ଅଧ୍ୟାୟ 2 ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ: କାରଣ ଏବଂ ପରିଣାମ
ପ୍ରମୁଖ କୂଟନୈତିକ ଚୁକ୍ତିନାମା:
(୧) ତ୍ରିପକ୍ଷୀୟ ମେଣ୍ଟ - ୧୮୮୨
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକାରୀ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛନ୍ତି:
ଜର୍ମାନୀ
ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ହଙ୍ଗେରୀ
ଇଟାଲୀ
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ଇଂଲଣ୍ଡ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ଭଳି ରାଷ୍ଟ୍ର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ସାମରିକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ କରିବା।
(୨) ଟ୍ରିପଲ୍ ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟ - ୧୯୦୭
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାକାରୀ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକ ହେଉଛନ୍ତି:
ଯୁକ୍ତରାଜ୍ୟ
(ii) ଫ୍ରାନ୍ସ
ରୁଷିଆ
ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ : ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ରୋକିବା।
(3) ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଚୁକ୍ତିନାମା :
ଫ୍ରାଙ୍କୋ-ରୁଷ ଚୁକ୍ତି (୧୮୯୪) – ଜର୍ମାନୀ ବିରୁଦ୍ଧରେ।
ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟେ କର୍ଡିଆଲ (୧୯୦୪) – ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦୀ ମସଲା ଉପରେ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ମଧ୍ୟରେ ଚୁକ୍ତି।
ଈଂରାଜୀ-ରୁଷୀୟ ଚୁକ୍ତି (୧୯୦୭) – ଏସୀୟ ବ୍ୟାପାର ଉପରେ ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ରୁଷ ମଧ୍ୟରେ ଚୁକ୍ତି।
ଉପସଂହାର:
ଏହି କୂଟନୈତିକ ଚୁକ୍ତିନାମାଗୁଡ଼ିକ, କେତେକ ସମୟରେ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଥିଲେ, ବାସ୍ତବରେ ଦେଶଗୁଡ଼ିକୁ ଯୁଦ୍ଧ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରୁଥିଲେ। ଫଳସ୍ୱରୂପ, ଯେତେବେଳେ ଗୋଟିଏ ରାଷ୍ଟ୍ର ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିଲା, ତାହାର ସହଯୋଗୀମାନେ ସଂଘର୍ଷରେ ଟାଣି ହୋଇ ଏକ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଆଡ଼କୁ ଯାଉଥିଲେ।
ଖ) ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଘଟିଥିଲା କାରଣ:
୧. ସାମ୍ରାଜ୍ୟବାଦ :
ମହାନ ଶକ୍ତିମାନେ ସେମାନଙ୍କର ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ। ଫ୍ରାନ୍ସ, ବ୍ରିଟେନ, ଜର୍ମାନୀ, ଇଟାଲୀ ଏବଂ ରୁଷ ଉପନିବେଶ ପାଇଁ ପ୍ରତିଯୋଗିତା କରୁଥିଲେ। ଏହା ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା।
୨. ସାମରିକବାଦ :
ଅଧିକାଂଶ ଦେଶ ସେମାନଙ୍କର ସେନାବାହିନୀକୁ ସୁଦୃଢ଼ ଏବଂ ଆଧୁନିକୀକରଣ କରିବାରେ ବ୍ୟସ୍ତ ଥିଲେ। ଏହି ସାମରିକ ଶକ୍ତି ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକ ଗର୍ବିତ ଥିଲେ ଏବଂ ସମସ୍ୟାର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସାମରିକ ପଥ ବାଛିଥିଲେ।
3. ଜାତୀୟତାବାଦ :
ଅନ୍ୟ ଜାତିଗତ ଗୋଷ୍ଠୀ ପ୍ରତି ଜାତୀୟତା ଏବଂ ଘୃଣାର ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିଲା। ବାଲକାନରେ, ସର୍ବିଆ, କ୍ରୋଏସ ଏବଂ ସ୍ଲୋଭାକିଆ ଭଳି ଜାତିଗତ ଗୋଷ୍ଠୀ ସ୍ୱାଧୀନତା ଚାହୁଁଥିଲେ।
୪. କୂଟନୈତିକ ଚୁକ୍ତିନାମା ପ୍ରଣାଳୀ (ମିଳନ ପ୍ରଣାଳୀ) :
ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ, ବିଭିନ୍ନ ଦେଶ ଦ୍ୱାରା ଟ୍ରିପଲ୍ ଆଲାଏନ୍ସ ଏବଂ ଟ୍ରିପଲ୍ ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟ ଭଳି ଚୁକ୍ତିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାଗୁଡ଼ିକ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ଯୁଦ୍ଧକୁ ବିସ୍ତାର କରିଥିଲା।
୫. ବାଲକାନ ସଙ୍କଟ :
ଏହି ଅଞ୍ଚଳକୁ "ଏସିଆର ଡକାୟତଙ୍କ ଘଣ୍ଟି" କୁହାଯାଉଥିଲା। ମହାନ ଶକ୍ତିମାନେ ଏଠାରେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ। ବାଲକାନ ଯୁଦ୍ଧ ଏବଂ ଗୁପ୍ତ ଚୁକ୍ତିନାମା ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଇଥିଲା।
୬. ଆର୍ଚଡ୍ୟୁକ୍ ଫ୍ରାଞ୍ଜ ଫର୍ଡିନାଣ୍ଡଙ୍କ ହତ୍ୟା (ତାତ୍କାଳ କାରଣ) :
୧୯୧୪ ମସିହାରେ, ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରିଆନ୍ ଆର୍ଚଡ୍ୟୁକ୍ ଫ୍ରାଞ୍ଜ ଫର୍ଡିନାଣ୍ଡ ଏବଂ ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ସାରାଜେଭୋରେ ଗାଭ୍ରିଲୋ ପ୍ରିନ୍ସିପ୍ ନାମକ ଜଣେ ସର୍ବିଆନ୍ ଡାକ୍ତରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ହତ୍ୟା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ଘଟଣା ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସମୁଦାୟକୁ ଯୁଦ୍ଧର ଦ୍ୱାରଦେଶରେ ପହଞ୍ଚାଇ ଦେଇଥିଲା।
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଫଳାଫଳ ସ୍ୱରୂପ ଆର୍ଥିକ ବିପର୍ଯ୍ୟୟ:
୧. ଭାରୀ ଆର୍ଥିକ ଖର୍ଚ୍ଚ :
ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଆଧୁନିକ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର, ଗୋଳାବାରୁଦ, ବିମାନ, ଟ୍ୟାଙ୍କ ଏବଂ ଜାହାଜ କିଣିବା ପାଇଁ ପ୍ରଚୁର ଟଙ୍କା ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥିଲେ। ଅନେକ ଦେଶ ଋଣ ନେଇ ଯୁଦ୍ଧ କରିଥିଲେ, ଯାହା ପରେ ସେମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୀତିକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେଇଥିଲା।
2. ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି :
ବିପୁଳ ପରିମାଣର କାଗଜ ଟଙ୍କା ମୁଦ୍ରଣ ଯୋଗୁଁ ମୁଦ୍ରାର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ବିଶେଷକରି ଜର୍ମାନୀରେ ଅତ୍ୟଧିକ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଘଟିଥିଲା, ଯେଉଁଠାରେ ଏକ ରୁଟି ପାଇଁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ମାର୍କ ଦିଆଯାଉଥିଲା।
3. ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନର ଗ୍ରାଫ ଓଲଟା ହୋଇଛି :
ଯୁଦ୍ଧ ଉତ୍ପାଦନ ପାଇଁ ଅନେକ କାରଖାନାକୁ ସ୍ଥାନାନ୍ତରିତ କରାଯିବାରୁ, ନିତ୍ୟ ବ୍ୟବହାର୍ଯ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ଉତ୍ପାଦନ ହ୍ରାସ ପାଇଲା। ଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ସୁଦ୍ଧା, ଏହି ଉତ୍ପାଦନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅସ୍ଥିର ଏବଂ ଅବ୍ୟବସ୍ଥିତ ଥିଲା।
୪. ବେକାରୀ ବୃଦ୍ଧି :
ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ସେନାରେ ଥିବା ସୈନିକମାନେ ଘରକୁ ଫେରିବା ପରେ ଚାକିରି ପାଇଲେ ନାହିଁ। ଅନେକ କାରଖାନା ବନ୍ଦ ହୋଇଯିବାରୁ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କୁ ବେକାରୀ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଇଲା।
୫. ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନଷ୍ଟ କର :
ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ଦେଶମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟାହତ ହୋଇଥିଲା। ନୌସେନା ଆକ୍ରମଣ, ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଏବଂ ଅବରୋଧ ଯୋଗୁଁ ବାଣିଜ୍ୟ ବ୍ୟାହତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ ନକାରାତ୍ମକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥିଲା।
୬. ଋଣ ଏବଂ ସୁନା ଜମାର ବିନାଶ :
ଅନେକ ଦେଶ ଯୁଦ୍ଧ ପ୍ରୟାସରେ ସେମାନଙ୍କର ସୁନା ଗଚ୍ଛିତ ଖର୍ଚ୍ଚ କରିଥିଲେ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ (ଯେପରିକି ବ୍ରିଟେନ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ, ଯାହା ଆମେରିକାରୁ ପ୍ରଚୁର ଋଣ ନେଇଥିଲେ) ଠାରୁ ପ୍ରଚୁର ଋଣ ନେଇଥିଲେ।
ଉପସଂହାର:
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଅଧିକାଂଶ ଦେଶ ଗୁରୁତର ଆର୍ଥିକ ଅସ୍ଥିରତା ମଧ୍ୟରେ ପଡ଼ିଗଲେ। ଏହି ପରିସ୍ଥିତି ଦୀର୍ଘ ସମୟ ଧରି ରହିଲା ଏବଂ ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ମନସ୍ତାତ୍ତ୍ୱିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ସୃଷ୍ଟି କଲା।
ଯଦି ଆପଣଙ୍କୁ ଅଧିକ ସୂଚନା ଦରକାର, ମୋତେ ଜଣାନ୍ତୁ, ମୁଁ ସହଯୋଗ କରିବି।
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ :
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଶେଷ ହେବା ପରେ, ବିଶ୍ୱର ରାଷ୍ଟ୍ରଗୁଡ଼ିକର ସାମାଜିକ ଗଠନ ଏବଂ ମାନସିକତାରେ ଗଭୀର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଲା। ଏହି ସାମାଜିକ ପରିବର୍ତ୍ତନଗୁଡ଼ିକ କିଛି ମୁଖ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦେଖାଯାଇପାରେ:
1. ମହିଳାମାନେ ସାମାଜିକ ଭୂମିକାରେ ଆଗକୁ ଆସିଲେ :
ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ, ପୁରୁଷମାନେ ସେନାରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ, ମହିଳାମାନଙ୍କୁ ଘର, କ୍ଷେତ ଏବଂ କାରଖାନାର କାମ କରିବାକୁ ଛାଡି ଦେଇଥିଲେ।
ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ତାଙ୍କର ସାମାଜିକ ସ୍ଥିତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା ଏବଂ ଏକ ନୂତନ ସ୍ୱାଧୀନ ଆତ୍ମାର ଉଦୟ ହେଲା।
କିଛି ଦେଶରେ, ମହିଳାମାନେ ଭୋଟ ଦେବାର ଅଧିକାର ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲେ।
୨. ଶ୍ରମିକ ଶ୍ରେଣୀର ଉତ୍ଥାନ :
ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ଶ୍ରମିକମାନେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ।
ତେଣୁ ସେମାନେ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରତିବାଦ କଲେ, ସେମାନଙ୍କର ଅଧିକାର ଏବଂ ସୁବିଧା ଦାବି କରି।
ଏହି ଆନ୍ଦୋଳନ କିଛି ଦେଶରେ ଶ୍ରମିକ ଅଧିକାର, କମ କାର୍ଯ୍ୟ ଘଣ୍ଟା ଏବଂ ଅଧିକ ମଜୁରୀ ହାସଲ କରିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିଲା।
3. ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଭାବନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା :
ଯୁଦ୍ଧ ପରେ, ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଲେ।
ବିଦେଶୀ ଜାତି/ରାଷ୍ଟ୍ର ପ୍ରତି ଅସହିଷ୍ଣୁତା ଏବଂ ଜାତିଗତ ଗର୍ବ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଲା।
୪. ମାନବିକ ମୂଲ୍ୟବୋଧର ବିକୃତି :
ଯୁଦ୍ଧର ଭୟଙ୍କର ଅଭିଜ୍ଞତା ଲୋକମାନଙ୍କୁ ମାନସିକ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥିଲା।
ଲୋକମାନେ ହତାଶ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଭୟଭୀତ ହୋଇଗଲେ, "ହଜିଯାଇଥିବା ପିଢ଼ି" ଭାବରେ ପରିଚିତ ହେଲେ।
୫. ସାମ୍ପ୍ରଦାୟିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିନାଶ :
ବିଶେଷକରି ୟୁରୋପରେ, ଅନେକ ସାଂସ୍କୃତିକ କେନ୍ଦ୍ର, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ, ହସ୍ପିଟାଲ ଏବଂ ଧାର୍ମିକ ଭବନ ଧ୍ୱଂସ ପାଇଥିଲା।
ସାହିତ୍ୟ, କଳା ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ବିକାଶ ବହୁ ଦିନ ଧରି ପଛକୁ ପଡ଼ିଯାଇଥିଲା।
ଉପସଂହାର:
ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସାମାଜିକ ଯୁଗ ଗଭୀର ଭାବରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା। ସମାଜ ଏକ ନୂତନ ମୋଡ଼ ନେବା ସହିତ ମହିଳା ଏବଂ ଶ୍ରମିକ ବର୍ଗ ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ।
ଯଦି ଆପଣ ଚାହାଁନ୍ତି ଯେ ମୁଁ କିଛି ଅଧିକ ବିସ୍ତୃତ କିମ୍ବା ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ଲେଖିବି, ତେବେ ମୋତେ ଜଣାନ୍ତୁ!
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମାର ପ୍ରଭାବ:
ଏହି ଭୂମି ହରାଇବା ଫଳରେ ଫ୍ରାନ୍ସରେ ଗଭୀର ଜାତୀୟ ଗର୍ବ ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି ହେଲା।
ଏହା ପରେ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ ଭାବରେ ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରଦେଶକୁ ପୁନର୍ବାର ହାସଲ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କଲା, ଯାହା ପରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଏକ ସ୍ଫୁଲିଙ୍ଗ ପାଲଟିଲା ।
ସଂସ୍କୃତି ଏବଂ ଶିଳ୍ପ ଉତ୍ପାଦନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରଦେଶ ବହୁତ ମୂଲ୍ୟବାନ ଥିଲା, ତେଣୁ ଏମାନଙ୍କୁ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଞ୍ଚଳ ଭାବରେ ଚିହ୍ନଟ କରାଯାଇଛି।
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ଏହାର ସହଯୋଗୀ ରାଷ୍ଟ୍ର (ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରୀ) ଦ୍ୱାରା ଆସୁଥିବା ସାମରିକ ଆକ୍ରମଣରୁ ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ କରାଯାଇଥିଲା ।
ଦ୍ୱିତୀୟ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରମୁଖ ମହାନ ଶକ୍ତି ବ୍ଲକଗୁଡ଼ିକର ଗଠନ ପାଇଁ ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ଆଧାର ଭାବରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିଲା ।
ଏହି ଚୁକ୍ତିନାମା ପରେ, ବ୍ରିଟେନ ପରେ "ଟ୍ରିପଲ୍ ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟ" ଗଠନ କରି ଏଥିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲା।
ଆକ୍ରମଣାତ୍ମକ ଜାତୀୟତାବାଦର ବିକାଶ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଚିନ୍ତାଧାରାରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା :
୧. ଅନ୍ୟ ଦେଶ ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ସ୍ଥାପନ କରିବାର ଇଚ୍ଛା।
ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କର ଜାତୀୟ ଗର୍ବ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏବଂ ବିଶ୍ୱରେ ନିଜକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଭାବରେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ କରିବା ପାଇଁ ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ।
୨. ଗୋଟିଏ ଲୋକ, ଗୋଟିଏ ଦେଶ, ଗୋଟିଏ ସରକାରର ଧାରଣା
ବିଭିନ୍ନ ଦେଶର ଲୋକମାନେ ଏକତା, ଜାତୀୟ ଗର୍ବ ଏବଂ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ଇଚ୍ଛା ନେଇ ବଢ଼ୁଥିଲେ। ଏହା ଯୁଗୋସ୍ଲାଭ ଜାତୀୟତାବାଦ, ପାନ-ସ୍ଲାଭିବାଦ, ପାନ-ଜର୍ମାନବାଦ ଇତ୍ୟାଦି ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା।
୩. ଜାତୀୟ ଘୃଣା ଏବଂ ବିରୋଧ
ଏହି ଜାତୀୟତାବାଦ ଅନ୍ୟ ଜାତିଗତ ଗୋଷ୍ଠୀ, ଦେଶ ଏବଂ ସଂସ୍କୃତି ପ୍ରତି ଘୃଣା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିଲା। ଏହି ଘୃଣା କେତେବେଳେ ସଂଘର୍ଷ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧର ରୂପ ନେଇଥିଲା।
୪. ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନର ଜନ୍ମ
କେତେବେଳେ ଏହି ଜାତୀୟତାବାଦ ବିଦେଶୀ ଶାସନ ଅଧୀନରେ ଥିବା ଜନସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଥିଲା, ଯେପରିକି ସର୍ବିଆରେ ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରିଆନ୍ ବିରୋଧୀ ବିଦ୍ରୋହ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା।
ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରାଗୁଡ଼ିକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପାର୍ଥକ୍ୟ, ଘୃଣା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧର ଭୟକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିଥିଲା, ଯାହା ଶେଷରେ ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର କାରଣ ହୋଇଥିଲା।
୧. ଭୌଗୋଳିକ ଏବଂ ରଣନୈତିକ ଗୁରୁତ୍ୱ:
ତୁର୍କୀ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ୟୁରୋପ, ଏସିଆ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାର ସନ୍ଧିସ୍ଥଳରେ ଥିବା ଏକ ଦେଶ ଥିଲା ଏବଂ ଏହା ସହିତ ବନ୍ଧୁତା ଜର୍ମାନୀ ପାଇଁ ରଣନୈତିକ ଭାବରେ ଲାଭଦାୟକ ଥିଲା।
୨. ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଭାବ ବ୍ୟବହାର କରି:
ସେତେବେଳେ ତୁର୍କୀର ଓଟମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ଏକ ବିଶାଳ ଅଞ୍ଚଳ ଉପରେ ଶାସନ କରୁଥିଲା। ଏହା ସହିତ ଏକ ମେଣ୍ଟ ବଜାୟ ରଖି, ଜର୍ମାନୀ ଅନେକ ପ୍ରମୁଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିପାରିଥିଲା।
3. ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ଲାଭ:
ତୁର୍କୀ ସହିତ ବାଣିଜ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି କରି, ଜର୍ମାନୀ ଏହାର ଉତ୍ପାଦିତ ସାମଗ୍ରୀ ପାଇଁ ଏକ ନୂତନ ବଜାର ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିଲା।
୪. ବର୍ଲିନ-ବାଗଦାଦ ରେଳପଥ ନିର୍ମାଣ ଯୋଜନା:
ଜର୍ମାନୀ ତୁର୍କୀ ଦେଇ ବର୍ଲିନ୍-ବାଗଦାଦ୍ ରେଳପଥ ନିର୍ମାଣ କରି ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଏବଂ ଭାରତରେ ବାଣିଜ୍ୟ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲା । ଏହି ଯୋଜନାରେ ତୁର୍କୀର ସହଯୋଗ ଆବଶ୍ୟକ ଥିଲା।
୫. ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟେ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକୁ ଆଗକୁ ବଢାଇବା:
ବ୍ରିଟେନ, ଫ୍ରାନ୍ସ ଏବଂ ରୁଷ ମଧ୍ୟରେ ଗଠିତ ଏଣ୍ଟେଣ୍ଟେ ଶକ୍ତିଗୁଡ଼ିକର ରଣନୀତିକ ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ଜର୍ମାନୀ ତୁର୍କୀ ସହିତ ଏକ ମେଣ୍ଟ ଗଠନ କରି ନିଜର ସ୍ଥିତିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିଥିଲା।
ସାରାଂଶ:
ତୁର୍କୀ ସହିତ ମେଣ୍ଟ ଜର୍ମାନୀ ପାଇଁ ରଣନୈତିକ, ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଭାବରେ ଲାଭଦାୟକ ଥିଲା। ଏହା ଏହାକୁ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥିଲା । ଏହା ବୃଦ୍ଧି ପାଇପାରିଥାନ୍ତା।
୧. ଭୌଗୋଳିକ ଗୁରୁତ୍ୱ:
ମରକ୍କୋ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୌଗୋଳିକ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅବସ୍ଥିତ ଥିଲା, ଯେଉଁଠାରୁ ଏହା ଆଟଲାଣ୍ଟିକ ମହାସାଗର ଏବଂ ଭୂମଧ୍ୟସାଗରକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିପାରିବ। ଏହା ବାଣିଜ୍ୟିକ ଏବଂ ସାମରିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା।
୨. ଉପନିବେଶବାଦୀଙ୍କ ଲାଭ:
ଏହା ଉପନିବେଶବାଦର ଯୁଗ ଥିଲା। ସ୍ପେନ୍, ଇଟାଲୀ ଏବଂ ଜର୍ମାନୀ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କର ଉପନିବେଶ ବିସ୍ତାର କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ମରକ୍କୋ ଉପରେ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ସହିତ, ସେମାନେ ନୂତନ ଶ୍ରମ ବଜାର, କଞ୍ଚାମାଲ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରଗୁଡ଼ିକରେ ପ୍ରବେଶ ପାଇଲେ।
3. ଫରାସୀ ପ୍ରଭାବକୁ ଅବରୋଧ କରିବା:
ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମରକ୍କୋ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରିବା ପାଇଁ ଫ୍ରାନ୍ସର ପ୍ରୟାସକୁ ବିଫଳ କରିବା ପାଇଁ ମରକ୍କୋ ମାମଲାରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ।
୪. ଆର୍ଥିକ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସୁଯୋଗ:
ମରକ୍କୋ ଏକ ବିଶାଳ ଏବଂ ସମୃଦ୍ଧ ଅଞ୍ଚଳ ଥିଲା, ବାଣିଜ୍ୟ ସୁଯୋଗ ସହିତ। ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଏହାର ଆର୍ଥିକ ଲାଭ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ।
୫. ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର ପ୍ରୟାସ:
ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ମରକ୍କୋରେ କର୍ତ୍ତୃତ୍ୱ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ, ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ଏବଂ ବିଶ୍ୱରେ ସେମାନଙ୍କର ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ସ୍ଥାପନ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଥିଲେ।
ସାରାଂଶ:
ମରକ୍କୋକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରି, ଏହି ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଉପନିବେଶବାଦୀ ଲାଭ, ଆର୍ଥିକ ସୁଯୋଗ, ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସର ପ୍ରଭାବକୁ ସୀମିତ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ।
୧. ବୋସନିଆ
୨. ହର୍ଜେଗୋଭିନା
ବର୍ଲିନ୍ ଚୁକ୍ତିନାମାର ଉଲ୍ଲଂଘନ:
୧୮୭୮ ମସିହାର ବର୍ଲିନ୍ ଚୁକ୍ତିନାମା ଅନୁଯାୟୀ , ଅଷ୍ଟ୍ରିଆକୁ ବୋସନିଆ ଏବଂ ହର୍ଜେଗୋଭିନାରେ ପ୍ରଶାସନିକ ଅଧିକାର ଦିଆଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଶେଷରେ ସେମାନଙ୍କୁ ସେହି ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ମିଶାଇବାର ଅନୁମତି ଦିଆଗଲା ନାହିଁ।
୧୯୦୮ ମସିହାରେ, ଅଷ୍ଟ୍ରିଆନ୍ ସମ୍ରାଟ ବର୍ଲିନ୍ ଚୁକ୍ତିନାମାର ସର୍ତ୍ତାବଳୀ ଉଲ୍ଲଂଘନ କରି ଏହି ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟକୁ ତାଙ୍କ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରେ ମିଶାଇ ଦେଇଥିଲେ। ଏହା ଅନେକ ବାଲକାନ୍ ଦେଶ ଏବଂ ରୁଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟକୁ କ୍ରୋଧିତ କରିଥିଲା, ଯାହା ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ମୁଖବନ୍ଧ ହେବାକୁ ଥିଲା।
୧. ହୋହେନଜୋଲେର୍ଣ୍ଣ ରାଜବଂଶ - ଜର୍ମାନୀ
କାଇସର ୱିଲିୟମ୍ ଦ୍ୱିତୀୟଙ୍କ ଶାସନର ଅନ୍ତ ସହିତ, ଜର୍ମାନୀ ଏକ ଗଣରାଜ୍ୟରେ ପରିଣତ ହେଲା।
୨. ହାବସବର୍ଗ ରାଜବଂଶ - ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ-ହଙ୍ଗେରୀ
ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରିଆନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଭାଜିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ଅନେକ ଦେଶ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା।
୩. ରୋମାନୋଭ ରାଜବଂଶ – ଋଷ
ରୁଷରେ ବୋଲସେଭିକ୍ ବିପ୍ଳବ ଜାର ନିକୋଲାସ ଦ୍ୱିତୀୟଙ୍କ ଶାସନର ଅନ୍ତ ଘଟାଇଥିଲା।
୪. ଅଟୋମାନ ରାଜବଂଶ - ତୁର୍କୀ (ଅଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ)
ଶହ ଶହ ବର୍ଷ ପୁରୁଣା ଓଟୋମାନ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ଅନ୍ତ ଘଟିଲା ଏବଂ ତୁର୍କୀ ଏକ ଗଣରାଜ୍ୟ ହେଲା।
ସଂକ୍ଷେପରେ , ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଏହି ଚାରୋଟି ପ୍ରମୁଖ ରାଜବଂଶର ପତନ ଘଟିଥିଲା ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ରାଜନୈତିକ ଦୃଶ୍ୟପଟରେ ଏକ ବୈପ୍ଳବିକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଘଟିଥିଲା।
ଚେକୋସ୍ଲୋଭାକିଆ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା।
ଯୁଗୋସ୍ଲାଭିଆ ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ସର୍ବ, କ୍ରୋଏସ ଏବଂ ସ୍ଲୋଭେନିସ୍ ର ଏକ ରାଜ୍ୟ ଭାବରେ ଗଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ବିଭିନ୍ନ ଦକ୍ଷିଣ ସ୍ଲାଭିକ୍ ଅଞ୍ଚଳ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା।
ଫିନଲ୍ୟାଣ୍ଡ 1917 ମସିହାରେ ରୁଷ ସାମ୍ରାଜ୍ୟରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଲା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଲା। 1918 ମସିହାରେ
ଏଷ୍ଟୋନିଆ ଋଷଠାରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କଲା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଲା। 1918 ମସିହାରେ
ଲାଟଭିଆ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କଲା ଏବଂ ପରେ ଏକ ଶାନ୍ତି ଚୁକ୍ତି ମାଧ୍ୟମରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଲା। 1918 ମସିହାରେ ଲିଥୁନିଆ ସ୍ୱାଧୀନତା ଘୋଷଣା କଲା ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ସ୍ୱୀକୃତି ପାଇଲା। ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରିଆନ୍ ସାମ୍ରାଜ୍ୟ ବିଭାଜନ ପରେ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆ ଏକ ପୃଥକ ଗଣରାଜ୍ୟ ହୋଇଗଲା।
ପ୍ରଥମ ବ୍ୟବହୃତ ଯୁଦ୍ଧ ଉପକରଣ:
ବିମାନ
ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଏହାକୁ ଗୁପ୍ତଚର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା, ପରେ ଏହାକୁ ବୋମାମାଡ଼ ଏବଂ ଯୁଦ୍ଧ ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା।
ଟ୍ୟାଙ୍କଗୁଡ଼ିକ
ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ବ୍ରିଟେନ 1916 ମସିହାରେ ସୋମେ ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା ।
ଏହି ଉପକରଣ ଟ୍ରେଞ୍ଚ ଯୁଦ୍ଧ ଭାଙ୍ଗିବା ପାଇଁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଥିଲା।
ବିଷାକ୍ତ ଗ୍ୟାସ୍
ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଜର୍ମାନୀ ଦ୍ୱାରା 1915 ମସିହାରେ Ypres ଯୁଦ୍ଧରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା।
କ୍ଲୋରିନ୍ ଗ୍ୟାସ୍, ମରିଷ୍ଟ ଗ୍ୟାସ୍, ଇତ୍ୟାଦି।
ମେସିନ୍ ଗନ୍
ଯୁଦ୍ଧରେ ଅଗ୍ରଗତି ନିମ୍ନ-ସ୍ତରୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ଶୈଳୀକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଦେଇଥିଲା।
ଗୋଟିଏ ମେସିନ୍ ଗନ୍ ଏକାଥରେ ଶହ ଶହ ରାଉଣ୍ଡ ଗୁଳି ଚଳାଇପାରିବ।
ବୁଡ଼ାଜାହାଜ/ୟୁ-ବୋଟ
ମୁଖ୍ୟତଃ ଜର୍ମାନୀ ଦ୍ୱାରା ଶତ୍ରୁ ଜାହାଜ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଜାହାଜଗୁଡ଼ିକୁ ବୁଡ଼ାଇ ଦେବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।
ଫ୍ଲେମଥ୍ରୋୟର୍ସ
ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଜର୍ମାନୀ ୧୯୧୫ ମସିହାରେ ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲା।
ସାମଗ୍ରିକ ଭାବରେ, ପ୍ରଥମ ବିଶ୍ୱଯୁଦ୍ଧ ଯୁଦ୍ଧ ଇତିହାସରେ ପ୍ରଥମ ଘଟଣା ଥିଲା ଯାହା ଯୁଦ୍ଧର ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ଉପକରଣରେ ଏକ ବଡ଼ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିଥିଲା।
ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ:
-
ଏକତାବଦ୍ଧ ଜର୍ମାନୀକୁ ସୁରକ୍ଷିତ କରିବା: ବିସମାର୍କ ଜର୍ମାନୀକୁ ଏକତାବଦ୍ଧ କରିବା ପରେ ଚାହାଁଥିଲେ ଯେ, ଏହି ନୂତନ ରାଷ୍ଟ୍ର ଉପରେ କୌଣସି ବିଦେଶୀ ଆକ୍ରମଣ ନ ହୋକ।
-
ଫ୍ରାନ୍ସକୁ ଅଲଗା କରିବା: 1870-71 ର ଫ୍ରାଙ୍କୋ-ପ୍ରୁଷିଆ ଯୁଦ୍ଧ ପରେ ଫ୍ରାନ୍ସ ଜର୍ମାନୀ ପ୍ରତି ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଚାହାଁଥିଲା। ବିସମାର୍କ ଚେଷ୍ଟା କରିଥିଲେ ଫ୍ରାନ୍ସକୁ ବାକୀ ୟୁରୋପିୟ ଶକ୍ତିମାନଙ୍କୁ ସହ ଗଠଜୋଡ କରିବାରୁ ରୋକିବା।
-
ଶାନ୍ତି ଓ ସ୍ଥିରତା ବଢ଼େଇବା: ୟୁରୋପରେ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ଚୁକ୍ତି ଓ ଗଠବନ୍ଧନ କରାଯାଇଥିଲା।
-
ଜର୍ମାନୀକୁ ବୈଶ୍ୱିକ ଶକ୍ତି ରୂପେ ସ୍ଥାପିତ କରିବା: ବିସମାର୍କ ଚାହାଁଥିଲେ ଯେ, ଜର୍ମାନୀ ବିଶ୍ୱରେ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଓ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ଦେଶ ରୂପେ ପରିଚିତ ହୋଉ।
ଏହି ଚୁକ୍ତି ପ୍ରଣାଳୀର ଉଦାହରଣରେ ତିନି ଇମ୍ପେରିଆଲ ଲୀଗ (Three Emperors' League), ଡ୍ୟୁଆଲ ଆଲାଇଅନ୍ସ (Dual Alliance), ଓ ଟ୍ରିପଲ ଆଲାଇଅନ୍ସ (Triple Alliance) ଭିତରୁ ପ୍ରମୁଖ।
ସେ ମର୍ସ୍କୋର ସୁଲତାନଙ୍କ ସ୍ୱାଧୀନତା ଓ ସାର୍ବଭୌମତ୍ୱକୁ ସମର୍ଥନ କରିବେ,
ସେଠାରେ ବିଦେଶୀ ବାଣିଜ୍ୟରେ ସମସ୍ତ ଦେଶ ପାଇଁ ସମାନ ସୁଯୋଗ ଦେବା ନୀତିକୁ ଅନୁଗତ କରିବେ,
ଏବଂ ମର୍ସ୍କୋ ଉପରେ କୌଣସି ଏକମାତ୍ର ଶକ୍ତିର ଆଧିପତ୍ୟ ବିରୋଧୀ ଅଟୁଟ ରହିବେ।
ଏହି ଘୋଷଣାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ଫ୍ରାନ୍ସର ବିରୋଧରେ ମର୍ସ୍କୋରେ ଜର୍ମାନ ପ୍ରଭାବ ବଢ଼ାଇବା। ଏହା ଉପରେ ଆଧାର କରି 1905 ମସିହାରେ ପ୍ରଥମ ମର୍ସ୍କୋ ସଂକଟ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଏକ ବୃହତ୍ତର ୟୁରୋପିୟ ରାଜନୈତିକ ଉତ୍ତେଜନାକୁ ଜନ୍ମ ଦେଇଥିଲା।
ଚାହାଁଲେ ମୁଁ ଏହି ଘଟଣାର ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ପରିଣାମ ଉପରେ ମଧ୍ୟ କିଛି ଲେଖିପାରିବି।
ଜାନୁଆରୀ 1906 ରେ ଆଲଜେସିରାସ୍ ସମ୍ମିଳନୀ (Algeciras Conference) ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା:
ଫ୍ରାନ୍ସ ମର୍ସ୍କୋରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ରଖିପାରିବ, ଏବଂ ଏହି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଆଧାରିତ ଭାବେ ଅର୍ଥନୈତିକ ଲାଭ ଉପଭୋଗ କରିପାରିବ, କିନ୍ତୁ ସେ ମର୍ସ୍କୋକୁ ଉପନିବେଶ କରିବ ନାହିଁ।
ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ଏକ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ମଧ୍ୟସ୍ଥତା ପ୍ରୟାସ ଥିଲା, ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମର୍ସ୍କୋ ସଂକଟକୁ ଶାନ୍ତିପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ସମାଧାନ କରିବା।
ମୁଖ୍ୟ ବିଶେଷତା:
-
ଏହି ସମ୍ମିଳନୀ ଦ୍ୱାରା ଫ୍ରାନ୍ସକୁ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଥିଲା,
-
ଜର୍ମାନୀ ରାଜନୈତିକ ଭାବେ ବିବ୍ରତ ଓ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲା,
-
ୟୁରୋପରେ ଦଳୀୟ ଗଠଜୋଡ଼ (Entente Cordiale vs Triple Alliance) ଅଧିକ ମଜବୁତ ହୋଇଥିଲା।
ସର୍ବିଆ ଏହାକୁ ତାଙ୍କର ସ୍ଲାଭ ଜନଗୋଷ୍ଠୀ ଉପରେ ଅନ୍ୟାୟ ବୋଲି ମନେ କରିଥିଲା, ଏବଂ ଏହା ସର୍ବ-ସ୍ଲାଭ ଆନ୍ଦୋଳନକୁ ଦମନ କରିବା ପାଇଁ ଅଷ୍ଟ୍ରିଆର ଚେଷ୍ଟା ଭାବରେ ଦେଖିଥିଲା। ଏହି ଘଟଣା ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତୀବ୍ର ରାଜନୈତିକ ଓ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ତଣାତଣି ସୃଷ୍ଟି କଲା, ଯାହା ପରେ ମହାଯୁଦ୍ଧର ପଥ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲା।
ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ଫ୍ରାନ୍ସ ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ଏବଂ ଆଫ୍ରିକାରେ ଜର୍ମାନ ଲାଭ ପାଇବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ କରାଯାଇଥିଲା। SMS Panther ର ଏହି ଚଳାଚଳ ଇଉରୋପରେ ତଣାବ ବଢ଼ାଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ବିଶ୍ୱୟୁଦ୍ଧ ପୂର୍ବରୁ ଘଟିଥିବା ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପନିବେଶୀୟ ଦ୍ୱନ୍ଦ୍ୱ ଥିଲା।
ବ୍ଲାକ୍ ହ୍ୟାଣ୍ଡ ଏକ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟତାବାଦୀ ଗୁପ୍ତ ସଂଗଠନ ଥିଲା, ଯାହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଥିଲା ସର୍ବିଆ ସମେତ ସମସ୍ତ ସ୍ଲାଭ ଜନଗୋଷ୍ଠୀଙ୍କୁ ଏକତ୍ର କରି "ମହା ସର୍ବିଆ" ଗଠନ କରିବା। ଏହି ସଂଗଠନ ଅଷ୍ଟ୍ରୋ-ହଙ୍ଗେରୀ ସାମ୍ରାଜ୍ୟର ବିରୁଦ୍ଧରେ ରହିଥିଲା ଏବଂ ଫର୍ଡିନାଣ୍ଡଙ୍କ ହତ୍ୟା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ବିଶ୍ୱ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭର ଏକ ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଲା।
