাৰে সকলো শিশুৰ শিক্ষাৰ অধিকাৰ সুনিশ্চিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব লাগে। ই এক মৌলিক অধিকাৰ হিচাপে গণ্য কৰা হয়।
অর্থনৈতিক বিকাশ: শিক্ষা দ্ৰুত আৰু সৰ্বজনীনভাবে লাভ কৰাটো শিশুসকলৰ বাবে মৌলিক। ই আৰ্থিক উন্নতিৰ পথৰ দিশে এক ধাপ আগুৱাই নিয়া।
সামাজিক সমতা: শিক্ষা সমাজৰ ভিতৰত সমতা আৰু একতাৰ সৃষ্টি কৰে। নিৰ্বাচনী শিক্ষা গ্ৰহণৰ মাধ্যমে শিশুসকলে নিজৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্বসমূহৰ বিষয়ে জনাৱ।
নতুন পীঢ়ীৰ বিকাশ: ৬-১৪ বছৰ বয়সী শিশু সকলৰ বাবে শিক্ষাৰ ব্যৱস্থা কৰাৰ উদ্দেশ্য হৈছে দেশৰ ভবিষ্যৎ নাগৰিকৰ বুদ্ধিমত্তা আৰু সক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা।
সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক উন্নতি: শিক্ষা সমাজৰ সাংস্কৃতিক আৰু সামাজিক সন্থাৰ বিকাশত সহায় কৰে।
উপসংহাৰ:
ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ৪৫ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ৰাজ্যৰ দায়িত্ব আৰু প্ৰচেষ্টা বৰ্ণনা কৰে। ই সৰ্বজনীন শিক্ষা, সামাজিক সমতা, আৰু শিশুসকলৰ উন্নতিৰ বাবে এক শক্তিশালী ভিত্তি প্ৰদান কৰে।
প্রশ্ন নং ৩ঃ প্রাথমিক শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ মানে কি বুজা ?
উত্তৰঃ প্রাথমিক শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ মানে হৈছে সকলো শিশুৰ বাবে শিক্ষা লাভৰ সুযোগ নিশ্চিত কৰা। ইয়াৰ উদ্দেশ্য হৈছে কোনো বাধা অবিহনে সকলো শিশুৱে, বিশেষকৈ ৬-১৪ বছৰ বয়সী শিশুৰে, শিক্ষা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। এই প্ৰক্ৰিয়া বিভিন্ন দিশৰ মাজেৰে সম্পন্ন হয়, য'ত সৰ্বজনীন শিক্ষাৰ প্ৰকল্প আৰু নীতিৰ মাধ্যমে সকলো শিশুক অন্তর্ভুক্ত কৰা হয়।
সাৰ্বজনীনকৰণৰ উদ্দেশ্য:
শিক্ষাৰ সঠিক সুবিধা: সকলো শিশুৰ বাবে সঠিক আৰু মানসম্মত শিক্ষা নিশ্চিত কৰা।
অর্থনৈতিক সমতা: সাৰ্বজনীন শিক্ষা অৰ্থনৈতিক বৈষম্য দূৰ কৰাৰ বাবে এক উপায়। এইটো নিশ্চিত কৰে যে সকলৰ পৰা, বিশেষকৈ দরিদ্ৰ আৰু অপৰ্যাপ্ত জনগণের, সঠিক শিক্ষা লাভৰ সুবিধা আছে।
সামাজিক বিকাশ: শিক্ষা এক সামাজিক শক্তি। সাৰ্বজনীন শিক্ষাৰ দ্বাৰা শিশুসকলে নিজৰ অধিকাৰ আৰু দায়িত্বৰ বিষয়ে জানিবলৈ সক্ষম হয়, যিয়ে সামাজিক সমতা আৰু একতাৰ সৃষ্টি কৰে।
জাতীয় বিকাশ: শিক্ষাৰ প্ৰভাৱশালী ভূমিকা থকা দেশসমূহৰ বিকাশৰ বাবে শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়।
শিক্ষাৰ অভাৱ হ্ৰাস: সাৰ্বজনীন শিক্ষাৰ মাধ্যমে, শিশুদের শিক্ষা গ্ৰহণৰ অভাৱ দূৰ কৰি, উচ্চাৰিত শিক্ষা আৰু গুণগতমান উন্নতি কৰাত সহায় কৰে।
উপসংহাৰ:
প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ হৈছে এটা মৌলিক দৃষ্টিভংগী যিয়ে ভাৰত তথা আন দেশৰ সামাজিক আৰু অৰ্থনৈতিক বিকাশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। ই শিক্ষা অধিকার হিচাপে সকলৰ বাবে নিশ্চিত কৰি, উন্নত আৰু সামৰ্থবান সমাজ গঠনৰ পথত আগুৱাই নিয়ে।
প্রশ্ন নং ৪ঃ শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধাৰ প্ৰয়োজনীয়তা কি?
উত্তৰঃ শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ অৰ্থ হৈছে, সকলো লোকৰ বাবে শিক্ষা লাভৰ এক সমান সুযোগ নিশ্চিত কৰা। ইয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তা বিভিন্ন দিশৰ পৰা উল্লেখযোগ্য। তলত কিছুমান মুখ্য পয়েন্ট উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. সমান অধিকাৰ:
শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ দ্বাৰা সকলো ব্যক্তিয়ে শিক্ষা গ্ৰহণৰ সমান অধিকাৰ লাভ কৰে। বিশেষকৈ গৰিব, অনগ্রসর আৰু সংখ্যালঘু জনগণৰ বাবে এইটো অত্যন্ত গুৰুত্বপূর্ণ, যাতে সিঁহতৰো উন্নতমানৰ শিক্ষা লাভৰ সুযোগ থাকে।
২. সামাজিক ন্যায়:
সামাজিক ন্যায়ৰ নিৰ্মাণৰ বাবে শিক্ষাৰ সমানীকৰণ অত্যন্ত প্ৰয়োজনীয়। ইয়াৰ মাধ্যমে সামাজিক বৈষম্য আৰু অশিক্ষা হ্ৰাস হয়, যিয়ে সমতা আৰু সামাজিক শান্তি বজাই ৰাখে।
৩. অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন:
শিক্ষাৰ সমানীকৰণ অৰ্থনৈতিক উন্নয়নলৈও পথ প্ৰদৰ্শন কৰে। শিক্ষিত জনগণ দক্ষ আৰু উৎপাদনশীল হয়, যিয়ে ৰাষ্ট্ৰৰ অৰ্থনীতিৰ উন্নতিৰ বাবে সহায়ক।
৪. সামাজিক বিকাশ:
শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ মাধ্যমে সমাজত শিক্ষাৰ সঠিক বিতৰণ ঘটে, যিয়ে সামাজিক সচেতনতা বৃদ্ধি কৰে আৰু জনগণক সঠিক সিদ্ধান্ত ল'বলৈ সক্ষম কৰে।
৫. বিশ্বজনীন শান্তি আৰু স্থিতিশীলতা:
শিক্ষাৰ সমানীকৰণে শ্ৰেণী, জাতি আৰু ধৰ্মৰ ভিত্তিত বিভাজনৰ সমস্যা হ্ৰাস কৰে। শিক্ষিত জনগণ অধিক সহিষ্ণু আৰু খোলামেলা চিন্তাধাৰা ৰখা হয়, যিয়ে বিশ্বজনীন শান্তি আৰু স্থিতিশীলতাৰ বাবে সহায় কৰে।
প্রশ্ন নং ৫ঃ সর্ব শিক্ষা অভিযানৰ মূল মন্ত্ৰ কি?
উত্তৰঃ সর্ব শিক্ষা অভিযান (Sarva Shiksha Abhiyan)ৰ মূল মন্ত্ৰ হৈছে "শিক্ষা আৰু অভিজ্ঞানৰ ভিত্তিত সমাজৰ উন্নতি"। এই অভিযানৰ লক্ষ্য হৈছে ভাৰতৰ সকলো শিশুৰ বাবে গুণগত শিক্ষা প্ৰদান কৰা আৰু শিক্ষাৰ সুযোগ আৰু সুবিধা বৃদ্ধি কৰা। ইয়াৰ দ্বাৰা গ্ৰাম্য আৰু নগৰ এলেকাৰ শিশুসকলৰ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত বৈষম্য দূৰ কৰি এক সু-শিক্ষিত সমাজ গঠন কৰা হয়।
এই অভিযানৰ অধীনত কিছুমান মুখ্য লক্ষ্য আৰু উদ্দশ্যৰ অন্তৰ্গত:
- প্ৰাথমিক শিক্ষা: সৰ্বসাধাৰণৰ বাবে প্ৰাথমিক শিক্ষা নিশ্চিত কৰা।
- গুণগত শিক্ষা: শিক্ষাৰ গুণগত মান উন্নত কৰা।
- শিক্ষাৰ সুযোগ: শ্ৰেণী, জাতি, লিংগ, আৰু আৰ্থিক পটভূমিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ নকৰাকৈ শিক্ষা লাভৰ সুযোগ নিশ্চিত কৰা।
- সামাজিক সমতা: সমাজৰ সকলো বিভাগৰ শিক্ষা প্ৰাপ্তিৰ সমান সুযোগ সৃষ্টি কৰা।
সর্ব শিক্ষা অভিযানৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে, সকলো শিশুৰ বাবে শিক্ষা নিশ্চিত কৰি সমাজৰ সামগ্ৰিক উন্নতি সাধন কৰা।
প্রশ্ন নং ৬ঃ সর্ব শিক্ষা অভিযানৰ মূল লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্যসমূহ কি কি?
উত্তৰঃ সর্ব শিক্ষা অভিযান (Sarva Shiksha Abhiyan)ৰ মূল লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্যসমূহ হৈছে:
মূল লক্ষ্যসমূহ:
শিক্ষাৰ সৰ্বজনীনতাৰে নিশ্চিত কৰা:
- সকলো শিশুৰ বাবে বিদ্যালয়ত শিক্ষা লাভ নিশ্চিত কৰা, বিশেষকৈ গ্ৰাম্য আৰু মজলীয়া এলেকাসমূহৰ শিশুসকলৰ বাবে।
শিক্ষাৰ গুণগত মান উন্নত কৰা:
- শিক্ষাৰ গুণগত মানৰ উন্নতি ঘটাই সকলো শিশুৰ বাবে উচ্চ গুণগত মানৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰা।
প্ৰাথমিক শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনকৰণ:
- ৬-১৪ বছৰ বয়সৰ সকলো শিশুৰ বাবে প্ৰাথমিক শিক্ষা নিশ্চিত কৰা, যাতে সকলো শিশু শিক্ষা লাভ কৰে।
শিক্ষাৰ সুবিধা:
- সকল শিশুৰ বাবে শিক্ষা সাৰ্বজনীন কৰাৰ লগতে, বিশেষকৈ সমাজৰ সা-সুবিধাৰ পৰা বঞ্চিত শ্ৰেণীসমূহৰ বাবে সুবিধা প্ৰদান কৰা।
শিক্ষাৰ সামাজিক সমতা:
- জাতি, লিংগ, আৰু আৰ্থিক পটভূমিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ নকৰাকৈ, সকলো শিশুক শিক্ষা লাভৰ সমান সুযোগ প্ৰদান কৰা।
উদ্দেশ্যসমূহ:
শিক্ষা প্ৰবিধি:
- প্ৰাথমিক আৰু মৌলিক শিক্ষাৰ বাবে পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰা, যেনে স্কুলসমূহৰ অবকাঠামো উন্নতি, শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু শিক্ষাৰ উপকৰণ।
শিক্ষাৰ জ্ঞান আৰু দক্ষতা বৃদ্ধি:
- শিশু সাৰ্বজনীনভাবে মৌলিক জ্ঞান আৰু দক্ষতা লাভ কৰিব পাৰে।
মাহাৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষানীতি:
- শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত নীতি আৰু কাৰ্যপদ্ধতিৰ উন্নতিৰ বাবে চৰকাৰী উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰা।
অৱ্যাহত শিক্ষা:
- অব্যাহত শিক্ষা প্ৰদান কৰাৰ বাবে বিশেষ প্ৰস্তুতি আৰু কাৰ্যপন্থা গ্ৰহণ কৰা।
সামাজিক আৰু আৰ্থিক উত্থান:
- শিক্ষা মাধ্যমে সমাজৰ সবলীকৰণ আৰু আৰ্থিক সমৃদ্ধি বৃদ্ধি কৰা।
প্রশ্ন নং ৭ঃ ভাৰতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা ব্যৱস্থাত 'ৰাষ্ট্ৰীয় মাধ্যমিক শিক্ষা অভিযান'ৰ গুৰুত্ব কি?
উত্তৰঃ ৰাষ্ট্ৰীয় মাধ্যমিক শিক্ষা অভিযান (RMSA) ভাৰতৰ মাধ্যমিক শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ এক গুৰুত্বপূর্ণ উদ্যোগ। ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে মাধ্যমিক শিক্ষা আৰু শিক্ষাৰ গুণগত মানৰ উন্নতি সাধন কৰা। ইয়াৰ কিছু গুৰুত্বৰ বিষয়ে তলত আলোচনা কৰা হৈছে:
১. শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীনতা:
- RMSAৰ অধীনত ১৪-১৮ বছৰ বয়সী সকলো শিশুক মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সুযোগ প্ৰদান কৰা হয়। এই উদ্যোগৰ ফলত প্ৰধানকৈ গ্ৰাম্য আৰু মজলীয়া এলেকাসমূহৰ শিক্ষাৰ সুবিধাবঞ্চিত শিশুসকলৰ বাবে শিক্ষা লাভৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি পায়।
২. গুণগত মানৰ উন্নতি:
- মাধ্যমিক শিক্ষাৰ গুণগত মান উন্নতি কৰিবলৈ শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ, পাঠ্যক্রমৰ পুনৰাৱলোকন আৰু শ্ৰেণীকক্ষে শিক্ষাৰ উপকৰণৰ উন্নতিৰ বাবে বিশেষ গুৰুত্ব দেওয়া হয়।
৩. পৰিবেশ উন্নয়ন:
- RMSAৰ অধীনত বিদ্যালয়ৰ অবকাঠামো উন্নতি, জল, বিদ্যুৎ, আৰু অন্যান্য বুনিয়াদী সুবিধাৰ প্ৰদানৰ বাবে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হয়। ই শিক্ষাৰ প্ৰক্ৰিয়া অধিক সুবিধাজনক আৰু সহায়ক কৰে।
৪. বিশেষ ক্ষেত্ৰৰ বাবে সুবিধা:
- এই অভিযানৰ দ্বাৰা বিশেষ গ্ৰুপসমূহৰ (যেনে: গৱেষণা, মহিলা, আদিবাসী জনজাতি) শিক্ষাৰ বাবে বিশেষ সুবিধা প্ৰদান কৰা হয়। ইয়াৰ ফলত সমাজৰ পেছনৰ পৰা অগ্ৰণী শ্ৰেণীসমূহলৈ শিক্ষাৰ সুযোগ বৃদ্ধি পায়।
প্রশ্ন নং ৮ঃ কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয় স্থাপনৰ উদ্দেশ্য কি, চমুকৈ বিৱৰণ দিয়া।
উত্তৰঃ কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয় ভাৰতৰ মধ্যস্থ অঞ্চলত কন্যাসকলৰ শিক্ষা আৰু উন্নতিৰ উদ্দেশ্যে স্থাপন কৰা হয়। এই বিদ্যালয়ৰ উদ্দেশ্যবোৰ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. মহিলাৰ শিক্ষা আৰু সশক্তিকৰণ:
- বিদ্যালয়টোৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে মহিলাৰ শিক্ষা আৰু সশক্তিকৰণ। কন্যাসকলক উচ্চ মানৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰাৰ দ্বাৰা তেওঁলোকৰ জীৱন মান উন্নত কৰা আৰু সমাজত সঠিক অৱস্থান লাভৰ সহায় কৰা।
২. সমাজৰ চেতনাৰ উন্নতি:
- কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয় মহিলা আৰু শিশুৰ অধিকাৰৰ ওপৰত সমাজত চেতনা বৃদ্ধি কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে। ইয়াৰ দ্বাৰা মহিলা আৰু শিশুৰ স্বাস্থ্য, শিক্ষা, আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ক্ষেত্ৰত সজাগতা প্ৰসাৰিত কৰা হয়।
৩. সাংস্কৃতিক আৰু নৈতিক শিক্ষাৰ প্ৰদান:
- বিদ্যালয়ত কন্যাসকলক সাংস্কৃতিক আৰু নৈতিক শিক্ষাৰ দ্বাৰা দক্ষতা আৰু সমাজত উন্নতিত সহায় কৰে। ইয়াত কন্যাসকলৰ মানসিক, শাৰীৰিক আৰু সামাজিক বিকাশৰ বাবে বাচলিক, ক্ৰীড়া, আৰু অন্যান্য শৃংখলাৰ প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়।
৪. শিক্ষাৰ সামগ্ৰিক বিকাশ:
- বিদ্যালয়টো শিক্ষাৰ ব্যৱস্থাৰ মাৰ্গে মহিলাৰ স্বাৱলম্বন আৰু সম্প্ৰসাৰিত প্ৰশিক্ষণৰ ওপৰত কেন্দ্ৰ কৰে, যেনে বিজ্ঞান, ক্ৰীড়া, কলা আৰু অন্যান্য ক্ষেত্ৰত উন্নতি সাধন কৰা যায়।
৫. স্থানীয় সমস্যাবোৰৰ সমাধান:
- বিদ্যালয়টোৰ মাধ্যমে স্থানীয় সমস্যাবোৰৰ ওপৰত আলোচনা আৰু সমাধানৰ বাবে প্লাটফর্ম প্ৰদান কৰা হয়। ই মহিলাসকলক স্থানীয় সমাজৰ উন্নতিৰ বাবে উৎসাহিত কৰে।
সারাংশস্বৰূপ, কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয় কন্যাসকলৰ শিক্ষা আৰু উন্নতিৰ বাবে এক গুৰুত্বপূর্ণ পদক্ষেপ, যিয়ে সমাজত মহিলা শিক্ষা আৰু সশক্তিকৰণৰ ক্ষেত্ৰত এক নতুন দিশ প্ৰদান কৰে।
খ) চমু প্রশ্ন (উত্তৰ ১৫০ শব্দৰ ভিতৰত দিয়ক)
প্রশ্ন নং ১ঃ ভাৰতত প্ৰতিজন লোকৰ বাবে শিক্ষাৰ সমানীকৰণ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ ক্ষেত্ৰত কি ধৰণৰ সাংবিধানিক অৱকাশ আছে, বুজাই লিখক।
উত্তৰঃ ভাৰতত প্ৰতিজন লোকৰ বাবে শিক্ষাৰ সমানীকৰণ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ ক্ষেত্ৰত সংবিধানত কেইবাটাও নিৰ্দেশ আৰু অবকাশ উপলব্ধ আছে। এই অবকাশবোৰ শিক্ষাৰ প্ৰাপ্যতা, মান, আৰু সকলোৱে সুবিধা লাভৰ ওপৰত কেন্দ্ৰিত। তলত এই বিষয়ৰ বিষয়ে কিছু উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. ধারা ২১(এ):
- ভাৰতীয় সংবিধানৰ অনুচ্ছেদ ২১(এ) অনুযায়ী, "ৰাজ্যই ৬-১৪ বছৰৰ ভিতৰত থকা সকল শিশুক বিনামূলীয়াকৈ আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষা প্ৰদান কৰিব।" এই ধাৰা সাৰ্বজনীন শিক্ষাৰ প্ৰস্তাবক হিচাপে গণ্য কৰা হয়, যিয়ে সকলো শিশুক শিক্ষা লাভৰ অধিকাৰ নিশ্চিত কৰে।
২. ধারা 45:
- ধাৰা 45 ত উল্লেখ কৰা হৈছে যে "ৰাজ্যই শিশু জন্মৰ পৰা ১৪ বছৰ বয়সৰ ভিতৰত সকল শিশু আৰু শিশুবোৰৰ উপযুক্ত শিক্ষা তথা বিকাশৰ বাবে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব।" এইধৰণৰ ঘোষণা শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাত বিশেষভাৱে সহায়ক।
৩. ধারা 46:
- "রাজ্যই নৃগোষ্ঠী আৰু পিছল জাতিসকলৰ সুৰক্ষা আৰু উন্নতিৰ বাবে উপযুক্ত ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰিব।" এই ধাৰাৰ অধীনত, পিছল জাতি আৰু নৃগোষ্ঠীসমূহৰ বাবে বিশেষ শৈক্ষিক উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰা হৈছে, যেনে স্কলাৰশিপ, বিনামূলীয়াকৈ শিক্ষাৰ সুবিধা, আৰু অন্যান্য প্ৰশিক্ষণমূলক প্ৰগ্ৰাম।
৪. জাতীয় শিক্ষা নীতি (NEP):
- ২০২০ চনত প্ৰৱৰ্তিত জাতীয় শিক্ষা নীতি (NEP) ভাৰতৰ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত নতুন দিশ প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ অধীনত, শিক্ষাৰ গুণগত মান উন্নতি, শিক্ষাৰ অভিজ্ঞতা প্ৰসাৰিত কৰা, আৰু শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ বাবে ব্যৱস্থা গ্ৰহণ কৰা হৈছে।
৫. আৰ্থ-সামাজিক পিছত থকা গোটসমূহৰ বাবে সুবিধা:
- ভাৰতীয় সংবিধানত উল্লেখ আছে যে, আৰ্থ-সামাজিক পিছত থকা গোটসমূহৰ সদস্যসকলৰ বাবে শিক্ষাৰ সুবিধা আগবঢ়াবলৈ ৰাজ্যই বিশেষ পদক্ষেপ ল'ব।
প্রশ্ন নং ২ঃসর্ব শিক্ষা অভিযানৰ লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্য কি? এই আঁচনিক কিয় ভাৰতীয় শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ বাবে সুবিধাজনক পদক্ষেপ বুলি অভিহিত কৰা হয়?
উত্তৰঃ সর্ব শিক্ষা অভিযান (SSA) ভাৰতৰ শিক্ষা ব্যৱস্থাত এক গুৰুত্বপূর্ণ উদ্যোগ, যাৰ লক্ষ্য হৈছে দেশৰ সকলো শিশুক বিনামূলীয়াকৈ আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষাৰ প্ৰদান নিশ্চিত কৰা। SSAৰ লক্ষ্য আৰু উদ্দেশ্যসমূহ তলত উল্লেখ কৰা হৈছে:
লক্ষ্য
শিক্ষাৰ সাৰ্বজনীন প্ৰাপ্যতা: ৬-১৪ বছৰ বয়সৰ সকলো শিশুক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা প্ৰদান কৰাটো।
শিক্ষাৰ মান উন্নয়ন: শিক্ষাৰ গুণগত মান উন্নত কৰাৰ লগতে শিক্ষা ব্যৱস্থাৰ শৃঙ্খলা আৰু কার্যক্ষমতা বৃদ্ধি কৰা।
বৈচিত্র্য আৰু অন্তৰ্ভুক্তি: পিছল জাতি, নৃগোষ্ঠী আৰু আৰ্থ-সামাজিকভাৱে পশ্চাৎপদ গোটসমূহৰ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা নিশ্চিত কৰা।
শিশুসকলৰ অংশগ্ৰহণ: শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত শিশুসকলৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ নিশ্চিত কৰা।
শিক্ষকৰ উন্নতি: শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ আৰু দক্ষতা বৃদ্ধি কৰি শিক্ষাৰ গুণমান উন্নত কৰা।
উদ্দেশ্যসমূহ
শিক্ষাৰ প্ৰণালী উন্নত কৰা: আধুনিক আৰু সৃজনশীল শিক্ষা পদ্ধতি আৰু পদ্ধতিৰ উন্নতি কৰাৰ দ্বাৰা শিক্ষাৰ গুণগত মান বৃদ্ধি কৰা।
সামাজিক সম্পৰ্ক আৰু আন্তঃক্ৰিয়া: শিক্ষাৰ মাধ্যমে সামাজিক সম্পৰ্ক আৰু আন্তঃক্ৰিয়া বৃদ্ধিত সহায় কৰা।
শিশুসকলৰ বিকাশ: শিশুসকলৰ সামগ্ৰিক বিকাশ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে শৈক্ষিক আৰু সৃজনশীল কাৰ্য্যসূচী প্ৰদান কৰা।
প্রশ্ন নং ৩ঃ সকলোৰে বাবে সমানীকৰণ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা কি? সকলোৰে বাবে শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে চৰকাৰে কেনেধৰণৰ আঁচনি গ্রহণ কৰিছে আলোচনা কৰক ।
উত্তৰঃ সকলোৰে বাবে সমানীকৰণ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা
সকলৰ বাবে সমানীকৰণ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা কিছুমান মৌলিক কাৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে:
সামাজিক ন্যায়: সকলো শিশুক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা প্ৰদান কৰিলে সমাজৰ সকলো সদস্যৰ বাবে সুৰক্ষিত আৰু ন্যায়িক আচাৰ-ব্যৱহাৰ সৃষ্টি হয়। ই সমাজত বৈষম্য কমাই দিয়ে।
অৰ্থনৈতিক উন্নতি: শিক্ষাৰ মাধ্যমে লোকসকলৰ দক্ষতা বৃদ্ধি পায়, যাৰ ফলত সাৰ্বজনীন অৰ্থনৈতিক উন্নতি ঘটে। শিক্ষিত জনগণ উন্নত আৰু সৃজনশীল চিন্তা ভাবনা কৰিব পাৰে, যিয়ে নতুন উদ্যোগৰ উৎপত্তি কৰে।
সামাজিক সংগঠন: শিক্ষাৰ দ্বাৰা লোকসকলৰ মাজত সহযোগিতা আৰু সম্পৰ্ক উন্নত হয়। ই সামাজিক সংহতি আৰু একতা বৃদ্ধি কৰে।
সচেতনতা আৰু জ্ঞান: শিক্ষাৰ মাধ্যমে ব্যক্তি সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। ই ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু পৰিৱেশগত বিষয়ে বুজাবুজি বৃদ্ধি কৰে।
সম্ভাৱনাৰ বিকাশ: শিশুসকলৰ সৃজনশীলতা আৰু সম্ভাৱনাৰ বিকাশৰ বাবে সমান সুযোগ প্ৰদান কৰাটো দৰকাৰ। বিশেষকৈ পিছল গোটসমূহৰ বাবে।
চৰকাৰে শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা আঁচনি
ভারত চৰকাৰে শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে কেইবাটাও উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰিছে, যাৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কিছু আঁচনি হৈছে:
সৰ্ব শিক্ষা অভিযান (SSA): এই আঁচনিয়ে ৬-১৪ বছৰ বয়সৰ সকল শিশুক বিনামূলীয়াকৈ আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়াই। বিশেষকৈ পশ্চাৎপদ অঞ্চলৰ বাবে।
ৰাষ্ট্ৰীয় মাধ্যমিক শিক্ষা অভিযান (RMSA): মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা বৃদ্ধিৰ লক্ষ্যৰে গ্ৰহণ কৰা এই আঁচনিত, বিদ্যালয়ৰ মান উন্নয়ন আৰু শ্ৰেণীস্থৰ শিক্ষকক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হৈছে।
নৱজাগৰণ: বিদ্যালয়ৰ পৰিৱেশ উন্নত কৰা, লগতে শিক্ষাৰ গুণগত মান আৰু শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ বৃদ্ধিত সহায় কৰা।
মহিলা শিক্ষা অভিযান: মহিলাসকলৰ শিক্ষা বৃদ্ধিৰ বাবে বিভিন্ন আঁচনিৰ উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰা হৈছে যেনে, কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয়।
বিশেষ প্ৰোগ্ৰামসমূহ: বিশেষ শিক্ষা প্রোগ্ৰাম, বিশেষ প্ৰয়োজনৰ পৰা বঞ্চিত শিশুসকলৰ বাবে আৰু নৃগোষ্ঠী গোটসমূহৰ বাবে কাৰ্যসূচী প্ৰস্তুত কৰা।
গ) দীঘল প্রশ্ন (উত্তৰ ৩০০-৫০০ শব্দৰ ভিতৰত দিয়ক)
প্রশ্ন নং ১ঃ ডি. পি. ই. পি ৰ বিষয়ে চমুকৈ আলোচনা কৰা । আন্যান্য আঁচনিৰ পৰা ডি পি ই পিক কিদৰে তুমি পৃথক কৰিবা লিখা ।
উত্তৰঃ
সকলোৰে বাবে সমানীকৰণ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা
সকলৰ বাবে সমানীকৰণ শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়োৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তা কিছুমান মৌলিক কাৰণৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে:
সামাজিক ন্যায়: সকলো শিশুক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা প্ৰদান কৰিলে সমাজৰ সকলো সদস্যৰ বাবে সুৰক্ষিত আৰু ন্যায়িক আচাৰ-ব্যৱহাৰ সৃষ্টি হয়। ই সমাজত বৈষম্য কমাই দিয়ে।
অৰ্থনৈতিক উন্নতি: শিক্ষাৰ মাধ্যমে লোকসকলৰ দক্ষতা বৃদ্ধি পায়, যাৰ ফলত সাৰ্বজনীন অৰ্থনৈতিক উন্নতি ঘটে। শিক্ষিত জনগণ উন্নত আৰু সৃজনশীল চিন্তা ভাবনা কৰিব পাৰে, যিয়ে নতুন উদ্যোগৰ উৎপত্তি কৰে।
সামাজিক সংগঠন: শিক্ষাৰ দ্বাৰা লোকসকলৰ মাজত সহযোগিতা আৰু সম্পৰ্ক উন্নত হয়। ই সামাজিক সংহতি আৰু একতা বৃদ্ধি কৰে।
সচেতনতা আৰু জ্ঞান: শিক্ষাৰ মাধ্যমে ব্যক্তি সচেতনতা বৃদ্ধি পায়। ই ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু পৰিৱেশগত বিষয়ে বুজাবুজি বৃদ্ধি কৰে।
সম্ভাৱনাৰ বিকাশ: শিশুসকলৰ সৃজনশীলতা আৰু সম্ভাৱনাৰ বিকাশৰ বাবে সমান সুযোগ প্ৰদান কৰাটো দৰকাৰ। বিশেষকৈ পিছল গোটসমূহৰ বাবে।
চৰকাৰে শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে গ্ৰহণ কৰা আঁচনি
ভারত চৰকাৰে শিক্ষাৰ সমানীকৰণৰ সা-সুবিধা প্ৰদানৰ বাবে কেইবাটাও উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰিছে, যাৰ ভিতৰত উল্লেখযোগ্য কিছু আঁচনি হৈছে:
সৰ্ব শিক্ষা অভিযান (SSA): এই আঁচনিয়ে ৬-১৪ বছৰ বয়সৰ সকল শিশুক বিনামূলীয়াকৈ আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা আগবঢ়াই। বিশেষকৈ পশ্চাৎপদ অঞ্চলৰ বাবে।
ৰাষ্ট্ৰীয় মাধ্যমিক শিক্ষা অভিযান (RMSA): মাধ্যমিক শিক্ষাৰ সা-সুবিধা বৃদ্ধিৰ লক্ষ্যৰে গ্ৰহণ কৰা এই আঁচনিত, বিদ্যালয়ৰ মান উন্নয়ন আৰু শ্ৰেণীস্থৰ শিক্ষকক প্ৰশিক্ষণ দিয়া হৈছে।
নৱজাগৰণ: বিদ্যালয়ৰ পৰিৱেশ উন্নত কৰা, লগতে শিক্ষাৰ গুণগত মান আৰু শিক্ষকৰ প্ৰশিক্ষণ বৃদ্ধিত সহায় কৰা।
মহিলা শিক্ষা অভিযান: মহিলাসকলৰ শিক্ষা বৃদ্ধিৰ বাবে বিভিন্ন আঁচনিৰ উদ্যোগ গ্ৰহণ কৰা হৈছে যেনে, কস্তুৰবা গান্ধী বালিকা বিদ্যালয়।
বিশেষ প্ৰোগ্ৰামসমূহ: বিশেষ শিক্ষা প্রোগ্ৰাম, বিশেষ প্ৰয়োজনৰ পৰা বঞ্চিত শিশুসকলৰ বাবে আৰু নৃগোষ্ঠী গোটসমূহৰ বাবে কাৰ্যসূচী প্ৰস্তুত কৰা।
প্রশ্ন নং ২ঃভাৰতত শিক্ষাৰ সা-সুবিধাৰ সমানীকৰণ নিশ্চিত কৰিবৰ বাবে কি কি শৈক্ষিক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে আলোচনা কৰা ।
উত্তৰঃ ভাৰতত শিক্ষাৰ সা-সুবিধাৰ সমানীকৰণ নিশ্চিত কৰাৰ বাবে কেইবাটাও শৈক্ষিক পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হৈছে। এই পদক্ষেপসমূহৰ উদ্দেশ্য হৈছে সকল শিক্ষাৰ্থীৰ বাবে শিক্ষা, বিশেষকৈ পশ্চাৎপদ গোটৰ শিশুসকলৰ বাবে সুৰক্ষিত কৰা। তলত কেইটামান গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ উল্লেখ কৰা হৈছে:
১. সাংবিধানিক ব্যৱস্থা
প্রশ্ন নং ৩ঃ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সমসুযোগ প্ৰদানৰ সমস্যাসমূহ কি কি, আলোচনা কৰা ।
উত্তৰঃ শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত সমসুযোগ প্ৰদানৰ সমস্যাসমূহ বুজা আৰু সমাধান কৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বিষয়। ভাৰতৰ দৰে বৈচিত্ৰ্যপূর্ণ দেশত বিভিন্ন সামাজিক, আৰ্থিক আৰু সাংস্কৃতিক দিশৰ দ্বাৰা শিক্ষাৰ সমসুযোগত বাধা সৃষ্টি কৰা হয়। তলত কিছু মুখ্য সমস্যাৰ আলোচনা কৰা হৈছে:
১. আৰ্থিক বঞ্চনা
Answer By - Suman Saikia
Type By- Bikash Bora
