BA 1st Semester Geography Chapter 1 Question Answer | প্ৰাকৃতিক ভূগোল বিজ্ঞান পাঠটোৰ প্ৰশ্ন উত্তৰ
প্ৰাকৃতিক ভূগোল বিজ্ঞান
__________________________________
(ক) চমু প্ৰশ্নোত্তৰ
১) তোমাৰ পঢ়াশালীলৈ যাওঁতে কি কি সাংস্কৃতিক অৱয়ব লক্ষ্য কৰিছা ? সেইবোৰ একেধৰনৰ নে বেলেগ বেলেগ ধৰণৰ ? এইবোৰক ভূগোল বিজ্ঞানৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰিব পাৰিনে নোৱাৰি ? যদি পাৰি কিয় ?
বৈচিত্ৰ্য: বিশ্বৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য আৰু ইয়াৰ স্থানীয় পৰিৱেশ বিশ্লেষণ কৰে।
২) তোমালোকে এটা টেনিছ বল ক্ৰিকেট বল , কমলা টেঙা আৰু কোমোৰা দেখিছা । এইবোৰৰ ভিতৰত কোনটো পৃথিৱীৰ আকৃতিৰ লগত মিলে ? পৃথিৱীৰ আকৃতি বুজাবলৈ এই নিৰ্দ্দিষ্ট বস্তুটো তুমি কিয় বাচনি কৰিছা ।
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ আকৃতিৰ লগত মিল থকা বস্তুটো হ’ল টেনিছ বল। টেনিছ বল, ক্ৰিকেট বল, কমলা ৰঙৰ টেঙা আৰু কোমোৰা আকৃতিৰ সকলোবোৰ গোলাকাৰ, কিন্তু টেনিছ বলৰ আকৃতি সম্পূৰ্ণ বিশ্বব্যাপী, যিটো বিশ্বৰ আকৃতিৰ সৈতে সৰ্বোত্তমভাৱে মিল খায়। মই টেনিছ বল বাছি লৈছিলো কাৰণ: ঘূৰণীয়া: টেনিছ বলৰ আকৃতি হুবহু গোলকীয়, যিটো পৃথিৱীৰ আকৃতিৰ সৈতে মিল খায়। জোখ-মাখ আৰু প্ৰস্তুতি: টেনিছ বল আৰু পৃথিৱী দুয়োখনেই সঠিক ভ্ৰমণৰ বাবে গোলাকাৰ আকৃতিৰ মুঠ হিচাপে গতি কৰে। অৰ্থাৎ পৃথিৱীখনো প্ৰায় গোলকীয় যদিও কিছু পৰিমাণে ইয়াৰ উলম্ব আৰু অংকৰ আকৃতি আছে। কিন্তু সাধাৰণতে টেনিছ বল এটা সঠিক প্ৰতিনিধিত্ব।
৩) তুমি তোমাৰ স্কুলত ‘বন মহোৎসৱ’ পালন কৰিছিলানে ? আমি কিয় গছ পুলি ৰুব লাগে ? গছ – গছনিবোৰে কেনেকৈ পৰিস্থিতিক ভাৰসাম্য ৰক্ষা কৰে ?
উত্তৰঃ হয়, আমি স্কুলত 'বন মহোৎসৱ' পালন কৰিছিলোঁ। গছপুলি ৰোপণ আৰু বনাঞ্চল সংৰক্ষণৰ গুৰুত্ব সম্পৰ্কে সজাগতা সৃষ্টিৰ উদ্দেশ্যে এনে উৎসৱৰ আয়োজন কৰা হয়। গছপুলি ৰোপণৰ কাৰণ: 1. পৰিৱেশ সুৰক্ষা: গছবোৰে বায়ুৰ মান উন্নত কৰে আৰু কাৰ্বন ডাই অক্সাইড শোষণ কৰে। 2. জলবায়ু নিয়ন্ত্ৰণঃ গছৰ শিপাই মাটিৰ আৰ্দ্ৰতা বজাই ৰাখে আৰু জলবায়ুৰ উষ্ণতা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 3. জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণঃ গছ-গছনিয়ে জীৱৰ বাসস্থান আৰু খাদ্যৰ যোগান ধৰে। 4. গছ-গছনিৰ পৰিস্থিতিৰ ভাৰসাম্য বজাই ৰাখে:
- অক্সিজেন উৎপাদনঃ উদ্ভিদে সালোক সংশ্লেষণৰ দ্বাৰা অক্সিজেন উৎপাদন কৰে, যিটো জীৱিত জীৱৰ বাবে অতি প্ৰয়োজনীয়।
- মাটিৰ সুৰক্ষাঃ গছে মাটিৰ খহনীয়া ৰোধ কৰে আৰু মাটিৰ উৰ্বৰতা বৃদ্ধি কৰে।
- পানী সংৰক্ষণঃ গছবোৰে বৰষুণৰ পানী শোষণ কৰি ভূগৰ্ভস্থ পানীৰ স্তৰ বৃদ্ধি কৰাত সহায় কৰে।
৪) তোমালোকে হাতী , পহু , কেঁচু , গছ আৰু ঘাঁহ দেখিছা । ইহঁত কত থাকে বা ডাঙৰ – দীঘল হয় । ইহঁত থকা মণ্ডলটোৰ নাম কি ? এই মণ্ডলৰ কেইটামান প্ৰধান বৈশিষ্ট্য (features) বৰ্ণনা কৰিব পাৰিবানে ?
উত্তৰঃ হয় হাতী, জীৱ-জন্তু, কেঁচু, গছ আৰু ঘাঁহ দেখিছোঁ। সাধাৰণতে পথাৰ বা বনাঞ্চলত পোৱা যায়। বিশেষকৈ জংঘল অঞ্চলৰ অংশ। জংগল মণ্ডলৰ বৈশিষ্ট্যসমূহ: 1. জৈৱ বৈচিত্ৰ্য: এই অঞ্চলত বহুতো প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদ প্ৰজাতি পোৱা যায়। যেনে হাতী, জীৱ-জন্তু, বিভিন্ন উদ্ভিদ। 2. প্ৰাকৃতিক সম্পদঃ জংঘলে বনজ সম্পদ অৰ্থাৎ কাঠ, ফলমূল, ঔষধি গুণ থকা উদ্ভিদ ইত্যাদি উপলব্ধ কৰে। 3. জলবায়ু নিয়ন্ত্ৰণঃ এই অঞ্চলসমূহে স্থানীয় জলবায়ু নিয়ন্ত্ৰণত সহায় কৰে। উদ্ভিদে মাটিৰ আৰ্দ্ৰতা বজাই ৰাখে আৰু উষ্ণতা নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। 4. মাটি সংৰক্ষণঃ গছবোৰে মাটিৰ খহনীয়া ৰোধ কৰি মাটিৰ উৰ্বৰতা বজাই ৰাখে। 5. পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ সংযোগ: জংঘল অঞ্চল পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ এটা প্ৰধান অংশ, য’ত বিভিন্ন প্ৰাণী আৰু উদ্ভিদৰ মাজত সম্পৰ্ক আছে। গতিকে জংঘল অঞ্চলটো PoHy ৰ এক উল্লেখযোগ্য আৰু প্ৰয়োজনীয় অংশ হিচাপে বিভিন্ন জীৱৰ কাৰ্য্যক্ষমতা আৰু পৰিৱেশৰ স্থিৰতা নিশ্চিত কৰে।
৫) তোমাৰ ঘৰৰ পৰা স্কুল পাওঁতে কিমান সময় লাগে ? তোমাৰ স্কুলখন তোমাৰ ঘৰৰ পৰা ৰাস্তাৰ সিটো পাৰত অৱস্থিত নেকি ? তোমাৰ ঘৰ আৰু স্কুলৰ মাজত অহা – যোৱা কৰোতে সময় আৰু দূৰত্বৰ সম্পৰ্ক কি ? তুমি সময়ক ঠাইলৈ আৰু ঠাইক সময়লৈ ৰূপান্তৰ কৰিব পাৰেনে ?
উত্তৰঃ ঘৰৰ পৰা স্কুললৈ যাবলৈ মোৰ সময় লাগিব পাৰে, কিন্তু সঠিক সময়ৰ কথা উল্লেখ নকৰাৰ বাবে ই কেইটামান কথাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে, যেনে: 1. দূৰত্ব: ঘৰৰ পৰা বিদ্যালয়লৈ দূৰত্বৰ ওপৰত সময় নিৰ্ভৰ কৰে। স্কুলৰ ঘৰটো যদি ৰাস্তাৰ সিটো পাৰে থাকে তেন্তে সময় বহু কম হ’ব। 2. পথৰ অৱস্থাঃ ৰাস্তাটো যদি ব্যস্ত থাকে বা কোনো ইতিহাস থাকে তেন্তে সময় বাঢ়িব পাৰে। সময় আৰু দূৰত্বৰ সম্পৰ্ক: সাধাৰণতে সময় আৰু দূৰত্বৰ মাজত এক শক্তিশালী সম্পৰ্ক থাকে। দূৰত্ব বৃদ্ধি হোৱাৰ লগে লগে সময় বাঢ়ি যায় আৰু দূৰত্ব কমিলে সময় কমি যায়। সময়ক স্থানলৈ আৰু স্থানক সময়লৈ ৰূপান্তৰ: সময়ক স্থানলৈ আৰু স্থানক সময়লৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব পাৰি। উদাহৰণস্বৰূপে, যদি মই ৩০ মিনিটৰ পৰা এটা ঠাইলৈ যাওঁ আৰু মই জানো যে গতিবেগ ঘণ্টাত ২০ কিলোমিটাৰ, তেন্তে মই ১০ কিলোমিটাৰ দূৰত থাকিম। এই বিষয়বোৰ ইটোৱে সিটোৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি, সময়ৰ পৰিসৰ আৰু দূৰত্বৰ ক্ষেত্ৰত ব্যৱহাৰকাৰীভাৱে বিবেচনা কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।
৬) তোমালোকে জানা যে পৃথিৱীৰ উপৰিভাগ মসৃণ নহয় । ইয়াক প্ৰাথমিক অৱয়বৰ পাৰ্থক্য আছে । এনে পাৰ্থক্যবোৰ পৃথিৱীৰ উপৰিভাগত কিয় দেখিবলৈ পোৱা যায় ।
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ শিখৰ মসৃণ নহয়, ইয়াৰ বিভিন্ন পাৰ্থক্য যেনে পৰ্বত, সমভূমি, উপত্যকা, সাগৰ আদি দেখা যায়। এই পাৰ্থক্য কিছুমান কাৰণত: ভূতাত্ত্বিক প্ৰক্ৰিয়াঃ পৃথিৱীৰ ওপৰ অংশৰ গঠন ভূতাত্ত্বিক প্ৰক্ৰিয়াৰ ফল। টেকটনিক প্লেটৰ গতি, ভূমিকম্প, ভৱিষ্যতৰ গঠন আদি কাৰণত পৃথিৱীৰ মুখৰ আকৃতিৰ পাৰ্থক্য দেখা যায়। এৰোজেন আৰু প্ৰয়োজন: বতৰ, বৰষুণ আৰু বায়ুমণ্ডলৰ ক্ৰিয়াৰ ফলত মাটি আৰু শিল গঠন হয়। জলাশয় আৰু বতৰৰ প্ৰভাৱেও পাহাৰ আৰু উপত্যকা গঠন কৰে। জলবায়ুঃ পৃথিৱীৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ জলবায়ুৱে সঠিক গঠন প্ৰক্ৰিয়াত প্ৰভাৱ পেলায়। যেনে কোনো ঠাইত ঠাণ্ডা আৰু কিছুমান গৰম, যাৰ বাবে গছ-গছনি আৰু মাটিৰ আকৃতিৰ পাৰ্থক্য দেখা যায়। মানুহৰ প্ৰভাৱঃ মানৱীয় কাৰ্যকলাপে যেনে কৃষি, নগৰ নিৰ্মাণ, খনিজ খনন আদিয়েও পৃথিৱীৰ ওপৰৰ অংশত প্ৰভাৱ পেলায়। গতিকে এই সকলোবোৰ কাৰণতে পৃথিৱীৰ ওপৰৰ অংশত পাৰ্থক্য দেখা যায়।
গ) দীঘল প্ৰশ্নোত্তৰ
১) তুমি তোমাৰ চাৰিওফালে পত্যেকদিনে লক্ষ্য কৰিছা যে প্ৰাকৃতিক আৰু সাংস্কৃতিক ঘটনাবোৰৰ সদায় পৰিৱৰ্তন ঘটি আছে। সকলোবোৰ গছ একেজাতৰ নহয় । তুমি দেখা সকলোবোৰ চৰাই আৰু জন্তু বেলেগ বেলেগ । পৃথিৱীত ভিন ভিন উপাদানৰ অৱস্থিতি দেখা যায় । তুমি এতিয়া যুক্তি সহকাৰে ক’ব পাৰিবনে যে ভূগোল বিজ্ঞানে ‘ঠাইৰ পাৰ্থক্য (areal differentiation )’ অধ্যয়ন কৰে ।
উত্তৰঃ অৱশ্যে মই যুক্তিসংগতভাৱে ক’ব পাৰো যে ভূগোলে ‘ক্ষেত্ৰভিত্তিক পাৰ্থক্য’ অধ্যয়ন কৰে ভূগোলে স্থান আৰু ইয়াৰ উপাদানসমূহৰ বৈচিত্ৰ্য, পৰিৱৰ্তন, আৰু আন্তঃসম্পৰ্কৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰে। যুক্তি: প্ৰাকৃতিক পৰিঘটনা: পৃথিৱীৰ বিভিন্ন অঞ্চলৰ প্ৰাকৃতিক সম্পদ, জলবায়ু আৰু ভূ-প্ৰকৃতিৰ বিভিন্ন। যেনে, পাহাৰ, সমভূমি, অৰণ্য, নদী। ইয়াৰ পৰা বুজা যায় যে ঠাইখনৰ প্ৰাকৃতিক গঠন বেলেগ। সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্য: পৃথিৱীৰ কিছু অংশৰ সংস্কৃতি, ভাষা, খাদ্য আৰু ৰীতি-নীতি বেলেগ বেলেগ। ইয়াৰ ফলত সাংস্কৃতিক বৈচিত্ৰ্যৰ সৃষ্টি হয়, যিটো স্থানীয় পৰিৱেশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। জৈৱ বৈচিত্ৰ্য: আপুনি কোৱা চৰাই আৰু প্ৰাণীবোৰৰ প্ৰজাতি, আচৰণ আৰু প্ৰাকৃতিক অৱস্থা বাসস্থানৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰে। পৃথিৱীৰ প্ৰতিটো অঞ্চলতে বৈচিত্ৰ্য আছে, যিটো ঠাইৰ পাৰ্থক্যৰ সৈতে জড়িত। মানুহৰ প্ৰভাৱঃ মানুহৰ কাৰ্য্যকলাপ, যেনে নগৰায়ন, কৃষি, উদ্ভিদৰ প্ৰবাহ আদিয়ে বিভিন্ন ঠাইত স্থানৰ পাৰ্থক্যৰ সৃষ্টি কৰে। যেনে, চহৰৰ গাঁথনি আৰু গ্ৰাম্য গাঁথনি বহুত বেলেগ। অৰ্থাৎ ভূগোলে পৃথিৱীৰ সমগ্ৰ পৰিসৰ গঠন কৰা ঠাইবোৰৰ বৈচিত্ৰ্য, পাৰ্থক্য আৰু সম্পৰ্কৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰে।
২) তোমালোকে ইতিমধ্যে ভূগোল বিজ্ঞান , বুৰঞ্জী ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতি বিজ্ঞান , সমাজ অধ্যয়নৰ অংশ হিচাপে পঢ়ি আহিছোঁ । এই বিষয়বোৰক সংহত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা সিহঁতৰ অন্তৰ্মুখৰ উল্লেখেৰে ( highlighting their interface ) । অর্থনৈতিক খবরের সাবস্ক্রিপশন
উত্তৰঃ নিশ্চয়! ভূগোল, ইতিহাস, ৰাজনীতি, অৰ্থনীতি, সমাজ অধ্যয়ন আদি সকলোবোৰেই সম্পৰ্কিত। এই বিষয় আৰু ইয়াৰ অন্তৰ্দৃষ্টিৰ মাজৰ সম্পৰ্ক উল্লেখ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিম: ১/ ভূগোল বিজ্ঞান আৰু অৰ্থনীতি:
- সম্পদৰ বিতৰণ: ভূগোলৰ জৰিয়তে স্থানীয় আৰু প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বিতৰণৰ বিষয়ে অধ্যয়ন কৰা হয়, যিয়ে অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু ব্যৱসায় গঠনত প্ৰভাৱ পেলায়।
- বিপণন আৰু লজিষ্টিকঃ উৎপাদন স্থান আৰু বজাৰ স্থানৰ বিশ্লেষণে অৰ্থনীতিৰ বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
২/ ভূগোল বিজ্ঞান আৰু ইতিহাস:
- ঐতিহাসিক স্থান: ভূগোলত ঐতিহাসিক পৰিঘটনা, যেনে যুদ্ধ, বাণিজ্য, সংস্কৃতিৰ প্ৰসাৰ আদিৰ স্থানীয় গঠন অধ্যয়ন কৰা হয়।
- ভূমি ব্যৱস্থাপনাঃ ঐতিহাসিক দৃষ্টিকোণৰ পৰা স্থানীয় ভূমি ব্যৱস্থাপনা আৰু ভূমি ব্যৱহাৰৰ অধ্যয়ন।
৩/ ৰাজনীতি আৰু অৰ্থনীতি:
- নীতিগত প্ৰভাৱঃ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু বিতৰণত ৰাজনৈতিক সিদ্ধান্তই ভূমিকা পালন কৰে। যেনে চৰকাৰী নীতি আৰু কৰ নীতি।
- বিশ্ব বজাৰ আৰু ৰাজনীতি: আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বাণিজ্যৰ বাবে ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি আৰু সম্পৰ্কৰ গুৰুত্ব।
৪/ সমাজ অধ্যয়ন আৰু ইতিহাসঃ
- সাংস্কৃতিক পৰিৱৰ্তন: সমাজ অধ্যয়নে ঐতিহাসিক পৰিঘটনাৰ পৰিৱৰ্তন আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা সমাজৰ প্ৰচলিত প্ৰথা, আচৰণ আৰু মূল্যবোধক কেনেদৰে প্ৰভাৱিত কৰে সেই বিষয়ে বিশ্লেষণ কৰে।
- সামাজিক সংগঠন: ইতিহাসৰ আলোচনাই সামাজিক সংগঠনৰ গঠন আৰু পৰিৱৰ্তনক বুজায়।
৫/ সকলো বিষয় সংহত:
এই বিষয়বোৰে একেলগে পৃথিৱীৰ বিভিন্ন ফালৰ পৰা আমাৰ জীৱনৰ ওপৰত গভীৰ আৰু বহল দৃষ্টিভংগী প্ৰদান কৰে। পৃথিৱীৰ ভূগোল, ইতিহাস, ৰাজনীতি, অৰ্থনীতি, সমাজ অধ্যয়নক একেলগে পৰ্যালোচনা কৰিলে ই আমাক এক সঠিক আৰু সমন্বিত বুজাবুজিৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে, যিয়ে আমাক আধুনিক সমাজৰ জটিলতা বুজিবলৈ সহায় কৰে। এইদৰে এই সকলোবোৰ বিষয়ৰ মাজত অৱশ্যে আন্তঃসম্পৰ্ক আছে, যিয়ে পৃথিৱীৰ বিভিন্ন দিশক একত্ৰিত কৰে।
উত্তৰসমূহ পাবলৈ Membership ল'ব লাগিব
(For Paid User)
(সকলো পাঠৰ Paid উত্তৰবোৰ চাব পাৰিব)
