Chapter 4 -
1. খালী ঠাই পূৰণ কৰা
(a) চুম্বকে আকৰ্ষণ কৰা পদার্থবোৰক________পদার্থ বোলে।
(b) বিভিন্ন কামৰ বাবে কৃত্রিম ভাবে তৈয়াৰ কৰা চুম্বকক_______চুম্বক বুলি কোৱা হয়।
উত্তৰঃ কৃত্ৰিম চুম্বক
(c) ৰবৰ_____পদার্থ নহয়।
(d) এডাল দণ্ড চুম্বকক দুটুকুৰা কৰিলে আমি একেধৰণৰ________দণ্ড চুম্বক পাম।
(e) দুডাল চুম্বকৰ একে মেৰুৱে_______কৰে।
(f) চুম্বকৰ সদায় _______টা মেৰু থাকে।
2. সত্য উক্তিবোৰত (✔) চিন দিয়া।
(a) চুম্বকে সকলো ধৰণৰ পদাৰ্থক আকর্ষণ কৰে।
(b) চুম্বকৰ বিপৰীত মূৰ দুটাৰ মাজত আকর্ষণ হয়।
(c) ক'বাল্ট এবিধ চুম্বকীয় পদার্থ।
(d) দণ্ড চুম্বকে সদায় উত্তৰ-দক্ষিণ দিশত মুখ কৰি থাকে।
(e) গৰম কৰিলে চুম্বকৰ চুম্বকত্ব গুণ হেৰায়।
অনুশীলনী
3. 'ক' স্তম্ভৰ লগত 'খ' স্তম্ভ মিলোৱা
'ক' স্তম্ভ 'খ' স্তন্ত
1. কম্পাছ যন্ত্ৰৰ শলা (a) প্রথমে আবিষ্কাৰ হোৱা চুম্বক
2.লোৰ গজাল (b) চুম্বকত্ব গুণ দীর্ঘসময়ৰ বাবে থাকে
3.মেগনেটাইট (c) চুম্বকৰ দ্বাৰা আকর্ষিত হয়
4.স্থায়ী চুম্বক (d) স্থিৰ অৱস্থাত উত্তৰ-দক্ষিণ দিশত অৱস্থান কৰে।
উত্তৰঃ
| 'ক' স্তম্ভ | 'খ' স্তম্ভ |
|---|---|
| 1. কম্পাছ যন্ত্ৰৰ শলা | (d) স্থিৰ অৱস্থাত উত্তৰ-দক্ষিণ দিশত অৱস্থান কৰে। |
| 2. লোৰ গজাল | (c) চুম্বকৰ দ্বাৰা আকর্ষিত হয় |
| 3. মেগনেটাইট | (a) প্রথমে আবিষ্কাৰ হোৱা চুম্বক |
| 4. স্থায়ী চুম্বক | (b) চুম্বকত্ব গুণ দীর্ঘসময়ৰ বাবে থাকে |
4. স্তম্ভ-1 ত চুম্বকৰ এটা মূৰৰ অৱস্থিতি দেখুওৱা হৈছে। স্তম্ভ-2 ত প্রত্যেক ক্ষেত্রত কেনে ধৰণৰ ক্ৰিয়া হয় দেখুওৱা হৈছে। এতিয়া খালী ঠাইবোৰ পূৰণ কৰা।
স্তম্ভ-1 স্তম্ভ-2
উত্তৰ-উত্তৰ _________
উত্তৰ______ আকর্ষণ
দক্ষিণ-উত্তৰ _________
____ দক্ষিণ বিকর্ষণ
5. শুদ্ধ উত্তৰৰ গোলটো সম্পূৰ্ণকৈ পূৰ কৰা।
i) তলৰ কোনবিধ চুম্বকীয় পদার্থ?
(a) আলপিন
(b) ৰবৰ
(c) প্লাষ্টিকৰ খাৰু
(d) কাঠৰ স্কেল
ii) তলৰ কোনবিধ অচুম্বকীয় পদার্থ?
(a) লোৰ গজাল
(b) ৰাবাৰ বেগু
(c) ছেফ্টপিন
(d) আলপিন
পদ্ধতি:
-
চুম্বকডালক এটা চিৰিয়াই ৰখা সুতা বা সূতাৰে এৰাই স্থিৰভাৱে লৰাই দিব লাগে।
-
চুম্বকডাল আলফাল ঘুৰি থাকি অলপ সময়ত এক নিৰ্দিষ্ট দিশত স্থিৰ হৈ ৰ’ব।
-
যি মুখটো উত্তৰ-দিশ অভিমুখে থমকি থাকে, সেয়াই উত্তৰ মেৰু।
-
চুম্বকে কেৱল চুম্বকীয় পদাৰ্থবোৰ (যেনে লোহা, ক'বাল্ট, নিকেল) আকৰ্ষণ কৰে।
-
চুম্বকৰ সদায় দুটা মেৰু — উত্তৰ মেৰু আৰু দক্ষিণ মেৰু — থাকে।
🔹 ঘঁহি চুম্বক বনোৱা পদ্ধতি:
-
এটা দণ্ড চুম্বক লোৱা।
-
চুম্বকখন লোৰ গজালটোৰ ওপৰত একেটা দিশে ঘঁহি-ঘঁহি চোলাবা।
-
এইটো 10-15 বাৰ বা তাতো বেছি সময় ধৰি কৰা।
-
কিছুমান সময়ৰ পাছত লোৰ গজালটোত চুম্বকত্ব সৃষ্টি হয়।
-
এতিয়া সেই গজালটোৱে সৰু লোহাৰ বস্তু আকৰ্ষণ কৰিব পাৰে।
চুম্বকডালৰ উত্তৰ মেৰু পৃথিৱীৰ চুম্বকীয় দক্ষিণ মেৰু (ভৌগোলিক উত্তৰ) অভিমুখে আকর্ষিত হয়, আৰু
দক্ষিণ মেৰু পৃথিৱীৰ চুম্বকীয় উত্তৰ মেৰু (ভৌগোলিক দক্ষিণ) অভিমুখে আকর্ষিত হয়।
দিশ নিৰ্ণয় কৰাৰ পদ্ধতি:
- কম্পাছ যন্ত্ৰখন সমতল ঠাইত ৰখা হয়।
- সূঁচখন অলপ সময় ঘুৰি স্থিৰ হৈ পৰে।
- যন্ত্ৰখনত "N" বুলিহে যি দিশ দেখুৱায়, সেয়া উত্তৰ দিশ।
- "S" দিশটো হয় দক্ষিণ। এইদৰে পূৱ আৰু পশ্চিম দিশো চিনাক্ত কৰিব পাৰি।
- কম্পাছৰ সূচী উত্তৰ দিশ দেখুৱাই থকাৰ সময়ত,
- অশ্বখুৰা চুম্বকৰ এটা প্ৰান্ত কম্পাছৰ উত্তৰ মেৰুৰ কাষলৈ নেওচোৱা।
- যদি সূচী পিঠি দিয়ে (বিকর্ষণ কৰে) — তেন্তে সেয়াও উত্তৰ মেৰু।
- যদি আকৰ্ষণ হয় — তেন্তে সেয়া দক্ষিণ মেৰু।
- দণ্ড চুম্বক
-
প্লাষ্টিকৰ সৰু স্কেল
-
কাঠৰ টুকুৰা
-
লোৰ গজাল
🔹 চুম্বকত পৰিণত কৰিব পৰা বস্তু:
লোৰ গজালক চুম্বকত পৰিণত কৰিব পাৰি।
- দণ্ড চুম্বকটো লোৱা।
- লোৰ গজালটোৰ ওপৰত দণ্ড চুম্বকটো একেটা দিশে ১০–১৫ বাৰ ঘঁহি-ঘঁহি চোলোৱা।
- এই প্ৰক্ৰিয়াত লোৰ গজালটোৰ ভিতৰত চুম্বকত্ব সৃষ্ট হয়।
- চুম্বকত পৰিণত হোৱা গজালটোক সৰু লোহাৰ বস্তু (যেনে: চেফ্ট পিন, আলপিন, গজাল) কাষলৈ নিবা।
- যদি গজালটোৱে সেইবোৰ আকৰ্ষণ কৰে, তেন্তে গজালটো চুম্বকলৈ পৰিণত হৈছে বুলি গম পাবা।
- দণ্ড চুম্বকখন সমতল ঠাইত ৰখা।
- এতিয়া আলপিনবোৰ চুম্বকৰ বিভিন্ন অংশত (দুটা প্ৰান্ত আৰু মাজভাগত) কাষলৈ নিবা।
- চুম্বকৰ যি দুটা প্ৰান্তত আলপিনবোৰ বেছি শক্তিত আকর্ষিত হয়, সেই দুটা অংশ মেৰু (উত্তৰ আৰু দক্ষিণ)।
- চুম্বকৰ মধ্যভাগত চুম্বকত্ব সাধাৰণতে কম থাকে, সেয়ে সেয়া মেৰু নহয়।
🔹 পদ্ধতি:
-
কম্পাছ যন্ত্ৰটোক সমতল ঠাইত স্থাপন কৰা।
– কম্পাছৰ সূচীটো অলপ সময়ত উত্তৰ-দক্ষিণ দিশত স্থিৰ হৈ থমকিব।
– সাধাৰণতে সূচীৰ 'N' চিহ্ন থকা অংশটো উত্তৰ দিশ দেখুৱায়। -
এতিয়া দণ্ড চুম্বকখনৰ এটা প্ৰান্ত কম্পাছৰ সূচীৰ ওচৰলৈ লৈ যোৱা।
-
পৰ্যবেক্ষণ কৰা —
– যদি চুম্বকখনৰ সেই প্ৰান্তটো কম্পাছৰ উত্তৰ সূচীক বিকর্ষণ কৰে, তেন্তে চুম্বকখনৰ সেই প্ৰান্ত উত্তৰ মেৰু।
– যদি সেই প্ৰান্তটো কম্পাছৰ উত্তৰ সূচীক আকৰ্ষণ কৰে, তেন্তে সেই প্ৰান্তটো দক্ষিণ মেৰু। -
দণ্ড চুম্বকৰ বিপৰীত প্ৰান্তটো তেন্তে অন্য মেৰু হব (উত্তৰৰ বিপৰীতে দক্ষিণ আৰু বিপৰীতভাবে)।
🔹 পদ্ধতি:
-
কম্পাছ যন্ত্ৰটো এটা সমতল ঠাইত ৰাখিম — যেন কম্পাছৰ সূচী স্বাধীনভাৱে ঘূৰিব পাৰে।
-
অলপ সময়ত কম্পাছৰ চুম্বকীয় সূচীটো উত্তৰ-দক্ষিণ দিশত স্থিৰ হৈ থমকিব।
– সাধাৰণতে সূচীৰ ‘N’ চিহ্ন থকা অংশটো উত্তৰ দিশ দেখুৱায়। -
সূচীৰ সহায়ত
– যি দিশটোত 'N' আছে, সেয়া উত্তৰ।
– তাৰ বিপৰীত দিশটো দক্ষিণ।
– মুখত থিয় হৈ উত্তৰ-দক্ষিণ দিশ চিনাক্ত কৰাৰ পাছত:-
ডানফালে → পূব (East)
-
বাওঁফালে → পশ্চিম (West)
-
Chapter - 4
Sorting Materials into Groups
Exrecises (অনুশীলনী)
1. Name five objects which can be made from wood.
Ans:- The names of the five items made of wood are chairs, tables, benches and cupboards.
2. Select those objects from the following which shine:
Glass bowl, plastic toy, steel spoon, cotton shirt
Ans:- The objects that shine are glass bowls and steel spoons.
3. Match the objects given below with the materials from which they could be made. Remember, an object could be made from more than one material and a given material could be used for making many objects.
Ans:- Books - Papers
Glass - glass
Chair - Wood
Toys - Plastic
Shoes - leather
4. State whether the statements given below are true or False.
(i) Stone is transparent, while glass is opaque.
Ans:- False.
(ii) A notebook has lustre while craser does not.
Ans:- False.
(iii) Chalk dissolves in water.
Ans:- True.
(iv) A piece of wood floats on
Ans:- True.
(v) Sugar does not dissolver in water.
Ans:- False.
(vi) Oil mixes with water.
Ans:- False.
(vii) Send settles down in water.
Ans:- True.
(viii) Vinegar dissolves in water.
Ans:- True.
5. Given below are the names of some objects and materials:
Water, basket ball, orange, sugar, globe, apple and earthen pitcher
Group them as"
(a) Round shaped and other shapes
(b) Eatables and non eatables
Ans:- (a) Round: Basketball, Orange, Globe, Apple and Earth Pitcher.
Other forms: water and sugar.
(b) Fit for drinking: water, oranges, sugar and apples.
Unfit to eat: Basketball, Globes and Ground Pitchers.
6. List all items known to you that float on water. Check and see if they will float on an oil or kerosene.
Ans:- The names of the water-soaked things I know are bamboo, plastic, tree leaves, bird's wings, oil, ball, etc.
7. Find the odd one out from the following:
(a) Chair, Bed, Table, Baby, Cupboard
Ans:- Baby.
(b) Rose, Jasmine, Boat, Marigold, Lotus
Ans:- Boat.
(c) Aluminium, Iron, Copper, Silver, Sand
Ans:- Sand.
(d) Sugar, Salt, Sand, Copper sulphate
Ans:- Copper sulphate.
Answer by:- Sourabh Bora
Check by - Mukesh borah
