Chapter 7                        ଜାତୀୟ ସଂହତି

୧. ନିମ୍ନଲିଖୂତ ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୬୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।
(କ) ଚୀନ୍ ଦେଶରେ ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହେଲା କାହିଁକି ? ଏହାର ପରିଣତି କ'ଣ ହେଲା ?
ଉତ୍ତର: 
1.ରାଜନୈତିକ ମତଭେଦ:
ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ଦୁଇ ମୁଖ୍ୟ ଦଳ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଥିଲା –
କୁଓମିନ୍ତାଙ୍ଗ (Kuomintang - KMT) ଓ ଚୀନ୍ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ଦଳ (Communist Party of China - CPC)।
ଏହି ଦୁଇ ଦଳ ଚୀନର ଶାସନ ଉପରେ ଅଧିକାର ପାଇଁ ଏକ ଦୀର୍ଘ ସଂଘର୍ଷ ରେ ଜଡିଥିଲେ।
2.ବିଶ୍ୱୟୁଦ୍ଧ ପରେ ଶକ୍ତି ସଂଘର୍ଷ:
ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱୟୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଦୁଇ ଦଳ ଜାପାନୀ ଆକ୍ରମଣକୁ ରୋକିବା ପାଇଁ ସହଯୋଗ କଲେ ମଧ୍ୟ, ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ପରେ ତାଙ୍କର ଶତୃତା ଫେରି ଆସିଲା।
3.ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଓ ଦୁର୍ନୀତି:
କୁଓମିନ୍ତାଙ୍ଗ ଶାସନ ଅପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଓ ଦୁର୍ନୀତିଗ୍ରସ୍ତ ଥିବାରୁ ଜନସାଧାରଣ ତାଙ୍କ ଉପରୁ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଥିଲେ।
4.ସମ୍ପ୍ରତି ଓ ଜମି ସଂସ୍କାର:
କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳ ଗ୍ରାମୀଣ ଜନତା ମଧ୍ୟରେ ଲୋକପ୍ରିୟ ଥିଲା କାରଣ ସେମାନେ ଜମି ସଂସ୍କାର ଏବଂ ସମାନତା ଦେଇଥିଲେ।
ପରିଣତି (Outcome of the Civil War):
1.କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଦଳର ବିଜୟ:
1949 ମସିହାରେ ମାଓ ଜେଦୋଙ୍ଗ ନେତୃତ୍ୱ ରେ People’s Republic of China (PRC) ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା।
2.କୁଓମିନ୍ତାଙ୍ଗ ତାଇୱାନକୁ ପଳାଇଗଲା:
କୁଓମିନ୍ତାଙ୍ଗ ଦଳର ନେତା ଚିଅାଙ୍ଗ କାଇ ଶେକ୍ ତାଙ୍କ ଦଳ ସହିତ ତାଇୱାନ ଗଲେ ଓ ଶେଉଁଠି Republic of China ର ଅସ୍ଥିର ସରକାର ଗଠନ କଲେ।
3.ଚୀନ ଦୁଇ ଭାଗରେ ବିଭକ୍ତ ହେଲା:
ଏହି ଗୃହଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଚୀନ ବାସ୍ତବରେ ମେନଲାଣ୍ଡ ଚୀନ (କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ) ଓ ତାଇୱାନ (କୁଓମିନ୍ତାଙ୍ଗ) ଭାଗରେ ଭାଗ ହୋଇଗଲା।

(ଖ) କୋରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
ଉତ୍ତର: ୧୯୫୦ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୫ ତାରିଖରେ ଉତ୍ତର କୋରିଆ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ସମଗ୍ର ଦେଶକୁ କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ ଶାସନଅଧୀନରେ ଆଣିବା ପରେ କୋରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ଉତ୍ତର କୋରିଆକୁ ଚୀନ୍ ଏବଂ ସୋଭିଏତ୍ ୟୁନିଅନ ସମର୍ଥନ କରିଥିବା ବେଳେ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆକୁ ଜାତିସଂଘ, ବିଶେଷ କରି ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ସମର୍ଥନ କରିଥିଲା।ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ତିନି ବର୍ଷ ଧରି ଚାଲିଥିଲା ଏବଂ ୧୯୫୩ ମସିହାରେ ଅସ୍ତ୍ରବିରତି (ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ନୁହେଁ) ସହିତ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା । ୩୮ତମ ସମାନ୍ତରାଳ ନିକଟରେ ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଡିମିଲିଟାରାଇଜ୍ଡ ଜୋନ୍ (ଡିଏମ୍ଜେଡ୍) ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା।ଯୁଦ୍ଧ ପରେ କୋରିଆ ଦୁଇଟି ପୃଥକ ଦେଶରେ ବିଭକ୍ତ ହୋଇ ରହିଥିଲା।ଉତ୍ତର କୋରିଆ (କମ୍ୟୁନିଷ୍ଟ)ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ(ଡେମୋକ୍ରାଟିକ୍)ଏହି ଯୁଦ୍ଧ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା କାରଣ ଏହା ଶୀତଳ ଯୁଦ୍ଧର ପ୍ରଥମ ବଡ଼ ସଂଘର୍ଷ ଥିଲା ଏବଂ ସାମ୍ୟବାଦ ଏବଂ ଗଣତନ୍ତ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା କେତେ ଗମ୍ଭୀର ହୋଇଛି ତାହା ବିଶ୍ୱକୁ ଦେଖାଇଥିଲା ।

(ଗ) ବର୍ଣ୍ଣବିଦ୍ବେଷ ନୀତି କାହାକୁ କୁହାଯାଏ ? ଏହାର ପରିସମାପ୍ତି କିପରି ଘଟିଥିଲା ?
ଉତ୍ତର: ଜାତିବାଦର ନୀତି ଏହି ବିଶ୍ୱାସ ଉପରେ ଆଧାରିତ ଯେ ଗୋଟିଏ ଜାତି ଅନ୍ୟ ଜାତିଠାରୁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ । ଚର୍ମର ରଙ୍ଗ, ଭାଷା କିମ୍ବା ସଂସ୍କୃତି କାରଣରୁ ଏହା ଲୋକମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅନ୍ୟାୟ ବ୍ୟବହାର ଏବଂ ଭେଦଭାବ ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ ।ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ଏହି ଧାରଣାକୁ ରଙ୍ଗଭେଦ ନାମକ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଧୀନରେ ଅନୁସରଣ କରାଗଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଗୋରା ସଂଖ୍ୟାଲଘୁମାନେ କଳା ସଂଖ୍ୟାଗରିଷ୍ଠଙ୍କ ଉପରେ ଶାସନ କରୁଥିଲେ ଏବଂ ଜୀବନର ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅଙ୍ଗରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଲଗା ରଖିଥିଲେ ।ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ୧୯୯୦ ଦଶକର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଶେଷ ହୋଇଥିଲା କାରଣ:ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଭିତରେ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିବାଦ ଓ ଆନ୍ଦୋଳନ ।ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଚାପ ଓ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ।ସମାନତା ଓ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଲଢ଼ିଥିବା ନେଲସନ ମଣ୍ଡେଲାଙ୍କ ଭଳି ନେତାଙ୍କ ପ୍ରୟାସ ।ଶେଷରେ, ୧୯୯୪ ରେ, ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକା ଏହାର ପ୍ରଥମ ଗଣତାନ୍ତ୍ରିକ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଜନ କରିଥିଲା ଏବଂ ନେଲସନ ମଣ୍ଡେଲା ପ୍ରଥମ କୃଷ୍ଣକାୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ଦେଶରେ ବର୍ଣ୍ଣଭେଦ ଏବଂ ବର୍ଣ୍ଣବାଦର ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବରେ ଅନ୍ତ ଘଟିଥିଲା ।

(ଘ) ୧୯୬୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆଫ୍ରିକାରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ପର୍କରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଲେଖ ।
ଉତ୍ତର:
୧୯୬୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ଆଫ୍ରିକାରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ (African Nations That Gained Independence by 1960)
ଉତ୍ତର:
୧୯୬୦ ମସିହାକୁ "Year of Africa" ବୋଲି କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ବର୍ଷ ଓ ତା'ପୂର୍ବରୁ ଅନେକ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ଉପନିବେଶିକ ଶାସନରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲେ। ଏହି ଦେଶମାନେ ଦୀର୍ଘ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟତାବାଦୀ ଆନ୍ଦୋଳନ ପରେ ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲେ।
ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିବା କିଛି ମୁଖ୍ୟ ଦେଶ:
1.ଘାନା – 1957 (ପ୍ରଥମ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା)
2.ନାଇଜେରିଆ – 1960
3.ସେନେଗାଲ୍ – 1960
4.କାମେରୁନ୍ – 1960
5.ମାଡାଗାସ୍କାର୍ – 1960
6.ମାଲୀ – 1960
7.କଙ୍ଗୋ (DRC) – 1960
8.ଚାଡ୍, ନିଜର୍, ବେନିନ୍, ସୋମାଲିଆ – 1960
ସାରାଂଶରେ, ଆଫ୍ରିକାର ଅନେକ ଦେଶ ୧୯୬୦ ମଧ୍ୟରେ ବୃହତ ଆନ୍ଦୋଳନ ଓ ଦୂରଦର୍ଶୀ ନେତୃତ୍ୱ ଦ୍ୱାରା ଉପନିବେଶିକ ଶାସନରୁ ମୁକ୍ତି ଲାଭ କରି ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ହୋଇଥିଲେ।

୨. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ୨୦ ଗୋଟି ଶବ୍ଦ ମଧ୍ଯରେ ଲେଖ ।

(କ) ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର ଉପନିବେଶ ଗୁଡ଼ିକରେ ତୀବ୍ର ଜନ ଅସନ୍ତୋଷ କାହିଁକି ଦେଖାଦେଇଥିଲା ?      
ଉତ୍ତର: ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର ଉପନିବେଶ ଗୁଡ଼ିକରେ ତୀବ୍ର ଜନ ଅସନ୍ତୋଷ କାହିଁକି ଦେଖାଦେଇଥିଲା?
ଓଡ଼ିଆରେ ଉତ୍ତର:
ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର ଉପନିବେଶ ଗୁଡ଼ିକରେ ତୀବ୍ର ଜନ ଅସନ୍ତୋଷ ଦେଖାଦେଇଥିଲା କାରଣ:
1.ଔପନିବେଶିକ ଶୋଷଣ: ବୃଟେନ, ଫ୍ରାନ୍ସ, ବେଲଜିୟମ ପରି ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଏସିଆ ଓ ଆଫ୍ରିକାର ସମ୍ପଦ ଶୋଷଣ କରିଥିଲେ।
2.ସ୍ଥାନୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଓ ଧର୍ମର ଅବମାନ: ଉପନିବେଶିକ ଶାସନ ପ୍ରାୟ ସ୍ଥାନୀୟ ଧର୍ମ, ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିକୁ ଅପମାନ କରୁଥିଲେ।
3.ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ୟାୟ: ଉପନିବେଶ ଦେଶମାନେ ଅନ୍ୟ ଦେଶରେ କାଚା ସାମଗ୍ରୀ ନେଇଯାଇ ଦାମୀ ଦାମରେ ପୁଣି ବିକ୍ରି କରୁଥିଲେ, ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଅନ୍ୟାୟ ଅର୍ଥନୀତି ଗଠିତ ହେଉଥିଲା।
4.ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ: ଅନେକ ଦେଶରେ ଶିକ୍ଷିତ ବର୍ଗ ସ୍ୱାଧୀନତା ଓ ଆତ୍ମ-ଶାସନ ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।
5.ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ପରିଣାମ: ପ୍ରଥମ ଓ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଉପନିବେଶୀ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକ ଦୁର୍ବଳ ହେବା ନିମିତ୍ତରେ ଲୋକମାନେ ଅଧିକ ସ୍ୱାଧୀନତା ଦାବି କରିଥିଲେ।

(ଖ) ଇରାନ୍ କାହାର ଉପନିବେଶ ଥୁଲା ? କାହା ନେତୃତ୍ୱରେ ଓ କେବେ ଏହା ସ୍ଵାଧୀନ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର: 
ଇରାନ୍ ଉପନିବେଶ ନୁହେଁ, କିନ୍ତୁ ବିଭିନ୍ନ ସମୟରେ ବୃଟେନ ଓ ରୁସିଆର ପ୍ରଭାବ ତଳେ ଥିଲା। ଇରାନ୍ ଏକ ଅନ୍ତର୍ଗତ ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଥିଲେ ଯାହାକି କେତେକ ସମୟ ପାଇଁ ବୃଟେନ ଓ ରୁସିଆର ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲା।
1.ବୃଟେନ ଓ ରୁସିଆର ପ୍ରଭାବ: ଇରାନ୍ ନିଜର ସ୍ୱାଧୀନତା କିଛି ସମୟ ପାଇଁ ଇରାନ୍-ରୁସିଆ ଓ ବୃଟେନଙ୍କ ପ୍ରଭାବ ତଳେ ଥିଲା। ବୃଟେନ୍ ତାହାର ଅର୍ଥନୀତି ଓ ସ୍ରୋତ ଉପରେ ଶକ୍ତି ସଂପନ୍ନ ଥିଲା, ଯାହାକି ଇରାନ୍ ସ୍ଵାଧୀନ ଭାବେ ନିର୍ଣୟ ନେବାରେ କ୍ଷମତା ରଖିଲେ ନାହିଁ।
2.ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ପ୍ରଥମ ଆନ୍ଦୋଳନ: 1906 ରେ ଇରାନ୍ ଏକ ପ୍ରଥମ ଏକାଧିକାରୀ ବିପ୍ଲବ ଓ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ସେଥିରେ ସେହି ସମୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ କିଛି ସଂସ୍କୃତିକ ପ୍ରତିସ୍ଥାପନା ମାଧ୍ୟମରେ ଚାଲିଥିଲା।
3.ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା (1979): ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ନେତୃତ୍ୱରେ ଅୟତୋଲ୍ଲା ଖୋମେନୀ 1979 ରେ ଇରାନ୍ ଇସଲାମିକ ବିପ୍ଲବ ଏବଂ ଅନ୍ତିମରେ ଇରାନ୍ ଏହି ବିପ୍ଲବ ସହିତ ସ୍ୱାଧୀନ ଓ ଇସଲାମିକ ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ହେବା ସାହାଯ୍ୟ କରିଥିଲେ।

(ଗ) ତୁର୍କୀର ଜନସାଧାରଣ କାହା ନେତୃତ୍ୱରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ? ଏହା କିପରି ଏକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର: ତୁର୍କୀର ଜନସାଧାରଣ ନେତୃତ୍ୱରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ମUSTଫା କେମାଲ୍ ପାଶା (Mustafa Kemal Atatürk) ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର "ତୁର୍କୀ ଜାତୀୟ ଆନ୍ଦୋଳନ" (Turkish National Movement) ଏହାର ନେତୃତ୍ୱ ଥିଲା, ଯାହାକି ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ତୁର୍କୀର ଶାସନକୁ ଖତ୍ମ କରି ଏକ ନୂତନ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବିକାଶ କରିଥିଲେ।
1.ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ (1919):
"1919 ମସିହାରେ, ବ୍ରିଟେନ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ଇଟାଲୀ ତୁର୍କୀକୁ ବିଭାଜିତ କରିବା ପ୍ରୟାସ କରୁଥିଲେ। ସେହିବେଳେ, ମustafa Kemal Atatürk ତାଙ୍କର ଜନସାଧାରଣକୁ ସଂଗଠିତ କରି, ତୁର୍କୀର ସ୍ଵାଧୀନତା ଓ ଗ୍ରନ୍ଥନୀତ ଏକ ଆନ୍ଦୋଳନରେ ଆଣିଲେ।
2.ନୂତନ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରର ସୃଷ୍ଟି:
1923 ରେ, ମustafa Kemal Atatürk ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ "ତୁର୍କୀ ଗଣରାଜ୍ୟ" (Republic of Turkey) ସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ସୂଚନା ଏବଂ ସହଯୋଗରେ ତୁର୍କୀ ଏକ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ରରେ ପରିଣତ ହେଲା, ଯାହା ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା, ସମାଜିକ ସମାନତା ଓ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ବଳିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣାଗଲା। ତୁର୍କୀରେ କାନୂନ, ଧର୍ମ, ତଥା ଅର୍ଥନୀତିରେ ଏକ ନୂତନ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣାଗଲା, ଯାହାରେ ଧର୍ମରୁ ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ହଟାଇ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ପ୍ରବୃତ୍ତି ଆଣାଗଲା।
3.ତୁର୍କୀର ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ନୀତି:ଗଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା: ତୁର୍କୀକୁ ସାଧାରଣତନ୍ତ୍ର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅନୁସାରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସଂସଦ ଏବଂ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲେ।ଧର୍ମ ଓ ରାଜନୈତିକ ନିରପେକ୍ଷତା: ତୁର୍କୀର ସମସ୍ତ ଧର୍ମ, ସଂସ୍କୃତିକ ଓ ସାମାଜିକ ନୀତିକୁ ଅଧିକ ସମାନତା ଓ ଧର୍ମନିରପେକ୍ଷତା ସାଧନା କରାଯାଇଥିଲା।

(ଘ) କିଏ ଭିଏତନାମ୍‌ରେ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ? ସେ ଗଠନ କରିଥିବା ଗଣବାହିନୀର ନାମ ?
ଉତ୍ତର: ଭିଏତନାମରେ ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ନେତୃତ୍ୱ ନେଇଥିଲେ ହୋ චି ମିନ୍ହ।

ସେ ହିଁ ଭିଏତମିନ୍‌ ନାମକ ଏକ ଗଣବାହିନୀ ଗଠନ କରିଥିଲେ, ଯାହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଭିଏତନାମ୍‌କୁ ଫ୍ରାନ୍ସ ଓ ପରେ ଆମେରିକାନ୍‌ ଅଧିନତାରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା।

ସଂକ୍ଷେପରେ:

  • ନେତା: ହୋ ଚି ମିନ୍ହ
  • ଗଣବାହିନୀର ନାମ: ଭିଏତମିନ୍‌ (Viet Minh)
  • ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ: ଉପନିବେଶବାଦ ବିରୋଧରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ

(ଡ) ଆଇ‌ଜେରିଆରେ ‘ଜାତୀୟ ମୁକ୍ତି ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ’ କେବେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା ? ଏହା କେବେ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ?
ଉତ୍ତର: 

**ନାଇଜେରିଆ (Nigeria)**ରେ ‘ଜାତୀୟ ମୁକ୍ତି ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ’ (National Liberation Movement)
ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ ମୁଖ୍ୟତଃ 1940 ଦଶକ ଶେଷ ଓ 1950 ଦଶକରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଅନେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଏବଂ ଆନ୍ଦୋଳନ ଏକଠା ହୋଇ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶବାଦର ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

ମୁଖ୍ୟ ତଥ୍ୟ:
  • ଜାତୀୟ ମୁକ୍ତି ସାମ୍ମୁଖ୍ୟ ଗଠନ: ପ୍ରାୟ 1950 ଦଶକର ଆରମ୍ଭରେ
  • ନାଇଜେରିଆ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଥିଲା: 1 ଅକ୍ଟୋବର 1960

ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ଫଳରେ ନାଇଜେରିଆ ଏକ ସ୍ୱାଧୀନ ଗଣତନ୍ତ୍ର ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ଉଦୟ ହୋଇଥିଲା।

(ଚ) ୧୯୬୦ ମସିହାରେ ଆଫ୍ରିକାର ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିବା ୪ଟି ଦେଶର ନାମ ଲେଖ।
ଉତ୍ତର: 

୧୯୬୦ ମସିହାକୁ "ଆଫ୍ରିକାର ବର୍ଷ"  ବୋଲି କୁହାଯାଏ, କାରଣ ଏହି ବର୍ଷରେ ବହୁତ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ଉପନିବେଶବାଦରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥିଲେ।

୧୯୬୦ ମସିହାରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିବା ୪ଟି ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ:

  • ନାଇଜେରିଆ– 1 ଅକ୍ଟୋବର 1960
  • ସେନେଗାଲ୍ – 20 ଅପ୍ରେଲ 1960
  • କୋଙ୍ଗୋ – 30 ଜୁନ 1960
  • ମାଡାଗାସ୍କାର୍ – 26 ଜୁନ 1960

(ଛ) ଦକ୍ଷିଣ ରୋଡ଼େସିଆ କେବେ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ? ଏହାର ନୂତନ ନାମ କ'ଣ ?
ଉତ୍ତର: 

ଦକ୍ଷିଣ ରୋଡ଼େସିଆ (Southern Rhodesia)

  • ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲା: 18 ଅପ୍ରେଲ 1980

  • ନୂତନ ନାମ: ଜିମ୍ବାବୁଏ (Zimbabwe)

ଏହି ଦେଶ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ଥିଲା ଓ ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ଅପନ୍ନ ଶ୍ୱେତଶାସନ ବିରୋଧରେ ସଂଘର୍ଷ ହେଉଥିଲା। ରବାର୍ଟ ମୁଗାବେ (Robert Mugabe) ଏହି ମୁକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତୃତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ।

(ଜ) ଗୋଲ୍ଡ କୋଷ୍ଟରେ କାହା ନେତୃତ୍ୱରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ? ଏହା କେବେ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ?
ଉତ୍ତର: ଗୋଲ୍ଡ କୋଷ୍ଟ (Gold Coast) – ଯାହା ପରେ ଘାନା (Ghana) ଭାବେ ପରିଚିତ ହେଲା।

🟢 ମୁଖ୍ୟ ତଥ୍ୟ:

  • ନେତୃତ୍ୱ ଦେଇଥିଲେ: କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହ (Kwame Nkrumah)
    ସେ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଜାତୀୟତାବାଦୀ ନେତା ଓ ଅଫ୍ରିକୀୟ ଏକତାର ପ୍ରବକ୍ତା ଥିଲେ।

  • ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲା: 6 ମାର୍ଚ୍ଚ 1957
    ଘାନା ହେଉଛି ପ୍ରଥମ ଆଫ୍ରିକୀୟ ଦେଶ ଯାହା ସାହାରା ନିମ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା।


(ଝ) ଦକ୍ଷିଣ ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକାର ଜନସାଧାରଣ କେଉଁ ବଳିଷ୍ଠ ସଂଗଠନ ମାଧ୍ୟମରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଥିଲେ ? ସ୍ଵାଧୀନତା ପରେ ଏହି ଦେଶର ନୂତନ ନାମ କ'ଣ ହେଲା ?
ଉତ୍ତର:

ଦକ୍ଷିଣ ପଶ୍ଚିମ ଆଫ୍ରିକାର ଜନସାଧାରଣ ନିଜର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଆନ୍ଦୋଳନ ଚଳାଇଥିଲେ:

🟢 ସଂଗଠନର ନାମ:

South West Africa People's Organization (SWAPO)
ଏହି ସଂଗଠନ ଉପନିବେଶବାଦ ଓ ଅପାର୍ଥେଇଡ୍ ଶାସନ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼ା କରିଥିଲା।

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଦେଶର ନାମ:

ନାମିବିଆ (Namibia)

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା:

21 ମାର୍ଚ୍ଚ 1990

ତୁମେ SWAPO ର ଭୂମିକା କିମ୍ବା ନାମିବିଆର ଆରମ୍ଭିକ ରାଜନୈତିକ ଅବସ୍ଥା ବିଷୟରେ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଛ?

(ଞ) ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ବର୍ଷବିଦ୍ବେଷ ନୀତି ଯୋଗୁଁ କୃଷ୍ଣକାୟମାନେ କିପରି ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଥିଲେ ?
ଉତ୍ତର: ଦକ୍ଷିଣ ଆଫ୍ରିକାରେ ବର୍ଣ୍ଣବିଦ୍ୱେଷ ନୀତି (Apartheid Policy) ଏକ ନିଷ୍ଠୁର ଏବଂ ଅନ୍ୟାୟପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରଣାଳୀ ଥିଲା, ଯାହା 1948 ରୁ 1994 ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ୱେତଶାସିତ ସରକାର ଦ୍ୱାରା କାର୍ଯ୍ୟରତ ରହିଥିଲା। ଏହି ନୀତି ଅନୁସାରେ କୃଷ୍ଣକାୟ ଲୋକମାନେ ବିଭିନ୍ନ ଭାବେ ଅତ୍ୟାଚାରିତ ହେଉଥିଲେ:

⚫ 1. ରାଜନୈତିକ ଅଧିକାର ରହିନଥିଲା:

  • କୃଷ୍ଣମାନେ ଭୋଟ ଦେବା ଓ ନିଜ ପ୍ରତିନିଧି ବାଛିବା ଅଧିକାରରୁ ବଞ୍ଚିତ ଥିଲେ।

⚫ 2. ଶିକ୍ଷାରେ ଭେଦଭାବ:

  • Bantu Education Act ମାଧ୍ୟମରେ ତାଙ୍କୁ ଗୁଣମାନ ବିହୀନ ଶିକ୍ଷା ଦିଆଯାଉଥିଲା, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ କେବଳ କାମକୁ ଉପଯୋଗୀ କରିବା ନିମିତ୍ତରେ ତିଆରି କରୁଥିଲା।

⚫ 3. ଆବାସ ଓ ଗତିଶୀଳତା ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧ:

  • Pass Laws ଅନୁଯାୟୀ, କୃଷ୍ଣମାନେ ନିଜ ଦେଶର ମଧ୍ୟରେ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳକୁ ଯିବାକୁ ପାସ୍‌ ବେଆମିନ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା।

⚫ 4. ଆର୍ଥିକ ଅନ୍ୟାୟ:

  • ସେମାନେ ନିମ୍ନ ଦରଜାର କାମ ପାଇଥିଲେ, ଓ ଶ୍ୱେତମାନେ ମୁଖ୍ୟ ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥାନ ଦଖଳ କରିଥିଲେ।

⚫ 5. ସାର୍ବଜନୀନ ସେବା ଭେଦଭାବ:

  • ବସ, ବିଦ୍ୟାଳୟ, ହସ୍ପିଟାଲ୍‌, ବା ଦୋକାନ — ସବୁଠି ଶ୍ୱେତ ଓ କୃଷ୍ଣ ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଅଲଗା ବ୍ୟବସ୍ଥା ଥିଲା।

⚫ 6. ମାନବିକ ଅପମାନ:

  • ସାଧାରଣ ମାନବୀୟ ସମ୍ମାନ ଓ ଆତ୍ମଗୌରବ ମଧ୍ୟ ଛିନିନିଆଯାଇଥିଲା।

ଏହି ନୀତି ବିରୋଧରେ ନେଲସନ୍‌ ମାଣ୍ଡେଲା ଓ ANC (African National Congress) ଭାରି ଦୀର୍ଘ ସଂଘର୍ଷ କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ଶେଷରେ 1994 ରେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ଶେଷ ହୋଇଥିଲା।

୩. ପ୍ରତ୍ୟେକ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରେ ଲେଖ ।

(କ) କାହା ନେତୃତ୍ବରେ ଓ କେବେ ବ୍ରହ୍ମଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା ?
ଉତ୍ତର: 

ବ୍ରହ୍ମଦେଶ (Burma) – ଯାହାକୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ମ୍ୟାନମାର (Myanmar) ବୋଲି କୁହାଯାଏ।

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା ନେତୃତ୍ୱ:

  • ଜନରାଲ୍‌ ଆଉଙ୍ଗ ସାନ୍ (General Aung San) ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନର ମୁଖ୍ୟ ନେତା ଥିଲେ।

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା ଦିନ:

  • 4 ଜାନୁଆରୀ 1948

ଜନରାଲ୍ ଆଉଙ୍ଗ ସାନ୍ ବ୍ରିଟିଶ ସରକାର ସହ ବର୍ମାର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଚୁକ୍ତି କରିଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପୂର୍ବରୁ 1947 ରେ ତାଙ୍କ ହତ୍ୟା ହୋଇଯାଇଥିଲା।


(ଖ) କେଉଁ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଓ କେବେ ଉତ୍ତର କୋରିଆ ଓ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆକୁ ଦୁଇଟି ସ୍ୱାଧୀନରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରାଗଲା ?
ଉତ୍ତର: 

ଉତ୍ତର କୋରିଆ ଓ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆକୁ ଦୁଇଟି ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ରରେ ପରିଣତ କରାଗଲା ଯାଲ୍ତା ସମ୍ମିଳନୀ (Yalta Conference) ଓ ପଟସଡାମ ସମ୍ମିଳନୀ ମାଧ୍ୟମରେ।

🟢 ସମ୍ମିଳନୀ:

  • ଯାଲ୍ତା ସମ୍ମିଳନୀ – ଫେବ୍ରୁଆରୀ 1945

    • ଏହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ଆମେରିକାର ପ୍ରେସିଡେଣ୍ଟ ଫ୍ରାଙ୍କଲିନ ଡି. ରୁଜଭେଲ୍ଟ, ବ୍ରିଟେନ୍ର ବାଙ୍କିନ୍ ଚର୍ଚ୍ଚିଲ୍, ଓ ସୋଭିଏଟ ସଂଘର ସ୍ଟାଲିନ୍ ମଧ୍ୟ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।

    • ଉତ୍ତର କୋରିଆ ଏବଂ ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆକୁ ସାଧାରଣତଃ ସୋଭିଏଟ୍ ଏବଂ ଆମେରିକୀୟ କବଜାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ସୋଭିଏଟ୍ କୋରିଆର ଉତ୍ତର ଭାଗକୁ ଅଧିକାର କରିଥିଲେ ଏବଂ ଆମେରିକା ଦକ୍ଷିଣ ଭାଗକୁ।

  • ପଟସଡାମ ସମ୍ମିଳନୀ – ଜୁଲାଇ 1945

    • ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ଓ ଉତ୍ତର କୋରିଆ ସେହି ସମୟରେ ସ୍ୱାଧୀନ ରାଷ୍ଟ୍ର ସ୍ଥାପିତ ହେବାକୁ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଲା ଏବଂ ପରେ ସେମାନେ ଅଲଗା ଏକ ଦେଶ ଭାବରେ ନିର୍ଣ୍ଣୟ ହେଲେ।

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା:

  • ଉତ୍ତର କୋରିଆ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା: 9 ସେପ୍ଟେମ୍ବର 1948

  • ଦକ୍ଷିଣ କୋରିଆ ସ୍ୱାଧୀନ ହେଲା: 15 ଅଗଷ୍ଟ 1948

ଏହି ଦୁଇଟି କୋରିଆ ଦେଶରେ ପରବର୍ତ୍ତୀରେ କୋରିଆ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।


(ଗ) ଗୋଲ୍ଡକୋଷ୍ଟରେ କାହା ନେତୃତ୍ବରେ ଆନ୍ଦୋଳନ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର: 

**ଗୋଲ୍ଡକୋଷ୍ଟ (Gold Coast)**ରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନ ତିଆରି କରିଥିଲେ କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହ (Kwame Nkrumah), ଯିଏ ପରେ **ଘାନା (Ghana)**ର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ହେବେ।

🟢 କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ:

  • ସେ United Gold Coast Convention (UGCC) ଦ୍ୱାରା ଆନ୍ଦୋଳନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ସେ ଉପନିବେଶବାଦ ବିରୋଧରେ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ସଂଘର୍ଷ କରିଥିଲେ।

  • ପରେ, କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହ Convention People's Party (CPP) ଗଠନ କରି ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ତେଜ କରିଥିଲେ।

🟢 ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ:

  • 6 ମାର୍ଚ୍ଚ 1957ରେ ଘାନା ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା, ଏହି ସମୟରେ କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହ ସ୍ୱାଧୀନ ଘାନାର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଦାୟିତ୍ୱ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।

କ୍ୱାମେ ନ୍ୟୁକ୍ରୁମାହଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱ ଓ ତାଙ୍କର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଯେ କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା, ସେଗୁଡ଼ିକର ସାରାଂଶ ଚାହିଲେ କହିପାରିବି।

(ଘ) ୧୯୭୫ ମସିହା ବେଳକୁ ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର କେଉଁ ଦୁଇଟି ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଉପନିବେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲା ?
ଉତ୍ତର:

୧୯୭୫ ମସିହା ବେଳକୁ, ଆଫ୍ରିକା ମହାଦେଶର ଦୁଇଟି ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ଉପନିବେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲା:

  1. ଂଙ୍ଗୋଲା (Angola) – 11 ନଭେମ୍ବର 1975

  2. ମୋଜାମ୍ବିକ୍ (Mozambique) – 25 ପୂର୍ବାହ୍ନ 1975

ଏହି ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନଗୁଡିକ ପର୍ତ୍ତୁଗୀଜ୍ ସରକାରଙ୍କ ଉପନିବେଶବାଦୀ ଶାସନ ପାଇଁ ବିରୋଧରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।

ତୁମେ ଏହି ଦେଶଗୁଡିକର ଆନ୍ଦୋଳନ ବିଷୟରେ ଅଧିକ ଜାଣିବାକୁ ଚାହୁଁଛ କି?