Chapter 4 भारतातील समाज परिवर्तनाच्या प्रक्रिया
प्र.१. कामांच्या पद्धती सुरळीत बनवण्यासाठी संगणकीय प्रणालींचा उपयोग करण्यास काय म्हणतात?
उ.१. अंकीकृत रूपांतर.
प्र.२. ग्रामीण भागातून शहरांकडे स्थलांतर होण्याची प्रक्रिया काय म्हणतात?
उ.२. शहरीकरण.
प्र.३. मानवी श्रमांची जागा यंत्रे व यांत्रिकी प्रक्रियांनी घेण्याची प्रक्रिया कोणती?
उ.३. औद्योगिकीकरण.
प्र.४. शहरी जीवनशैलीचे एक वैशिष्ट्य कोणते?
उ.४. व्यक्तिनिरपेक्षता.
प्र.५. जागतिकीकरण ही मूलतः कोणती प्रक्रिया आहे?
उ.५. आर्थिक प्रक्रिया.
प्र.६. ‘शहरीकरण एक जीवनपद्धती’ हा दृष्टिकोन कोणाचा आहे?
उ.६. लुईस वर्थ यांचा.
प्र.७. अंकीकरणामुळे कोणत्या क्षेत्रात वाढ दिसून येते?
उ.७. सामाजिक नेटवर्किंग.
प्र.८. आधुनिकतेचा पाया कोणत्या विचारसरणीवर असतो?
उ.८. शास्त्रीय व तर्कसंगत विचारसरणीवर.
प्र.९. अंकीकृत रूपांतरणाचा ग्राहकांवर काय परिणाम होतो?
उ.९. ग्राहकांची वर्तणूक बदलते.
प्र.१०. मोठ्या उद्योगांचा कोणावर विपरीत परिणाम होतो?
उ.१०. छोट्या उद्योगांवर.
प्र.१२. औद्योगिकीकरणामुळे उत्पादनाचे प्रमाण घटते.
उ.१२. चूक. (ते वाढते.)
प्र.१३. शहरीकरण म्हणजे केवळ शहरांची वाढ.
उ.१३. चूक. (ते ग्रामीण भागातून स्थलांतरही आहे.)
प्र.१४. संगणकीकरण व अंकीकृत रूपांतर यांमुळे माहिती मिळवणे कठीण झाले.
उ.१४. चूक. (ते सुलभ झाले.)
प्र.१५. अंकीकरणामुळे आभासी जगात व्यक्तीच्या खासगी जीवनाला धोका निर्माण झाला.
उ.१५. बरोबर.
प्र.१६. औद्योगिकीकरणाची व्याख्या द्या.
उ.१६. मानवी श्रमांची जागा यंत्रे व यांत्रिकी प्रक्रियांनी घेऊन उत्पादन वाढवण्याची प्रक्रिया म्हणजे औद्योगिकीकरण.
प्र.१७. शहरीकरण म्हणजे काय?
उ.१७. ग्रामीण भागातून शहरांकडे स्थलांतर होऊन नवीन जीवनपद्धती स्वीकारण्याची प्रक्रिया म्हणजे शहरीकरण.
प्र.१८. आधुनिकीकरणाची बैठक कोणत्या विचारांवर आधारित असते?
उ.१८. शास्त्रीय व तर्कसंगत विचारांवर.
प्र.१९. जागतिकीकरणामुळे कोणते बदल घडतात?
उ.१९. जागतिक बाजारपेठ खुली होते, व्यापार वाढतो, अर्थव्यवस्था परस्परावलंबी बनते.
प्र.२०. अंकीकरणामुळे कोणती आव्हाने उभी राहिली?
उ.२०. छोट्या उद्योगांवर परिणाम, ग्राहकांची वर्तणूक बदलणे, नोकरीच्या संधींवर प्रभाव, खासगी जीवनाचा धोका.
प्र.२१. अंकीकरणामुळे कोणत्या संधी उपलब्ध झाल्या?
उ.२१. ई-शिक्षण, ई-व्यापार, ई-शॉपिंग, ई-शासकीय सेवा.
प्र.२२. लुईस वर्थ यांनी शहरीकरणाकडे कसे पाहिले?
उ.२२. "शहरीकरण ही एक जीवनपद्धती आहे" असे त्यांनी म्हटले.
प्र.२३. संगणकीय प्रणालींमुळे कोणत्या गोष्टी सुलभ झाल्या?
उ.२३. माहिती मिळवणे व तिचे व्यवस्थापन करणे.
प्र.२४. औद्योगिकीकरणाचा समाजावर काय परिणाम झाला?
उ.२४. उत्पादन वाढले, रोजगाराच्या संधी बदलल्या, वर्गीय विषमता निर्माण झाली.
प्र.२५. अंकीकरणामुळे सामाजिक नेटवर्किंगवर काय परिणाम झाला?
उ.२५. संपर्काचे जाळे वाढले.
प्र.२६. अकीकरणामुळे मिळालेल्या सोयी व आव्हानांचे स्पष्टीकरण द्या.
उ.२६. अंकीकरणामुळे माहिती मिळवणे सोपे झाले, ई-शिक्षण, ई-शॉपिंग यामुळे वेळ वाचला. पण यामुळे मोठ्या उद्योगांचा छोट्या उद्योगांवर परिणाम झाला, ग्राहकांची वर्तणूक बदलली, आभासी जगामुळे खासगी जीवन धोक्यात आले.
प्र.२७. औद्योगिकीकरणामुळे समाजात झालेले बदल स्पष्ट करा.
उ.२७. औद्योगिकीकरणामुळे उत्पादन वाढले, रोजगार व उद्योगधंद्यांमध्ये बदल झाले, ग्रामीण भागातून शहराकडे स्थलांतर वाढले, आर्थिक विषमता निर्माण झाली.
प्र.२८. शहरीकरणाचे समाजावर होणारे परिणाम लिहा.
उ.२८. शहरीकरणामुळे शहरांची वाढ झाली, व्यक्तिनिरपेक्षता वाढली, कुटुंब रचनेत बदल झाले, आधुनिक जीवनशैली स्वीकारली गेली.
प्र.२९. जागतिकीकरणामुळे भारतीय समाजात झालेले बदल कोणते?
उ.२९. परकीय गुंतवणूक वाढली, बाजारपेठ खुली झाली, परदेशी वस्तू उपलब्ध झाल्या, स्पर्धा वाढली, सांस्कृतिक देवाणघेवाण झाली.
प्र.३०. आधुनिकतेची वैशिष्ट्ये स्पष्ट करा.
उ.३०. आधुनिकता तर्कसंगत विचारांवर आधारित असते, विज्ञानाचा स्वीकार करते, नवीन तंत्रज्ञानाचा वापर करते, समाजात समानता व प्रगतीस चालना देते.
Answer by Dimpee Bora
