Lesson 14
পৃথিৱীৰ আকৃতি
১।একোটিকৈ বাক্যত উত্তৰ লিখাঁ।
(ক) 'জিয়ইদ' মানে কি?
উত্তৰঃ পৃথিৱীখনৰ আকৃতি সম্পূৰ্ণ ঘূৰণীয়া নহয়। ইয়াৰ আকৃতি সুমথিৰা টেঙাৰ দৰে।বিজ্ঞানীসকলে পৃথিৱীৰ আকৃতি 'জিয়ইদ' বুলি নামকৰণ কৰিছে যাৰ অৰ্থ পৃথিৱী সদৃশ।
(খ) মেগলান নামৰ নাৱিকজনে কি প্ৰমাণ কৰিছিল?
উত্তৰঃ মেগলান নামৰ নাৱিকজনে পোনপ্ৰথমে পৃথিৱীখন গোল বুলি প্ৰত্যক্ষভাৱে প্ৰমাণ কৰিছিল।
(গ) পৃথিৱীৰ পৰিধি সৰ্বপ্ৰথমে কোনে জুখি উলিয়াইছিল?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ পৰিধি সৰ্বপ্ৰথমে পণ্ডিত পাইথাগোৰাছে জুখি উলিয়ািছিল।
(ঘ) পৃথিৱীৰ মেৰুদণ্ড বুলিলে কি বুজা?
উত্তৰঃ উত্তৰ মেৰু আৰু দক্ষিণ মেৰু সংযোগী কাল্পনিক ৰেখাডালকে পৃথিৱীৰ মেৰুদণ্ড বোলে।
(ঙ) বিষূৱীয় ব্যাস কাক বোলে?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ কেন্দ্ৰৰ মাজেৰে এডাল ৰেখা কল্পনা কৰা হৈছে।এই ৰেখাডালক পৃথিৱীৰ বিষূৱীয় ব্যাস বোলে।
(চ) বিষুৱীয় ব্যাস আৰু মেৰু ব্যাসৰ মাজত পাৰ্থক্য পৰিলক্ষিত হোৱাৰ কাৰণ কি?
উত্তৰঃ মেৰু ব্যাসৰ দৈৰ্ঘ্য ১২,৭১৪ কিমি. আৰু বিষূৱীয় ব্যাসৰ দৈৰ্ঘ্য ১২,৭৫৭ কিমি.।দুয়োডাল ব্য়াসৰ পাৰ্থক্য ৪৩ কিমি.।
(ছ) বিষুৱৰেখা কাক বোলে?
উত্তৰঃ পৃথিৱীক সমানে দুটা ভাগত ভাগ কৰিছে।এই ৰেখাডালক বিষুৱৰেখা বোলে।
(জ) দ্ৰাঘিমা ৰেখা কি?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ দুই মেৰু সংযোগ কৰি কল্পনা কৰা ৰেখাবোৰক দ্ৰাঘিমাৰেখা বোলে।
(ঝ) গুৰুবৃত্ত কাক বোলে?
উত্তৰঃ আন আন দ্ৰাঘিমা ৰেখাসমূহেও ইহঁতৰ ঠিক বিপৰীতে থকা দ্ৰাঘিমাসমূহৰ লগলাগি বৃত্তৰ সৃষ্টি কৰে।এই বৃত্তসমূহক গুৰুবৃত্ত বোলে।
২।খালী ঠাই পূৰ কৰা।
(ক) পৃথিৱীৰ আকৃতি গোলাকাৰ ।
(খ) গোলক পৃথিৱীৰ আৰ্হি ।
(গ) পৃথিৱীৰ উত্তৰ আৰু দক্ষিণ মেৰুবিন্দু লগ লগাই কল্পনা কৰা ৰেখাডালক মেৰু ব্যাস বোলে।
(ঘ) পৃথিৱীৰ বিষুৱীয় ব্যাসতকৈ মেৰুব্যাসডাল দৈৰ্ঘ্যৰ অলপ কম ।
(ঙ) বিষুৱৰেখাৰ সমান্তৰালকৈ কল্পনা কৰা ৰেখাবোৰক অক্ষৰেখা বোলে।
(জ) গোটেই পৃথিৱীতে মুঠতে ৩৬০ ডাল দ্ৰাঘিমাৰেখা কল্পনা কৰা হৈছে।
(ঝ) ০॰ দ্ৰাঘিমাৰেখা আৰু ১৪০ দ্ৰাঘিমাৰেখাডাল লগ লাগি এটা গুৰু বৃত্তৰ সৃষ্টি কৰিছে।
(ঞ) দ্ৰাঘিমা ৰেখাবোৰ অৰ্ধবৃত্তাকাৰ।
৩।শুদ্ধ নে অশুদ্ধ লিখাঁ।
(ক) ভাৰতবৰ্ষত দিন হ'লে আমেৰিকাত ৰাতি হয়।
উত্তৰঃ শুদ্ধ।
(খ) পৃথিৱীৰ আকৃতি থাল এখনৰ দৰে ঘূৰণীয়া।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ।
(গ) পৃথিৱীৰ উপৰিভাগ সমান।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ।
(ঘ) পৃথিৱীৰ মেৰু ব্যাস আৰু বিষুৱীয় ব্যাসৰ দৈৰ্ঘ্য সমান।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ।
(ঙ) পৃথিৱীৰ ওপৰেৰে কল্পনা কৰা অক্ষৰেখাবোৰ বৃত্তাকাৰ।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ।
(চ) বিষুৱৰেখাডালে পৃথিৱীক উত্তৰ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধত ভাগ কৰিছে।
উত্তৰঃ শুদ্ধ।
(ছ) পৃথিৱীৰ ওপৰেৰে কল্পনা কৰা অক্ষৰেখাবোৰ সমান্তৰাল আৰু সমান।
উত্তৰঃ অশুদ্ধ।
৪। উত্তৰ লিখাঁঃ (আনুমানিক ২০ৰ পৰা ৩০ শব্দৰ ভিতৰত)
(ক) পৃথিৱীৰ আকৃতি গোলাকাৰ হোৱাৰ এটা প্ৰমাণ দিয়া।
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ গোলাকাৰ আকৃতিৰ এটা প্ৰমাণ হৈছে- মেগলান নামৰ এজন পতুৰ্গীজ নাবিকে এবাৰ প্ৰায় সকলো দিশ পৰিৱৰ্তন নকৰাকৈ সাগৰেদি গৈ থাকি এসময়ত আকৌ আগৰ ঠাইত ওলালহি। (ঠিক যেনেকৈ বল এটাৰ ওপৰত একে দিশে আঙুলি এটা বুলাই গৈ থাকিলে আকৌ একে ঠাই পোৱা যায়।) তেতিয়া তেওঁ নিশ্চিত হ'ল যে পৃথিৱীখন গোলক বা বল এঠাৰ নিচিনাকৈ গলোহে। এইটো এটা প্ৰত্য়ক্ষ প্ৰমাণ।
(খ) পৃথিৱীৰ এটা অংশত দিন হ'লে আনটো অংশত ৰাতি হোৱাৰ কাৰণ কি?
উত্তৰঃ পৃথিৱীৰ এটা অংশত দিন হ'লে আনটো অংশত ৰাতি হোৱাৰ কাৰণ হৈছে- পৃথিৱীখন গোলাকাৰ হোৱাৰ বাবে ইয়াৰ েপালত যেতিয়া পোহৰ পৰে, আনফালে আন্ধাৰ হৈ থাকে। আকৌ গোলাকাৰ পৃথিৱীখনে নিজৰ মেৰুদণ্ডক কেন্দ্ৰ কৰি ঘূৰি থকাৰ বাবে লাহে লাহে এন্ধাৰৰ অংশখিনি পৌহৰলৈ আহে (অৰ্থাৎ সেইবোৰ ঠাইত পুৱা হৈ দিন হয়) আৰু পোহৰৰ অঁশবোৰ এন্ধাৰলৈ যায় (অৰ্থাৎ সেইবোৰ ঠাইত গধূলি/সন্ধিয়া হৈ ৰাতি হয়।)
(গ) পৃথিৱীৰ আকৃতি বাখ্যা কৰা।
উত্তৰঃ পৃথিৱীখনৰ আখৃতি টেনিচ বল এটাৰ নিচিনা সম্পূৰ্ণ গোল নহয়। একেবাৰে উত্তৰৰ আৰু একেবাৰে দক্ষিণৰ ঠাইবিলাক কিছু চেপেটা আৰু মাজভাগ অলপ ওফন্দি উঠা। অৰ্থাৎ পৃথিৱীখন প্ৰায় সুমথিৰা টেঙা এঠাৰ নিচিনা। পৃথিৱীৰ আকৃতিক সুমথিৰাৰ লগত তুলনা কৰা হয় যদিও ইয়াৰ আকৃতি সুমথিৰাৰ লগত সম্পূৰ্ণকৈ নিমিলে। যদিও গোলাকাৰ পৃথিৱীৰ আকৃতিটো কোনো প্ৰাকৃতিক বস্তুৰ লগতে নিমিলে। বৈজ্ঞানিকসকলে পৃথিৱীৰ এই বিশেষ আকৃতিটোক জিয়ইড বুলি নামকৰণ কৰিছে। জিয়ইড শব্দৰ অৰ্থ হৈছে পৃথিৱীসদৃশ।
(ঘ) অক্ষৰেখা আৰু দ্ৰাঘিমাৰেখাৰ মাজত থকা পাৰ্থক্যসমূহ লিখা।
উত্তৰঃ
|
অক্ষৰেখা
|
দ্ৰাঘিমাৰেখা
|
|
বিষুৱৰেখাৰ
সমান্তৰালকৈ ১ ডিগ্ৰী ব্যৱধানত উত্তৰ আৰু দক্ষিণলৈ ৯০ ডালকৈ বৃত্তাকাৰ ৰেখা
কল্পনা কৰা হৈছে। এই ৰেখাবোৰক অক্ষৰেখা বোলে।
|
পৃথিৱীৰ দুই
মেৰু সংযোগ কৰি কল্পনা কৰা ৰেখাবোৰক দ্ৰাঘিমাৰেখা বোলে।
|
|
অক্ষৰেখাবোৰ
বৃত্তাকাৰ।
|
দ্ৰাঘিমাৰেখাবোৰ
অৰ্ধবৃত্তাকাৰ।
|
৫। চিত্ৰ আঁকি দেখুওৱাঁ। ( FOR STUDENTS )
(ক) বিষুৱীয় ব্যাস আৰু মেৰু ব্যাস।
(খ) বিষুৱৰেখা,উত্তৰ গোলাৰ্ধ আৰু দক্ষিণ গোলাৰ্ধ।
(গ) কৰ্কক্ৰান্তি ৰেখা, মকৰক্ৰান্তি ৰেখা, সুমেৰু বৃত্ত আৰু কুমেৰু বৃত্ত।
Type: Chinmay kakati
Post ID : DABP006250
1 Comments