Chapter 13 

ଭାରତର ପରମ୍ପରା

୧. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ।

(କ) ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାରତୀୟର ନୈତିକ କର୍ଭବ୍ୟ ଗୁଡ଼ିକ କ'ଣ ?
ଉତ୍ତର:
1.ପିତାମାତାଙ୍କ ଦାୟିତ୍ୱ ନିଭା:
– ସନ୍ତାନଙ୍କୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଶିକ୍ଷା, ସଂସ୍କାର ଓ ଆଚରଣ ଦେଇ ତାଙ୍କୁ ସଠିକ୍ ମାନବ ବନେଇବା ।
2.ବୟୋଜ୍ୟେଷ୍ଠଙ୍କ ପ୍ରତି ସେବା:
– ପିତାମାତା, ଠାକୁରଦେଉଳ, ବୃଦ୍ଧ ପରିବାରସଦସ୍ୟଙ୍କୁ ସମ୍ମାନ ଓ ସେବା ଦେବା ।
3.ଅତିଥି ସତ୍କାର କରିବା:
– “ଅତିଥି ଦେବୋ ଭବା” ଧାରଣା ଅନୁଯାୟୀ ଅତିଥିଙ୍କୁ ଭଗବାନ୍ ସମାନ ବିଚାର କରି ସମ୍ମାନ ଓ ଆତିଥ୍ୟ ଦେବା ।
4.ନାରୀମାନେ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଓ ସୁରକ୍ଷା:
– ନାରୀମାନଙ୍କୁ ଉଚିତ ସ୍ଥାନ, ସମ୍ମାନ, ସୁରକ୍ଷା ଦେବା ଓ ନାରୀ ସମ୍ମାନ ରକ୍ଷା କରିବା ।
5.ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଓ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଅନୁଷ୍ଠାନ:
– ପୂର୍ବ ପୁରୁଷଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରି ଶ୍ରାଦ୍ଧ, ଅନ୍ତେଷ୍ଟି ଓ ଧାର୍ମିକ କାର୍ଯ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ କରିବା ।
6.ସମାଜ ଓ ଦେଶପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱ:
– ସଦା ନୀତିମତ, ଆଦର୍ଶ ବ୍ୟକ୍ତି ଭାବେ ବଞ୍ଚିବା, ସତ୍ୟ ଓ ନ୍ୟାୟ ପାଳନ କରି ସମାଜ ଓ ଦେଶକୁ ଉନ୍ନତି କରିବା ।
ସାରଂଶ:
ଭାରତୀୟ ନୈତିକ କର୍ତ୍ତବ୍ୟମାନେ କେବଳ ଆତ୍ମକେନ୍ଦ୍ରିତ ନୁହେଁ, ବରଂ ପରିବାର, ସମାଜ, ଓ ଦେଶ ପାଇଁ ଉତ୍ତରଦାୟିତ୍ୱ ବୋଧ ଗଢ଼ି ଦେଇଥାଏ ।

(ଗ) ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରର ପରମ୍ପରା ଭାରତରେ କେବେଠାରୁ ଓ କିପରି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
ଉତ୍ତର:
ଭାରତରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରର ପରମ୍ପରା ଅତ୍ୟନ୍ତ ପୁରାତନ ଅଟୁଟ ରହିଛି । ପୁରାତନ ଭାରତରେ ଲିଛ୍ଛବି ଓ ବୈଶାଳୀ ପରି ଗଣରାଜ୍ୟ ରହିଥିଲେ ଯେଉଁଠି ଜନମତ ଓ ସଭାମାନେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ । ଏହି ଗଣରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହିଁ ଭାରତର ଗଣତନ୍ତ୍ର ଧାରାର ପ୍ରାଚୀନ ଉଦାହରଣ ।

ଆଧୁନିକ ଭାରତରେ ଏହି ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନର ପରେ, ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ ରେ ଭାରତ ସ୍ଵାଧୀନ ହେଲା । ପରେ ଏକ ସଂବିଧାନ ତିଆରି ହୋଇ ୨୬ ଜାନୁଆରୀ ୧୯୫୦ ରୁ ଭାରତ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଦେଶ ବୋଲି ଘୋଷିତ ହେଲା । ଏହି ସଂବିଧାନ ଭିତରେ ସମସ୍ତ ନାଗରିକଙ୍କୁ ମତଦାନର ଅଧିକାର ଓ ନିଜ ପ୍ରତିନିଧି ବାଛିବା ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିଆଯାଇଛି ।

ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଅର୍ଥାତ୍ ଲୋକଶାସନ – ଯେଉଁଠି ଲୋକେ ସରକାର ବନାନ୍ତି, ସେଇ ସରକାର ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଓ ଲୋକଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚାଲିଥାଏ । ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାରତର ସଂବିଧାନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆଜି ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି ।

ସଂକ୍ଷିପ୍ତରେ:

  • ପୁରାତନ ଭାରତରେ ଲିଛ୍ଛବି ପରି ଗଣରାଜ୍ୟ ଥିଲା।
  • ୧୯୪୭ରେ ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଧାରା ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେଲା।
  • ୧୯୫୦ ରୁ ସଂବିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତ ଏକ ଗଣତନ୍ତ୍ର ଓ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଦେଶ।
ଚାହିଲେ ଏହାକୁ ନିବନ୍ଧ ରୂପରେ ବି ଲେଖିଦେଉଛି।

(ଘ) ଭାରତରେ କିପରି ଗ୍ରାମ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତିର ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି ?
ଉତ୍ତର:
ଭାରତର ଗ୍ରାମ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତିର ପରମ୍ପରା ଅତି ପୁରାତନ ଓ ଉତ୍ସ ଆଧାରିତ ଅଟୁଟ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଭାବେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି । ଏହି ଅର୍ଥନୀତିର ମୂଳ ଆଧାର ହେଉଛି କୃଷି, ଯାହା ପ୍ରାଚୀନ କାଳରୁ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜନତାର ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ରହିଛି ।

ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତରେ ଗ୍ରାମଗୁଡ଼ିକ ଦୂରଦରାଜ ଅଞ୍ଚଳରେ ସ୍ୱୟଂନିର୍ଭର ଏବଂ ଆତ୍ମନିର୍ଭର ଏକକ ଭାବେ ଚାଲିଥିଲେ । ଏଠି କୃଷକ, ବୃତ୍ତିଜୀବୀ (ଜଳକର, ତାଲିଗ, କୁମ୍ଭାର, ଲୁହାର), ବଣିଆ ଓ ଶିଳ୍ପୀମାନେ ଗ୍ରାମ ଅର୍ଥନୀତିର ଅଂଶ ଥିଲେ । ବାର୍ଟର ସିଷ୍ଟମ୍ (ପଦାନ ଦ୍ୱାରା ବଦଳାବଦଳି) ରେ ବ୍ୟବହାର ହୁଅଥିଲା । ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଏହି ସମସ୍ତଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ୱୟ ରଖିବା ଓ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପାଳନ କରୁଥିଲା ।

ମୁଖ୍ୟ ଉନ୍ନତି କାରକ:

  • କୃଷିକ ଆଧାରିତ ଅର୍ଥନୀତି: ଧାନ, ଗହମ, ଖେତି ଓ ପଶୁପାଳନ ମୁଖ୍ୟ ଜୀବିକା ।
  • ଶିଳ୍ପ ଓ ହସ୍ତଶିଳ୍ପ: ବୁନକାମ, ମାଟି ଓ ଲୋହା ଜିନିଷ, ବାସ ବାନ୍ତି ।
  • ସାଧାରଣ ବ୍ୟବସାୟ ଓ ବଦଳାବଦଳି ପଦ୍ଧତି (Barter system)।
  • ସ୍ୱାୟତ୍ତ ଗ୍ରାମ ବ୍ୟବସ୍ଥା: ଗ୍ରାମ ଗଞ୍ଜେ ଗ୍ରାମପଞ୍ଚାୟତ ଓ ନାୟକମାନେ ଅର୍ଥନୀତି ର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରୁଥିଲେ ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:
ଭାରତରେ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଅର୍ଥନୀତି ପ୍ରାଚୀନ ଶିଳ୍ପ, କୃଷି ଓ ଶ୍ରମ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଥିଲା । ଏହା ଏକ ସ୍ୱନିର୍ଭର ଏବଂ ଚକ୍ରାକାର ଅର୍ଥନୀତି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା, ଯାହା ଦେଶର ସାମୁଦାୟିକ ଓ ସାଧାରଣ ଜୀବନ ଧାରାକୁ ଅନୁପ୍ରେରଣ କରିଥିଲା ।

ଚାହିଲେ ଏହାକୁ ନିବନ୍ଧ ରୂପରେ ମଧ୍ୟ ଲେଖିଦେଉଛି।

୨. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ।

(କ) ଯୌଥ ପରିବାରର ସମ୍ପତ୍ତିରେ କାହାର ଭାଗ ଥାଏ ?
ଉତ୍ତର:

ଯୌଥ ପରିବାରର ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଓ ସମ୍ବନ୍ଧିତତା ଅନୁଯାୟୀ ବଣ୍ଟନ କରାଯାଏ । ଏହି ପ୍ରକାର ସମ୍ପତ୍ତିରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ଭାଗ ଦାର ଥାନ୍ତି:

  • ପିତାଙ୍କ ପୁତ୍ରମାନେ – ସମସ୍ତ ପୁତ୍ରମାନେ ସମାନ ଭାଗ ପାଆନ୍ତି ।
  • ପିତାଙ୍କ ନାହିଁ ଥିଲେ ପୁତ୍ରମାନେ ଓ ନାତିମାନେ – ନାତିମାନେ ମଧ୍ୟ ଉତ୍ତରାଧିକାର ମାଧ୍ୟମରେ ଭାଗ ପାଆନ୍ତି ।
  • ମାତା – ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ମାତାଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପତ୍ତିରେ ଭାଗ ମିଳେ ।
  • ଜଣେ ପୁତ୍ର ମୃତ ହୋଇଥିଲେ, ତାଙ୍କର ପତ୍ନୀ ଓ ସନ୍ତାନମାନେ – ସେମାନେ ମୃତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଅଂଶରେ ଉତ୍ତରାଧିକାର ପାଆନ୍ତି ।
  • ଜଣେ କନ୍ୟା – ଭାରତର ହିନ୍ଦୁ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଆଇନ 2005 ପରେ ଥିବା ଅନୁସାରେ, କନ୍ୟାମାନେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଅଂଶର ଅଧିକାରୀ ଅଟେ ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:
ଯୌଥ ପରିବାରର ସମ୍ପତ୍ତିରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ପୁରୁଷ ଓ ନାରୀ – ଦୁହିଁ ସମାନ ଭାଗ ପାଇବାର ଅଧିକାର ରଖନ୍ତି, ଯଦି ସେମାନେ ପରିବାରର ସଦସ୍ୟ ଓ ଉତ୍ତରାଧିକାର ଅନୁଯାୟୀ ଅଟନ୍ତି ।

(ଖ) ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ବରିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କିପରି ସମ୍ବୋଧନ କରାଯାଏ ଓ ସାକ୍ଷାତ ସମୟରେ କିପରି ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରାଯାଏ ?
ଉତ୍ତର:
ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ବରିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ସମ୍ବୋଧନ ଓ ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନର ପାରମ୍ପରିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା:
1. ସମ୍ବୋଧନ କରିବା ଧଙ୍ଗ:

  • ବରିଷ୍ଠ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନାମ ନ କହି “ଆପଣ”, “ଶ୍ରୀମାନ୍”, “ପିତାମାହ”, “ମାତାମାତା”, “ଗୁରୁଜନ”, “ମହାଶୟ”, “ମାନ୍ୟବ” ଇତ୍ୟାଦି ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
  • ସମ୍ବୋଧନ ସମୟରେ ଶ୍ରଦ୍ଧା ଓ ନମ୍ରତା ପ୍ରକାଶ କରାଯିବା ଉଚିତ।
  • ବରିଷ୍ଠଙ୍କ ନାମ ସହ "ଜୀ" ପ୍ରତ୍ୟୟ ଯୋଗ କରାଯାଏ, ଯେପରିକି — "ଦାଦାଜୀ", "ମାମାଜୀ", "ଗୁରୁଜୀ"।
2. ସାକ୍ଷାତ ସମୟରେ ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ:
  • ନମସ୍କାର କିମ୍ବା ପାଦ ସ୍ପର୍ଶ: ବଡମାନେ ଆଗକୁ ଆସିଲେ, ଦୁଇ ହାତ ଜୋଡି ନମସ୍କାର କିମ୍ବା ତାଙ୍କର ପାଦ ସ୍ପର୍ଶ କରାଯାଏ।
  • ମୁଣ୍ଡ ନମାଇବା (ନତମସ୍ତକ): ଆଦର ଓ ଭକ୍ତି ସୂଚନାରେ ମୁଣ୍ଡ ନମାଇ ସାମ୍ନା କରାଯାଏ।
  • ନମ୍ର ଶବ୍ଦ ଓ ଶାଳୀନ ଆଚରଣ: କଥାବାର୍ତ୍ତାରେ ଉଚିତ ଶବ୍ଦ ବ୍ୟବହାର, ଶାନ୍ତ ଶବ୍ଦରେ କଥାହେବା ଏବଂ ବସ୍ତ୍ର ଓ ବ୍ୟବହାରରେ ଶାଳୀନତା ରଖାଯାଏ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:
ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ବରିଷ୍ଠଙ୍କ ପ୍ରତି ଶ୍ରଦ୍ଧା, ସମ୍ମାନ ଓ ଭକ୍ତି ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଏକ ଗଭୀର ଓ ଗୌରବମୟ ପରମ୍ପରା ଅଟେ, ଯାହା ନୈତିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ଆଧାର

(ଗ) ଭାରତୀୟମାନେ କିପରି ସାମାଳିକ ଉତ୍ସବଗୁଡ଼ିକ ପାଳନ କରନ୍ତି ?
ଉତ୍ତର:

ଉତ୍ତର (Odia):

ଭାରତୀୟମାନେ ସାମାଳିକ ଉତ୍ସବଗୁଡ଼ିକ କିପରି ପାଳନ କରନ୍ତି:

ଭାରତ ଏକ ବହୁଧାର୍ମିକ, ବହୁସଂସ୍କୃତିକ ଦେଶ ହେବାରୁ ଏଠାରେ ବିଭିନ୍ନ ଧର୍ମ, ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଉତ୍ସବ ଏକତାର ମହାନ ଉଦାହରଣ ହିସାବରେ ପାଳନ ହୁଏ। ଏହି ଉତ୍ସବଗୁଡ଼ିକୁ ଭିନ୍ନ ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ଲୋକମାନେ ଏକସାଥି ମିଶି ଉଲ୍ଲାସରେ ପାଳନ କରନ୍ତି।

ଉଦାହରଣ ସହ ବିବରଣୀ:

  1. ଦୀପାବଳି, ହୋଳି, ଦୁର୍ଗାପୂଜା (ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ):

    • ଘର ବଡ଼ି ସଫା କରାଯାଏ, ଦୀପ ଜଳାଯାଏ, ମିଠା ଖାଦ୍ୟ ବଣାଯାଏ, ମନ୍ଦିର ଓ ଘରରେ ପୂଜା କରାଯାଏ।

    • ପରିବାର ଓ ପଡ଼ୋଶୀମାନେ ଏକତ୍ରିତ ହୋଇ ଆନନ୍ଦ କରନ୍ତି।

  2. ଇଦ୍, ବକ୍ରାଇଦ୍ (ମୁସଲିମ୍ ଧର୍ମ):

    • ନମାଜ ପଢ଼ିବା ପରେ ଏକାପରିବାରିକ ଭୋଜନ ଓ ଶୀରଖୁର୍ମା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ।

    • ଶାନ୍ତି ଓ ସେହଭାଗିତା ସହ ବନ୍ଧୁ ଓ ପଡ଼ୋଶୀଙ୍କୁ ଇଦ୍ ମୁବାରକ୍ ଜଣାଯାଏ।

  3. ବଡ଼ଦିନ (ଖ୍ରୀଷ୍ଟ୍ୟାନ୍ ଧର୍ମ):

    • ଗିର୍ଜାଘରରେ ପୂଜା, ଗୀତାଳାପ ଓ କେକ୍ କଟିବା ମାଧ୍ୟମରେ ପାଳନ କରାଯାଏ।

    • ଦୟା, ଦାନ ଓ ପ୍ରେମର ସନ୍ଦେଶ ବାଣ୍ଟାଯାଏ।

  4. ଗୁରୁପର୍ବ (ଶିଖ୍ ଧର୍ମ):

    • ଗୁରୁଦ୍ୱାରାରେ ପୂଜା, ଲଙ୍ଗର୍ (ସାମୂହିକ ଭୋଜନ) ଓ ଧାର୍ମିକ ସଭା ହୁଏ।

ସାମାଞ୍ଜସ୍ୟ ଓ ଏକତା:

  • ଭିନ୍ନ ଧର୍ମର ଲୋକ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମର ଉତ୍ସବରେ ଭାଗ ନେଇ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଏକତା ଓ ସହିଷ୍ଣୁତା ଦର୍ଶାନ୍ତି।

  • ଏହା ଭାରତୀୟ ସମାଜର "ଏକତାରେ ବିବିଧତା" ପରମ୍ପରାକୁ ଶକ୍ତି ଦିଏ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ଭାରତୀୟମାନେ ସାମାଳିକ ଉତ୍ସବଗୁଡ଼ିକୁ ଏକ ପାରିବାରିକ ଓ ସାମୁଦାୟିକ ଉତ୍ସବ ଭାବେ ପାଳନ କରି ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଏକତା, ପ୍ରେମ ଓ ସାହଯ୍ୟର ମୂଲ୍ୟବୋଧକୁ ଅଗ୍ରଗତି ଦିଅନ୍ତି।

(ଘ) ସମସ୍ତ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ କେଉଁ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ନିଜ ଧର୍ମର ମୂଳନୀତିଭାବେ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି ?
ଉତ୍ତର:

ଉତ୍ତର (Odia):

ସମସ୍ତ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ନିଜ ଧର୍ମର ମୂଳନୀତିଭାବେ "ଅନେକ ରାସ୍ତାରେ ଗତି କରିବା" ଏବଂ "ପ୍ରତ୍ୟେକ ଧର୍ମର ସତ୍ୟତା ଅଛି" ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି। ଏହି ନୀତି ଆଧାରିତ ଧର୍ମମାନେ ସେହି ସତ୍ୟକୁ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଏବଂ ସାମାଜିକ ଏକତା, ପ୍ରେମ, ଦୟା, ସମାଜସେବା ଓ ଶାନ୍ତିର ଆଦର୍ଶ ପ୍ରଚାର କରନ୍ତି।

ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ସହିଷ୍ଣୁତା, ସାମାଜିକ ସମାନତା ଏବଂ ନୀତିଗତ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରେ ସାଧାରଣ ମୂଲ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ଗ୍ରହଣ କରେ, ଯାହାକି ସେଗୁଡିକ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଆତ୍ମା, ରାଷ୍ଟ୍ର, ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଧର୍ମ, ଓ ଜନତାର ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ।

ସାଧାରଣତଃ ସମସ୍ତ ଧର୍ମ ଯେଉଁ ତତ୍ତ୍ୱକୁ ବିଶ୍ଵାସ କରନ୍ତି:

  1. ଦୟା ଓ ସେବା: ପ୍ରତିବନ୍ଧିତ ଏବଂ ଗରିବ ଲୋକଙ୍କ ସେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିବା।

  2. ପ୍ରେମ ଓ ସମ୍ମାନ: ସମସ୍ତ ଲୋକଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରେମ, ସମ୍ମାନ ଓ ସମାନ ଅଧିକାର ଦେଖାଯିବା।

  3. ଶାନ୍ତି ଓ ସମାଜ ଏକତା: ସାମାଜିକ ଏକତାରେ ଶାନ୍ତି ଏବଂ ସେହି ସମାଜର ସମୃଦ୍ଧି ପ୍ରତି କାର୍ଯ୍ୟ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ସମସ୍ତ ଧର୍ମାବଲମ୍ବୀ ନିଜ ଧର୍ମର ମୂଳତତ୍ତ୍ୱକୁ ସମ୍ମାନ କରି, ସେହି ଧର୍ମରେ ରହିବା ସହ ଆନ୍ୟ ଧର୍ମ ଓ ସମ୍ପ୍ରଦାୟର ସତ୍ୟତାକୁ ଗ୍ରହଣ କରି ଶାନ୍ତି, ସମ୍ମାନ ଏବଂ ଏକତା ପ୍ରଚାର କରନ୍ତି।

(ଡ) କେତେକ ଧର୍ମରେ ମୂର୍ତିପୂଜା ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କ'ଣ ପୂଜା କରିବାର ପରମ୍ପରା ରହିଛି ?
ଉତ୍ତର:

ଧର୍ମ ଅନୁସାରେ ପୂଜା ପ୍ରଥା ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ମୂର୍ତିପୂଜା ସେହି ସମସ୍ତ ଧର୍ମରେ ଉପଲବ୍ଧ ନଥାଏ। କେତେକ ଧର୍ମ ମୂର୍ତିପୂଜା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ପ୍ରକାର ଅନୁଷ୍ଠାନ ପ୍ରତିଷ୍ଠା କରିଥାନ୍ତି। ଏହି ପୂଜା ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକୁ ନିମ୍ନରେ ସୂଚିତ କରାଯାଇଛି:

1. ଇସ୍ଲାମ:

  • ନମାଜ: ଇସ୍ଲାମ ଧର୍ମରେ ମୂର୍ତିପୂଜା ନାହିଁ, ଏହି ସମୟରେ ନମାଜ (ସଲାତ) ପୂଜା ପ୍ରଥା ଅନୁସରିତ ହୁଏ। ସମସ୍ତ ମୁସଲିମ୍ ଲୋକ ପଞ୍ଚ ଥର ନମାଜ ଓ ରମଜାନ ମାସରେ ରୋଜା ପ୍ରଥା ଅନୁସୃତ କରିଥାନ୍ତି।

2. ଖ୍ରୀଷ୍ଟାନ:

  • ପ୍ରାର୍ଥନା: ଖ୍ରୀଷ୍ଟିୟ ଧର୍ମରେ ପ୍ରାର୍ଥନା ପୂଜା ପ୍ରଥା ଅଟେ, ଯେଉଁଥିରେ ବଡ ଦିନ ଓ ପ୍ରଧାନ ତ୍ୟାଗ ପ୍ରଥା କରାଯାଏ। ଆସ୍ତିକ ଲୋକ ଗିର୍ଜାଘରକୁ ଯାଇ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନ୍ତି ଏବଂ ଧ୍ୟାନ କରନ୍ତି।

3. ଜୈନ:

  • ଧ୍ୟାନ ଓ ସ୍ଥିରତା: ଜୈନ ଧର୍ମରେ ମୂର୍ତିପୂଜା ସେକଣ୍ଡେରି ଅଟେ, ଯେଉଁଥିରେ ଧ୍ୟାନ ଓ ଏହିଁରେ ଧର୍ମ ପ୍ରତିକୃତ ପରମ୍ପରା ପାଳନ କରାଯାଏ। ସେମାନେ ସାଧାରଣତଃ ଏକ ପରିଚିତ ପାରମ୍ପରିକ ଧ୍ୟାନ ଅନୁଷ୍ଠାନରେ ଶାନ୍ତିର ସାଧନା କରନ୍ତି।

4. ବୁଦ୍ଧିସମ:

  • ଧ୍ୟାନ ଓ ପାଥ: ବୁଦ୍ଧିସମ ଧର୍ମରେ ଧ୍ୟାନ ପ୍ରଥା ପ୍ରମୁଖ, ଯେଉଁଥିରେ ନିଜ ଚିତ୍ତକୁ ସାଧନା ଓ ମଧ୍ୟମାର୍ଗ ପ୍ରାରମ୍ଭ କରାଯାଏ। ଏହି ପ୍ରଥାରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଆଧାରରେ ଧ୍ୟାନ ପାଥ ଅନୁଷ୍ଠାନ କରାଯାଏ।

5. ସିକ୍ହ:

  • ਗୁਰੁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ: ସିକ୍ହ ଧର୍ମରେ ਗୁରୁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ପଢ଼ିବା ପୂଜା ପ୍ରଥା, ଯେଉଁଥିରେ ਗੁରୁ ਅਰਜੁਨ ଓ ਗୁਰୁ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ନିଆରା ପୂଜା ହୁଏ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସମସ୍ତ ଧର୍ମରେ ମୂର୍ତିପୂଜା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ ଧର୍ମଗତ ପୂଜା ପ୍ରଥା ଅଛି, ଯେଉଁଥିରେ ପ୍ରାର୍ଥନା, ଧ୍ୟାନ ଓ ଶାନ୍ତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସେହି ଧର୍ମର ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ଓ ଅନୁଷ୍ଠାନ ହୋଇଥାଏ।

(ଚ) ଭାରତରେ ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତକୁ ମନୋରଞ୍ଜନ ଓ ଜୀବନଯାପନର ମାଧ୍ୟମ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ କ'ଣ ଭାବେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ ?
ଉତ୍ତର:

ଭାରତରେ ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ କେବଳ ମନୋରଞ୍ଜନ ଓ ଜୀବନଯାପନର ମାଧ୍ୟମ ନୁହେଁ, ସେମାନେ ଧର୍ମୀୟ, ସାମାଜିକ, ସଂସ୍କୃତିକ ଓ ଆଦତରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାନ୍ତି। ଏହି ଶିଳ୍ପରେ ଏକ ଗଭୀର ଧାର୍ମିକ ଓ ସାମାଜିକ ଅର୍ଥ ଅଛି, ଯାହା ଲୋକମାନେ ଅନେକ ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ପ୍ରୟୋଗ କରିଥାନ୍ତି। ଏହାକୁ ଏକ ଧ୍ୟାନ ଏବଂ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଭାବନାର ଅଭିବ୍ୟକ୍ତି ଭାବେ ମଧ୍ୟ ବିବେଚନା କରାଯାଏ।

1. ଧର୍ମୀୟ ଏବଂ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅର୍ଥ:

  • ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ଏକ ଅନିବାର୍ୟ ଅଂଶ ହେବା ସହ, ଏହି ଶିଳ୍ପ ଧର୍ମୀୟ ଉତ୍ସବ ଓ ପୂଜାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ପାଳନ କରେ।

  • ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଭଜନ, ਕੀਰਤନ, ਭਗਤਿ ਸੰਗੀਤ ଏବଂ ନୃତ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧର୍ମୀୟ କ୍ରିୟାବଳୀର ଅଂଶ ହେବା ସହ ଦେବତାର ପୂଜା, ଧ୍ୟାନ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଉନ୍ନତିରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ।

2. ସାମାଜିକ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକ ଅର୍ଥ:

  • ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ସାମାଜିକ ସଂବେଦନା, ସାହିତ୍ୟକ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତିକ ପରିଚୟକୁ ଉନ୍ନତ କରେ।

  • ଯେପରିକି, ଭାରତର ପ୍ରତିଟି ସଂସ୍କୃତି ତାଙ୍କର ପରମ୍ପରାନୁସାରେ ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତର ଏକ ଅନନ୍ୟ ସ୍ଥାନ ରଖିଥାଏ, ଯାହା ଏହାଙ୍କର ପ୍ରାଚୀନ ସଂସ୍କୃତିକ ଧାରାକୁ ଅର୍ଜନ କରେ।

3. ଶିକ୍ଷା ଓ ସମାଜ ଉନ୍ନତି:

  • ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ଆଧୁନିକ ଶିକ୍ଷାରେ ମଧ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଦୃଢ ଭୂମିକା ଅନୁଷ୍ଠାନ କରେ।

  • ସେହିପରି, ସମାଜ ଉନ୍ନତି, ସମାଜିକ ସଚେତନତା, ଅନ୍ତର୍ଗତ ଏକତା ଓ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଏକତା ଦ୍ୱାରା ଏହା ପ୍ରଚାର କରାଯାଏ।

4. କଳା, ମନୋରଞ୍ଜନ ଓ ଆନନ୍ଦ ଉତ୍ସବ:

  • ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ଏକ ସାଧାରଣ ମନୋରଞ୍ଜନ କ୍ଷେତ୍ର ଭାବେ ପ୍ରଚଳିତ ଅଟେ, ଯାହା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଆନନ୍ଦ ଦେଇ ସମୟ ଗତି କରିବାରେ ଏକ ତାଲ-ମେଳ ଏବଂ ଉଲ୍ଲାସ ପ୍ରଦାନ କରେ।

5. ରାଜନୈତିକ ଏବଂ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ:

  • ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ଏହି ସାମାଜିକ ଓ ଧର୍ମୀୟ ଚିନ୍ତନଗୁଡ଼ିକୁ ଆଧାର କରି ସେମାନେ ଏକ ସାମ୍ବିଧାନିକ ଶକ୍ତି ବନ୍ଧନରେ ସମାଜର ଉନ୍ନତି ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରନ୍ତି।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ନୃତ୍ୟ ଓ ଗୀତ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ସାମାଜିକ, ଧର୍ମୀୟ, ସଂସ୍କୃତିକ ଓ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଅନ୍ତର୍ଗତ ମୂଳକ ଅଙ୍ଗ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଅଟେ। ସେଗୁଡିକୁ ନେଇ ଉତ୍ସବ, ପ୍ରାର୍ଥନା, ସାଧନା, ଏବଂ ସମାଜ ଉନ୍ନତିର ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସମିଲିତ ହେବା ସାର୍ଥକ ଅଟେ।

(ଛ) କେଉଁ ଦୁଇଟି ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଯଥାକ୍ରମେ ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଦ୍ୟା ଓ ଚିକିତ୍ସା ବିଦ୍ୟାର ବର୍ଣ୍ଣନା ଭାରତୀୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉକ୍ତ ବିଷୟରେ ଆଗ୍ରହ ସୃଷ୍ଟି କଲା ?
ଉତ୍ତର:

ଭାରତୀୟ ପ୍ରାଚୀନ ଗ୍ରନ୍ଥଗୁଡିକରେ ଜ୍ୟୋତିଷ ବିଦ୍ୟା ଓ ଚିକିତ୍ସା ବିଦ୍ୟା ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ବର୍ଣ୍ଣନା ଏକ ସୂକ୍ତ ଭାବରେ ତିଆରି ହୋଇଥିଲା ଯାହା ବହୁତ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଭାରତୀୟ ସମାଜର ଉତ୍ସୁକତା ଓ ଆଗ୍ରହକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି। ଏହା ସମ୍ପର୍କରେ ୧) ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ, ୨) ଚାରକ ସମିହିତ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ଏହି ବିଷୟରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଇଛି।

1. ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ (Vedic Texts):

  • ସୂର୍ଯ୍ୟ ବିଦ୍ୟା ଓ ପୂର୍ବାଙ୍ଗଜିବନ ପରି ଯ୍ୟୋତିଷ ଶାସ୍ତ୍ରର ମୂଳ ଉତ୍ସ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

  • ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ପ୍ରଥମେ ଆଧାରିତ ତଥ୍ୟ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରମା ଉପରେ ବ୍ୟବହାରିକ ଜ୍ୟୋତିଷୀକ ବିଶ୍ଲେଷଣ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ପ୍ରକାରର ବିଶ୍ଲେଷଣ ଶାସ୍ତ୍ରରେ କ୍ରମ ଓ ସମୟ ସହିତ ସୂର୍ଯ୍ୟ, ଚନ୍ଦ୍ର ଓ ତାରା ଗଣନା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଗୁଡ଼ିକରେ ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରକ୍ରିୟା, ଓ ସ୍ନାନ ସମୟର ଅନୁସାରେ ସୂର୍ଯ୍ୟ ଓ ଚନ୍ଦ୍ରମା ମାନ୍ୟତା ଆଧାରିତ ଶାସ୍ତ୍ର ଚର୍ଚ୍ଚା କରାଯାଇଥିଲା।

2. ଚାରକ ସମିହିତ (Charaka Samhita):

  • ଚାରକ ସମିହିତ ଏକ ପ୍ରାଚୀନ ଚିକିତ୍ସା ବିଦ୍ୟାର ଗ୍ରନ୍ଥ ଅଟେ, ଯେଉଁଥିରେ ଚିକିତ୍ସା, ଔଷଧ, ଶରୀରୀକ ଚିକିତ୍ସା, ଏବଂ ହେଲେଥିକ୍ସ ବିଷୟରେ ବର୍ଣ୍ଣନା ହୋଇଛି।

  • ଚାରକ ସମିହିତ ଏହି ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଗ୍ରନ୍ଥରେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପ୍ରକାରର ଚିକିତ୍ସା ଓ ଔଷଧ ବିଦ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ନିମ୍ନ ହେବା ଉପାୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ କରାଯାଇଛି।

  • ଏହି ପ୍ରକାରର ଚିକିତ୍ସା ନୀତି, ଧାର୍ମିକ ପ୍ରମାଣ ଓ ଜ୍ୟୋତିଷ ଦ୍ୱାରା ଶରୀରୀକ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଉପରେ ଏହି ଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରାଚୀନ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଏବଂ ସାର୍ଥକ ପ୍ରମାଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରିଛି।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ଏହି ବୈଦିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଓ ଚାରକ ସମିହିତ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାରତୀୟ ମନୋରଞ୍ଜନ ଓ ଚିକିତ୍ସା ବିଦ୍ୟା ଦେଖାଇଥିବା ପ୍ରଥାଗୁଡ଼ିକର ଦିଗରେ ଏକ ସୂକ୍ତ ଏବଂ ସୂତ୍ରଧାର କାମ କରିଥିଲେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଆଗ୍ରହ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହୋଇଛି।

(ଜ) ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଦୁଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନର ନାମ କ'ଣ ଥିଲା ?
ଉତ୍ତର:

ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଭାରତରେ ଦୁଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଥିଲେ, ସେମାନେ "ସଙ୍ଗୀତ" ଓ "ସମ୍ବୃଦ୍ଧି" ଥିଲେ।

  1. ସଙ୍ଗୀତ (Samgīta):

    • ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଗଣତନ୍ତ୍ର ପ୍ରଥାକୁ ସଙ୍ଗୀତର ଦ୍ୱାରା ସମର୍ଥିତ କରାଯାଏ। ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ଧ୍ୟାନ ଓ ଶାନ୍ତିରେ ଥାନ୍ତି।

    • ସଙ୍ଗୀତର ଅନୁଷ୍ଠାନ ଅନେକ ଧର୍ମୀୟ ଦେଖାଯାଇଛି, ଯାହାର ଉଦ୍ଧାର କରିବାକୁ ସମୁଦାୟ ସହଯୋଗ କରୁଥିଲେ।

  2. ସମ୍ବୃଦ୍ଧି (Sambṛddhi):

    • ସମ୍ବୃଦ୍ଧିର ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏକ ସାମାଜିକ ତଥା ନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛି।

    • ସମ୍ବୃଦ୍ଧିର ଅନୁଷ୍ଠାନ ସାମାଜିକ ସମାଧାନ ଏବଂ ଶାନ୍ତି ବିକାଶ କରିଥିଲେ।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ସଙ୍ଗୀତ ଓ ସମ୍ବୃଦ୍ଧି ଏହି ଦୁଇ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଏକ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ପଦ୍ଧତିରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଥିଲେ, ଯାହା ଉଦାହରଣ ଅଟେ।

(ଝ) ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ରୂପେ କୃଷିର ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହେବାର କାରଣ ๑๑ ?

ଉତ୍ତର:
ବୈଦିକ ଯୁଗରେ କୃଷି ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା। ଏହି କୃଷି ପରମ୍ପରା ସୃଷ୍ଟି ହେବାର କାରଣଗୁଡ଼ିକରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପ୍ରମୁଖ କାରଣ ରହିଛି:

  1. ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବନ୍ତାର ଆବଶ୍ୟକତା:

    • ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବନ୍ତାର ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ କୃଷି ଅତି ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା। ଆହାର, ପୋଷଣ ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ସାଧାରଣ ଆବଶ୍ୟକତା ପୂରଣ କରିବା ପାଇଁ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରର ଅତି ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ରହିଛି।

  2. ଧାର୍ମିକ ଓ ସାମାଜିକ ପ୍ରମାଣ:

    • ବୈଦିକ ସାହିତ୍ୟରେ କୃଷି ଓ ଜୀବନ୍ତାର ଅନୁଶାସନ ପ୍ରତି ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାମାଜିକ ପ୍ରମାଣ ମିଳିଥିଲା, ଯାହା ଏହି ପରମ୍ପରାକୁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପ୍ରବୃତ୍ତି ବନାଇଛି।

  3. ପ୍ରାକୃତିକ ସାଧନାର ସମୂହ ଉପଯୋଗ:

    • ପ୍ରାକୃତିକ ଶକ୍ତି, ଯଥା ଆଵାସିକ ଜଳ, ବାୟୁ, ସୂର୍ଯ୍ୟ ଏବଂ ପ୍ରାକୃତିକ ପଦାର୍ଥଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରି କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ନୂତନ ଅର୍ଥନୈତିକ ଆଧାର ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥିଲା।

  4. ସ୍ଥିରତା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଶକ୍ତି:

    • କୃଷି ଦ୍ୱାରା ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ ଧନର ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସ୍ଥିରତା ଦ୍ୱାରା ସମାଜରେ ପରମ୍ପରାଗତ ଧନାଧିକାରୀ କ୍ଷେତ୍ର ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ଶକ୍ତିର ସ୍ଥାୟୀ ଅଧିକାର ଅଧିକ ହୋଇଥିଲା।

  5. କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରର ସାମୂହିକ ପ୍ରୟୋଗ:

    • ଅନେକ ପ୍ରାକୃତିକ ଓ ଗଣମୁଖୀୟ ପ୍ରକାର କୃଷି ପ୍ରବୃତ୍ତି ଏହି ଯୁଗରେ ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଅନୁକୂଳ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରବଳ ରୂପେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ବୈଦିକ ଯୁଗରେ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତିର ଏକ ମୁଖ୍ୟ ମାଧ୍ୟମ ଭାବେ କୃଷି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ସ୍ଥାୟୀ ଜୀବନ୍ତା, ଧାର୍ମିକ ଶକ୍ତି, ପ୍ରାକୃତିକ ସାଧନା, ଏବଂ ସାମାଜିକ ସମ୍ବିଧାନରେ ସହଯୋଗ କରିଥିଲା।

(ଞ) ମୌର୍ଯ୍ୟଯୁଗରେ ବାଣିଜ୍ୟର ବିକାଶ ପାଇଁ କ'ଣ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର:

ମୌର୍ଯ୍ୟଯୁଗରେ ବାଣିଜ୍ୟର ବିକାଶ ପାଇଁ କିଛି ପ୍ରଧାନ ପଦକ୍ଷେପ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଇଥିଲା:

  1. ସୂର୍ଯ୍ୟନାର୍ଥ ସମୁଦ୍ର ରୁଟ:

    • ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ୍ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତ ଓ ଆଶୋକ ସମ୍ରାଟଙ୍କର ସମୟରେ ସୂର୍ଯ୍ୟନାର୍ଥ ଅର୍ଥାତ୍ ସମୁଦ୍ର ପଥ ପ୍ରାଚୀନ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟ କରିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲା। ସେହି ସମୟରେ, ଭାରତର ସମୁଦ୍ର ପଥ ବାଣିଜ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିରେ ବଡ଼ ଭୂମିକା ନେଇଥିଲା, ବିଶେଷତଃ ଅରବୀୟ ସମୁଦ୍ର ଓ ଲାଦି ମଧ୍ୟରେ।

  2. ବାଣିଜ୍ୟ ପଥର ସୃଷ୍ଟି:

    • ମୌର୍ଯ୍ୟ ସମ୍ରାଟ୍ ଚନ୍ଦ୍ରଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ବିଭିନ୍ନ ସାହାୟକ ରାସ୍ତା ଏବଂ ଚାଲିବା ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟ ପଥର ସୃଷ୍ଟି କରାଯାଇଥିଲା। ଏହା ସମ୍ରାଟଙ୍କର ଏକ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲା, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ସମାଜୀକ ଓ ଆର୍ଥିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିଲା।

  3. ବାଣିଜ୍ୟ କୌଶଳର ବିକାଶ:

    • ବାଣିଜ୍ୟ କୌଶଳ ଏବଂ ଶିଳ୍ପକୃତ ସାମଗ୍ରୀକୁ ନିର୍ମାଣ କରିବା ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇଥିଲା। ନୂତନ ପଦ୍ୟତି ଓ ତନ୍ତ୍ର ପ୍ରୟୋଗରେ ବାଣିଜ୍ୟ ପ୍ରବୃତ୍ତିକୁ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।

  4. ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନା:

    • ମୌର୍ଯ୍ୟଯୁଗରେ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନା ଏହି ସମୟରେ ବାଣିଜ୍ୟର ବିକାଶକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥିଲା। ସମ୍ରାଟ ଆଶୋକ ସମୟରେ ରାଜ୍ୟ ବ୍ୟାପୀ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳିତ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଏକ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଆର୍ଥିକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ମାଣ କରିଥିଲା।

ନିଷ୍କର୍ଷ:

ମୌର୍ଯ୍ୟଯୁଗରେ ବାଣିଜ୍ୟର ବିକାଶ ପାଇଁ ସୂର୍ଯ୍ୟନାର୍ଥ ସମୁଦ୍ର ରୁଟ, ବାଣିଜ୍ୟ ପଥ, ବାଣିଜ୍ୟ କୌଶଳ, ଏବଂ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନା ପ୍ରମୁଖ ଚାଲିବା ପଦକ୍ଷେପ ଥିଲେ। ଏହି ସମସ୍ତ ଚିଜ ବାଣିଜ୍ୟର ପ୍ରଗତି କୁ ସୁବିଧା ଦେଉଥିଲା।