Chapter 5 -
The Revolt Of 1857
পাঠ্যপুথিৰ প্রশ্নোত্তর (Textbook Questions & Answers):
প্রশ্ন ১: ১৮৫৭ চনৰ মহাবিদ্ৰোহ কেনেকৈ আৰম্ভ হৈছিল?
উত্তর:
১৮৫৭ চনৰ ১০ মে’ তাৰিখে মিৰাটত ইংৰাজ সেনাৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতীয় সৈনিকসকলে বিদ্ৰোহ কৰে। তেওঁলোকে বন্দুকত ব্যৱহাৰ কৰা চর্বিত কাটি থকা কাৰ্ট্ৰিজ খোৱাৰ আদেশ বিৰোধিতা কৰে। তাৰ পৰা বিদ্ৰোহ আৰম্ভ হৈ ডেলি, কানপুৰ, লক্ষৌ, ঝাঁসি, বিহাৰ আদি ঠাইলৈ বিস্তাৰ পায়।
প্রশ্ন ২: মহাবিদ্ৰোহৰ মুখ্য কাৰণসমূহ কি আছিল?
উত্তর:
-
ধর্মীয় অবমাননা – গোট বন্দুকৰ কাৰ্ট্ৰিজত গৰু আৰু শুকুৰৰ চর্বি থকা সন্দেহে সেনাসকলক ক্ষুব্ধ কৰে।
-
অর্থনৈতিক শোষণ – ইংৰাজে কৃষক, হস্তশিল্পী আৰু সাধাৰণ ৰাইজক শোষণ কৰিছিল।
-
ডালহৌসীৰ দখল নীতি (Doctrine of Lapse) – সন্তান নথকা ৰজাৰ ৰাজ্য ইংৰাজে দখল কৰিছিল।
-
সামাজিক সংস্কাৰ – ইংৰাজে হিন্দু বিধবা বিবাহ, সতীপ্ৰথা নিষিদ্ধ কৰা আদি কাৰ্য ৰাইজে সাংস্কৃতিক হস্তক্ষেপ বুলি ভাবিছিল।
-
সৈনিকৰ দুঃখ-দুৰ্দশা – ভাৰতীয় সৈনিকসকল ইংৰাজ সৈনিকৰ তুলনাত অধিক কষ্ট আৰু কম বেতন পায়।
প্রশ্ন ৩: ১৮৫৭ চনৰ বিদ্ৰোহ ক’ত ক’ত বিস্তৃত হৈছিল?
উত্তর:
এই বিদ্ৰোহ মুলতঃ উত্তৰ আৰু মধ্য ভাৰতৰ অঞ্চলসমূহত বিস্তৃত হৈছিল, যেনেঃ
-
মিৰাট
-
ডেলি
-
কানপুৰ
-
লক্ষৌ
-
ঝাঁসি
-
বিহাৰ (কুয়ার সিং)
-
ফৈজাবাদ
প্রশ্ন ৪: বিদ্ৰোহৰ নেতৃত্ব কোনে কোনে দিছিল?
উত্তর:
-
বাহাদুৰ শা জাফৰ – দিল্লীত
-
নানাসাহেব – কানপুৰত
-
তাঁৰ মুখ্ত ঝাঁসীৰ ৰাণী লক্ষ্মীবাই – ঝাঁসীত
-
বেগম হাজৰত মহল – লক্ষৌত
-
কুয়ৰ সিং – বিহাৰত
প্রশ্ন ৫: ১৮৫৭ চনৰ মহাবিদ্ৰোহৰ ফলাফল কি আছিল?
উত্তর:
-
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ শেষ – ইংলেণ্ডৰ ৰাণীৰ হাতে ভাৰতৰ শাসন গৈ যায়।
-
ব্ৰিটিছ ৰাজৰ আৰম্ভ – ১৮৫৮ চনত ‘Govt. of India Act’ অনুসৰি ব্ৰিটিছ ৰাজ শুরু হয়।
-
জাৰ শাসনত পৰিণত – বাহাদুৰ শা জাফৰক বন্দী কৰি দিল্লীৰ মুঘল শাসনৰ অৱসান কৰা হয়।
-
সামৰিক পৰিৱর্তন – ভাৰতীয় সৈনিকৰ সংখ্যা কমোৱা হয় আৰু ব্ৰিটিছ সেনা বৃদ্ধি কৰা হয়।
-
ভাগ নীতি – হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত বিভাজন সৃষ্টি কৰাৰ নীতি গ্ৰহণ কৰা হয়।
অতিরিক্ত প্রশ্নোত্তর (Additional Questions & Answers):
প্রশ্ন ৬: ‘Doctrine of Lapse’ বা দখল নীতি বুলিলে কি বুজা যায়?
উত্তর:
ইষ্ট ইণ্ডিয়া কোম্পানীৰ গভৰ্ণৰ জেনাৰেল লৰ্ড ডালহৌসী প্ৰণীত এক নীতি, যাৰ অধীনত সন্তান নথকা ৰজাৰ ৰাজ্য ব্ৰিটিছ চৰকাৰে দখল কৰিছিল। এই নীতিত বহু ভাৰতীয় ৰজা অসন্তুষ্ট হয়।
প্রশ্ন ৭: বাহাদুৰ শা জাফৰৰ ভূমিকা কি আছিল?
উত্তর:
দিল্লীৰ মুঘল বাদশাহ বাহাদুৰ শা জাফৰক বিদ্ৰোহীসকলে ৰাজা হিচাপে ঘোষণা কৰে। যদিও তেওঁ বয়সীয়া আছিল, তথাপি তেওঁৰ নামত বিদ্ৰোহে ৰাজনৈতিক স্বীকৃতি লাভ কৰিছিল। বিদ্ৰোহ দমন হোৱাৰ পিছত ইংৰাজে তেওঁক বন্দী কৰি ৰেঙ্গুনলৈ পঠিয়াই দিয়ে।
প্রশ্ন ৮: ১৮৫৭ চনৰ মহাবিদ্ৰোহক সফল বুলি ক’ব পাৰিবনে?
উত্তর:
এই বিদ্ৰোহ সাময়িকভাৱে দমন কৰা হয় যদিও ই সফল বিপ্লৱ নাছিল। তথাপি ই ভাৰতীয় জাতীয় আন্দোলনৰ প্ৰথম সংগঠিত প্ৰচেষ্টা আছিল। এই বিদ্ৰোহই ভাৰতীয় ৰাইজৰ ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে চেতনা জগাইছিল।
প্রশ্ন ৯: মহাবিদ্ৰোহ বিফল হোৱাৰ কাৰণ কি আছিল?
উত্তর:
-
নেতৃত্বৰ অভাৱ
-
সংগঠনৰ অভাৱ
-
আধুনিক অস্ত্ৰৰ অভাৱ
-
হিন্দু-মুছলমান ঐক্যৰ অভাৱ
-
দক্ষিণ আৰু পূৰ্ব ভাৰতৰ অংশগ্ৰহণ নথকা
প্রশ্ন ১০: মহাবিদ্ৰোহৰ দীৰ্ঘকালীন প্ৰভাৱ কি আছিল?
উত্তর:
-
ভাৰতীয় জাতীয়তাবাদৰ জন্ম হ’ল।
-
ইংৰাজে শাসনত সাৱধানতা অবলম্বন কৰে।
-
ৰাইজৰ মাজত ইংৰাজৰ বিৰুদ্ধে ঘৃণা বৃদ্ধি পায়।
-
১৮৮৫ চনত Indian National Congress গঠন হোৱাৰ পথ প্রশস্ত হয়।
